2-Mavzu: Maktabgacha ta’limda menejment faoliyati turi va boshqaruv tizimi

Rivojlanish prinsipi. Ushbu prinsip har qanday obyektni paydo bo'lish, shakllanish va o'zgarish jarayonida ko'rib chiqishni; uning ziddiyatli xususiyatini ochib tashlashni, miqdor va sifat o'zgarishlarini hisobga olishni, bir holatdan boshqa holatlarga o'tish imkoniyatini talab etadi.
Maktabgacha ta'lim muassasalarida ta'lim jarayoni sifati va samaradorligiga tatbiqan bu prinsip quyidagilarni taqozo qiladi:

• 
  boshqarish obyektidagi miqdor va sifat o'zgarishlarini ko'rishga, bu o'zgarishlarning xarakterini (progressiv yoki regressiv) aniqlashga imkon beruvchi ta'lim sifatining tizimli monitoringini o'tkazish;
  
• 
  boshqariladigan obyektning real sifatdan potensial sifatga o'tishining sabablarini va vositalarini aniqlash;
  
• 
  boshqaruvni nafaqat boshqaruv jarayonining belgilangan doirada faoliyat ko'rsatishiga, balki uning rivojlanishiga ham yo'naltirish, buning natijasida u yangi sifat holatiga erishadi;
  

