3-mavzu: Nizolar sabablarini o‘rganish orqali nizolarning oldini olish

3-mavzu: Nizolar sabablarini o‘rganish orqali nizolarning oldini olish.

1. 
   Nizoli vaziyatning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladigan omillar.
   
2. 
   Har bir sababning o‘ziga xosligi.
   
3. 
   Nizoga moyil insonlarning individual xususiyatlari.
   

Nizoli vaziyatlarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladigan omillar.
Konflikt, nizo yoki ziddiyat - bu ayrim aloxida olingan shaxs ongida, yoki shaxslararo muloqot jarayonida, guruh doirasida yoki guruhlararo uzaro muloqot va ta’sir paytlarida biror muammo, masala yoki qarashlar borasida bir-biriga tug‘ri kelmaydigan, qarama-qarshi fikr, qarash va pozitsiyalarning to‘knashuvi oqibati paydo bo‘lgan salbiy xissiyotlarga to‘la munosabatlar maromini bildiruvchi ijtimoiy-psixologik xodisadir. Konfliktni keltirib chiqaruvchi omillar, sabablar nihoyatda ko‘p, lekin ularni 5 asosiy guruhga bo‘lib o‘rganish mumkin:
1. Informatsion-axborot omillari: muloqot jarayonida sheriklarga noto‘g‘ri tarzda yetib keladigan noto‘liq, noaniq faktlar, mish-mishlar; shubxalar, to‘la aniqlik kiritilmagan ataylab yoki bilmay turib deyarli xufyona tarzda yetkazilayotgan ma’lumotlar; axborot manbaiga nisbatan ishonchning yo‘qligi; ayrim xodisa, voqealarga aloqador bo‘lgan tortishuv va kelishmokchiliklarga sabab bo‘lgan qoidalar, aqidalar, chaqiriqlar, qonun normalari va boshqalar xam shaxslararo yoki guruhlararo ziddiyatlarning omili bulishi mumkin.
2. Jamiyat miqyosidagi ayrim tizimlarning faoliyatiga
bog‘liq omillar: mulkchilikka oid muammolar, ijtimoiy maqom talashish, xokimiyat yo‘nalishidagi amal va xisobotlarga oid janjallar, turli ijtimoiy normalar, an’analar, standartlar, xavfsizlik masalalaridagi qarama-qarshiliklar, rag‘batlantirish va jazolash, uy-joy, mulk tortishuvlari, resurslar, tovar, xizmat
va foydalar taqsimoti jarayonlarida kuzatiladigan nizolar;
3. Qadriyaptarga aloqador omillar (o‘zimiz e’tirof etgan yoki rad etgan tamoyillar): jamoaviy, guruhiy yoki shaxsiy e’tikod, ishonmagan va ishongan qadriyatlarimiz va ularning xulqda namoyon bo‘lishi, mafkuraviy, madaniy, diniy, axloqqa oid, siyosiy, professional kadriyatlar va extiyojlar borasida kelib chiqishi
mumkin bo‘lgan nizolar;
4. Munosabatlar omili: bunday omillar bevosita o‘zaro aloqalar va muloqotdan insonning qonikishi yoki noma’qul, deb e’tirof etishidan kelib chikadi. Shaxslararo o‘zaro munosabatlarda k o‘prok bir shaxsning kutishlariga boshqa bir insonning yoki odamlarning muomalasi mos kelmasligi xolatlarida shaxsiy nizolar kelib chiqadiki, ularning bartaraf bo‘lishi turli vaziyatlarda turlicha tus olishi, cho‘zilib ketganda, battar “gazzak” otishi, qisqa fursatda xal etilsa, muammo xal bo‘lishi ham mumkin. Shaxsiy muloqotdagi nizolar shaxsning xayotiy tajribasi, ma’lumotliligi darajasi, professional mahoratiga bog‘liq ravishda turli ko‘rinishlarda o‘z yechimini topishi mumkin;
5. Xulq-atvor bilan bog‘liq omillar: manfaatlar, qizikishlar, o‘ziga bo‘lgan baxoga zid keladigan yoki xavf-xatar tugdiruvchi vaziyat paydo bo‘lishi bilan go‘yoki, ximoya vositasi sifatida paydo bo‘luvchi omillar turkumi bo‘lib, bu ikkinchi tomonning xudbinligi, adolatsizligi, mas’uliyatsizligi yoki loqaydlik, beparvolik oqibatida kelib chiqadi. Nizokashlar bunday sharoitda o‘zlariga nisbatan bo‘layotgan salbiy munosabatni xatti-xarakatda ko‘rib, sezib turganlari bois xafagarchilik kelib chikadi va bu konflikt bilan tugaydi.