3- mavzu. Materiallarning mexanik xossalari (2-soat) O’quv moduli birliklari

 
2-jadval . Ba’zi qurilish materiallarining mustahkamligi 
 
Materiallar 
Mustahkamlik chegarasi, MPa 
siqilishga 
egilishga
cho’zilishga 
Granit 
150-250 
- 
3-5 
Og’ir beton 
10-50 
2-8 
1-4 
Sopol g’isht 
7,5-30 
1,8-4,4 
- 
Po’lat 
210-600 
- 
380-900 
Yog’och taxta (tolalari bo’ylab) 
30-65 
70-120 
55-150 
Shisha plastika 
90-150 
130-250 
60-120 
1-расм. Материалларни синаш учун намуналар 
I-си=илишга: а- табиий зич тош;
б - табиий \овак тош; в–бетон; г-\ишт (куб иккита 
яримталикдан елимланган); 
II- эгилишга:а- цемент =оришмаси; б- \ишт; в- 
ё\оч;
III – чызилишга: а- пылат; б- пластмасса 

---

 
Elastiklik- 
materialning kuch ostida shakl o’zgarishi va kuch olinganidan keyin 
boshlang’ich shakl va o’lchamlariga kelish xossasidir. Material elastikligini 
yo’qotmaydigan eng katta kuchlanish elastiklik chegarasi deb ataladi. Elastiklik kurilish 
materiallarining ijobiy xossasi xisoblanadi. Misol tariqasida elastik materiallardan 
rezina, po’lat, yog’och-taxtani aytish mumkin.
 
Plastiklik-
materialning kuch ta’sirida yorilmasdan va darz ketmasdan shakl va 
o’lchamlarini o’zgartirish hamda kuch olingandan keyin o’zgargan shakl va 
o’lchamlarida qolish xususiyatidir. Bu xossa elastiklikka qarama – qarshi qo’rg’oshin, 
gil qorishmasi, bitumplastik materialga misol bo’ladi.
Mo’rtlik –
materialning tashqi kuchlar ta’sirida shakli o’zgarmay bir onda 
buzilish xossasidir. Mo’rt materiallarga tabiiy toshlar, sopol materiallar, shisha, 
cho’yan, beton va boshqa shu kabilar kiradi.
Materiallarning