Ta’lim menejmenti fani ta’lim tashkilotlari rahbarlarining boshqaruv faoliyati, boshqaruv mas’uliyati va madaniyati, boshqaruv funksiyalari va metodlari, boshqarishning qonun - qoidalari va tamoillari, rahbar va lider fazilatlari, ta’lim tashkiloti rahbarlarining innovatsion faoliyatlari, boshqaruvda tarbiyaviy munosabatlar va rahbarlik uslublari, ta’lim tashkilotlarining tashkiliy tuzilishi, strategik boshqaruv va rejalashtirish, rahbarning ish vaqti va undan foydalanish, ta’lim tashkilotlarini boshqarishda motivlashtirish va motivlashtirish nazariyalarini tadqiq etadi.
Ta’lim sifatini boshqarishning innovatsion xususiyatlari
Maktabgacha ta’lim muassasalarida boshqaruvni mudira, ta’lim-tarbiya jarayonini uslubchi amalga oshiradi. Ular pedagogik jarayonda markaziy o‘rinni egallaydi. Shuning uchun mudira o‘z sohasini chuqur bilishi, har xil metodik vositalami yaxshi egallagan, puxta pedagogik-psixologik tayyorgarlikka ega bo‘lishi kerak. Shu bilan bir qatorda mutaxassislik bo‟yicha meyoriy xujjatlami jumladan «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonun, «Kadrlar tayyorlash milliy Dasturi»ni,Ilk qadam o‘quv dasturi, Davlat ta’lim standartlarini, Maktabgacha ta’limga qo‘yilgan Davlat talablari va boshqalarni puxta egallagan bo‟lishi lozimdir. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar asosan maktab ta’limiga maktabgacha ta’lim muassasalarida va oilada tayyorlanadi. Ayniqsa bolani oilada va maktabgacha ta’lim muassasalarida maktab ta’limiga tayyorlashda hamkorlikda ish olib boorish muhim jarayon hisoblanadi. Bu jarayonni tashkil etishda mudiraning o‘rni juda kattadir. Maktabgacha ta’limni tashkil etish va boshqarish mudiralarni amaliy faoliyatga tayyorlash bilan birga ularda yuksak kasbiy faoliyat malakalarini shakllantirishga xizmat qiladi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotini samarali boshqarish yuqori mehnat natijalariga ega jamoada sog‘lom ijodiy muhitni yaratishni nazarda tutadi va bevosita rahbar tomonidan tanlangan boshqaruv uslubiga bog‘liqdir. Boshqaruv faoliyatidagi har bir menejer rasmiy vazifalarni o‘ziga xos bo‘lgan uslubda bajaradi. Etakchilik uslubi rahbar qanday qilib jamoani o‘ziga yuklangan vazifalarni faol va ijodiy bajarishga undaydi,u o‘z qo‘l ostidagilarning ishini qanday boshqaradi. Ushbu tadqiqot dolzarb muammoga bag‘ishlandi: Maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbarining boshqaruv uslubining jamoadagi ijtimoiy-psixologik iqlimga ta’sirini o‘rganish.Yetakchilarning shaxsiy fazilatlarini, boshqaruv uslubini va jamoalarning ijtimoiy-psixologik iqlimini aniqlashni o‘z ichiga olgan eksperimental tadqiqot o‘tkazildi. Zamonaviy Maktabgacha ta’lim tashkilotini rivojlantirish uchun zarur shartlardan biri bu Maktabgacha ta’lim tashkilotining rivojlanish yo‘llari rahbarining strategik qarashidir.
Umumiy strategiya davlat, jamiyat asoschisi tomonidan belgilanadi va har bir muassasaning, shu jumladan bolalar bog‘chasining strategiyasini belgilashning boshlang‘ich nuqtasidir. Umumiy strategiya asosida Maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbari o‘z mintaqasining madaniy, iqtisodiy, ijtimoiy rivojlanishining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda o‘zi rahbarlik qilayotgan muassasani rivojlantirishning aniq usullarini ishlab chiqadi. Maktabgacha tarbiya muassasasi rahbarining milliy, mintaqaviy vazifalarni maktabgacha tarbiya muassasasini rivojlantirish yo‘llari to‘g‘risida o‘z g‘oyasi bilan uyg‘unlashtirish qobiliyati boshqaruv faoliyatida birinchi o‘ringa chiqadi. Bunday holda, strategiya tanlangan ko‘rsatkichlarga va resurslarni samarali taqsimlashga asoslangan boshqaruv maqsadlariga erishish uchun zarur bo‘lgan harakatlarning umumlashtiruvchi modeli sifatida tushuniladi. Strategiya - bu muassasaning rivojlanishining asosiy maqsadiga erishish uchun muammolar va manbalarning ustuvorliklarini aniqlaydigan umumiy harakatlar dasturi.
Strategik menejment rahbarning rivojlanish maqsadlarini aniq shakllantirish, ularga erishish uchun umumiy dasturni ishlab chiqish, asosiy muammolarni aniqlash, zarur tuzatishlarni kiritish va ta’sirning turli usullaridan foydalanish qobiliyatini nazarda tutadi. Strategik menejmentning asosiy elementlari strategik menejment bo‘limlari, muassasaning qamrovi, muassasaning hayot sikli bosqichlari, rivojlanish strategiyalarining turlari, bozorda raqobatbardosh mavqe, ta’lim xizmatlarining segmentatsiyasi. Boshqaruv strategiyasi federal (shtat) va mintaqaviy ta’lim organlarining asosiy prinsiplarini, shuningdek, ma’lum bir bolalar bog‘chasining o‘ziga xos xususiyatlarini va uning rahbarining shaxsiyatini hisobga olgan holda tuzilgan.
Maktabgacha ta’lim tashkilotining rahbari o‘z vakolatlari doirasida budjet mablag‘larini boshqarish, ulardan foydalanish samaradorligi va samaradorligini ta’minlash, shuningdek, belgilangan mablag‘lar doirasida uni asosiy va rag‘batlantiruvchi qismlarga bo‘lish orqali ish haqi fondini shakllantirish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak.
Nazorat uchun savollar:
1.Maktabgacha ta’lim tizimini takomillashtirishni tushuntiring.
2. Ta’lim menejmenti boshqaruvida mehnat taqsimoti nechta bosqichni o'z ichiga oladi
3.Ta’lim sifatini rejalashtirish izohlang?
4.Ta’lim sifatini boshqarishning innovatsion xususiyatlari yoritib bering?