3-bob. Fazoviy ma’lumotlar va ularning ilmiy asoslari

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
89 
tejab ishlatish zarur. Shu sababli qaytarilayotgan ma’lumotlarni oʻchirib 
tashlashimiz zarur. Bu, oʻz navbatida, MBdan soʻrovni amalga oshirganda uning 
3.13-rasm.
MBBT dagi jadvallar 
(Manba: Longley, 2005)
tezda amalga oshishini ta’minlaydi. Geografik tilda aytadigan boʻlsak, 2 xil 
atributlardan yagona atribut ma’lumot hosil qilinadi. Bunday birlashtirish standart 
MB vositalari yordamida bajariladi. 
Demak, jadvallar bir-biri bilan MBning yangi koʻrinishini hosil qilish va 
ishlash tezligini oshirish uchun amalga oshiriladi. 
Hozirgi paytda geografik MB koʻlami juda kengayib bormoqda. 1970 - 
yillardayoq IBM kompaniyasi mutaxassisi Ted Kodd bir qancha qonun-qoidalarni 
MB jadvallarining tuzilishini samarali ishlatish uchun ishlab chiqdi. Bunga koʻra, 
eng mukammal MB oddiy va doimiy jadvallar shaklida boʻlib, ular 5 ta tamoyilga 
amal qilishi kerak: 
1.
Ustun va qator kesishgan har bir qator ichida faqat bir qiymat boʻlishi 
kerak. 
2.
Ustundagi barcha qiymatlar bir subyekt (mavzu)ga tegishli boʻlishi 
kerak. 

---

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
90 
3.
Har bir qator yagona boʻlishi kerak (qaytarilgan qatorlar boʻlmasligi 
kerak). 
4.
Ustunlarni davom ettirish ahamiyatsiz boʻlishi kerak. 
5.
Qatorlarni davom ettirish ahamiyatsiz boʻlishi kerak. 
Yuqoridagi tamoyillarning ba’zilarida oddiylik va doimiylikni ta’minlovchi 
normal shakllar ishlatilishi hamda soʻrov jarayonida bu jadvallar osongina 
boʻlishi yoki qayta qoʻshilishi kerak (3.5-jadval).
3.5-jadval 
Ma’lumotlar bazasidagi bir necha jadvallardan kerakli ma’lumotning 
qisqartirilib olingan koʻrinishi