Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I I C İ L D
13
Gəlinə ayıran demədim mən Dədə Qorqud,
Ayrana doyuran demədim mən Dədə Qorqud,
İynəyə tikən demədim mən Dədə Qorqud,
Tikənə sökən demədim mən Dədə Qorqud.
Burada deyilir ki, gəlin evə gəldikdən sonra oğulu
ata-anadan ayırdığı üçün ona “ayıran” adı qoyulsa, düz-
gün olarmış. Ayran isə “doyuran” adlanmalı imiş. İynə tik-
diyindən “tikən”, tikən isə sökdüyü, cırdığı üçün “sökən”
adlandırılmalı imiş
1
.
Azərbaycan dilindəki əşyaların
Dədə Qorqud tərə-
findən adlandırılmasına dair olan bu rəvayətdə həqiqət
yoxdur. Çünki xalqımızın tarixində Dədə Qorqud adlı real
şəxsiyyət olmamışdır. Dədə Qorqud xalq bədii təfəkkürü-
nün məhsulu olan dastanlarda yaradılmış bədii surətdir.
Şübhəsiz ki, əgər belə şəxsiyyət olsa idi, əşyaları o yox, bü-
tün xalq adlandırmalı idi və belə də olmuşdur.
Bu tipli mülahizə və görüşlər bir sıra
başqa qədim
ölkələrdə, o cümlədən Amerika,
Afrika və Avropada da
olmuşdur. Roma materialist filosofu Kar Lukretsi bizim
eradan əvvəl I əsrdə yaratdığı “Şeylərin təbiəti haqqında”
adlı poemasında dilin bu və ya digər bir dahi şəxs tərəfin-
dən meydana gətirildiyi fikrinin tam əleyhinə olmuşdur.
Poemada deyilir: “Fikirləşmək olar ki, kim isə nə vaxtsa,
dünyada gördüyümüz bütün şeylərə ad vermiş və bir an-
daca lüğət və qrammatika tərtib etmişdir. Bu, olduqca az
ağlabatandır. Hansı
dahi olursa-olsun, dünyanın bütün
mənalarını əhatə etmək qüvvəsinə malik ola bilməz”.
Deməli, müxtəlif dillərin
necə əmələ gəlməsinə dair
dahi şəxsiyyət nəzəriyyələrində söylənilmiş fikirlər qeyri-
elmi və əsassızdır.
1
Bax: H.Araslı. “Kitabi-Dədə Qorqud” haqqında. Bakı, 1962, səh. 9.
Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I I C İ L D
14
Dostları ilə paylaş: