44
kombinasyonlarda ticari amaçla hazırlanabilmektedir. Kısa ve uzun sürede bitki
tarafından alınabilir şekillerde de üretilebilir. Organomineral gübreler de
vardır. Bunun avantajı besin maddelerini hem yavaş yavaş ihtiyacı oldukça
bitkiye sunar, hem de hemen gübrelemeden sonra da devam eder.
Bitkiler ışık, su ve ısı gibi koşulların optimum olarak bulunmasından sonra hızlı
gelişirler ve besin maddelerinden yararlanırlar. Bazı bitkiler donma noktasının
üstündeki düşük sıcaklıklarda da besin maddesinden yararlanabilirler(meyve
ağaçları, süs bitkileri, vs.). Gübre ekim ve/veya dikim sırasında ve de belirli
gelişmeden sonra, vejetatif gelişmeyi teşvik etmek için verilmelidir.
6.1. Topraktaki Mikroorganizmalar
Yaşayan toprakta organik maddenin %0.1 - 0.3 ü canlı mikroorganizmaların
hücrelerinden oluşmaktadır. Bir ha (hektar) üst toprakta bulunan
mikroorganizmaların yüzey alanları 500ha kadardır. İşlevleri ise topraktaki
organik maddeleri mineralize etmektir. İyi ekolojik koşulları olan bir orman
toprağında yıllık artık biyomasın yarısı mikroorganizmalar tarafından
demineralize edilmektedir. İyi giden bir ayrışma sonunda topraktaki humusun
C:N oranı 12:1 olmaktadır. Bu da yaklaşık mikroorganizma hücresindeki
orandır. Bu oranın büyümesi karbonun fazla azotun az olduğu anlamını verir ve
ilave azot kaynağını toprağa vermek gerekir.
Toprak durumunda ve toprak verimliliğinde mikroorganizmaların çok büyük
olduğu için aktivetelerinin en üst düzeyde tutulmalıdır. Toprakta belli başlı
görülen mikroorganizmalar ise; bakteriler aktinomüsetler, mantarlar ve alglerdir.
6.2. Topraktaki Bakteriler
Bakteriler daha ziyade kök bölgesinde çok zengin miktarda gelişir. Ayrıca taze
organik madde atıklarının olduğu yerlerde de hızlı ve çok miktarda gelişirler.
Ayrışmanın aerobik olması için toprak ortamının iyi havalandırılmış olması
gerekir. Her toprak sürümü ve işlenmesinden sonra; topraktaki mikroorganizma
sayısı 20-30 misli artmaktadır. Bakteriler 20-30 misli artarken buna karşıık
aktinomüsetlerin sayısı 2-3 misli artmaktadır. Bakteriler için uygun pH değeri
5.5-7.0 dır. Nötr ve hafif alkali sahada sayıları hızlı bir şekilde artarken; asitik
sahada azalır (pH 4). Ortamdaki bitki türleri de mikroorganizma türüne ve
sayısına etki eder.
Tablo 14'de topraktaki ekili bitki türüne bağlı olarak gelişen ve bulunan
45
mikroorganizma populasyonu verilmiştir.
Tablo 14 : Toprakta gelişen bitki türüne bağlı mikroorganizma sayısı (
x 10
3
/ g toprak )
-------------------------------------------------------------------------------------------
Bitki Kök böl. Bakteri Aktino. Mantar
-------------------------------------------------------------------------------------------
Çavdar Köke yakın 28.6 4.4 216
Köke uzak 13.2 3.2 162
-------------------------------------------------------------------------------------------
Mısır Köke yakın 41.0 13.4 134
Köke uzak 24.3 8.8 178
-------------------------------------------------------------------------------------------
Şeker
pancarı Köke yakın 57.8 15.0 222
Köke uzak 32.2 12.2 176
-------------------------------------------------------------------------------------------
Yonca Köke yakın 93.8 9.0 268
Köke uzak 17.8 3.3 254
-------------------------------------------------------------------------------------------
Monokok, Diplokok, Tetrakok, Streptokok, Staphylokok, Sarcina-ar bilya
şeklindeki bakteriler olarak çok bulunur. Ayrıca silindirik bakteriler, uzun
çubuksular ve basiller de bulunurlar. Vida veya kıvrık bakteri türü olarak da
Vibriolar, Spirillium 'lar ve Spriochaete'ler vardır.
Toprakta
izole
edilebilen
mikroorganizmalar
ise;
Achromobacter,
Azotobacter,
Azotomonas,
Bacillus,
Bacterium,
Cellulomonas,
Chromobacterium,
Clostridium,
Corynebacterium,
Cytophaga,
Desulforibrio, Flavobacterium, Nitrobacter, Nitrosomanas, Pseudomonas,
Rhizobium, Sarsina, Thiobacillus, Vibrio vs.
Spor oluşturmayan bakteriler ve basiller rutubet azalınca hemen ölürler. Bu
nedenle de bunların topraktaki sayıları; değişen toprak rutubetine bağlı olarak
çok dinamiktirler. Rhizosphaere bölgesinde gelişirler ve organik maddeleri
parçalarlar. Pseudomonas, Bacterium ve Mycobacterium türleri topraklarda
yaygın bir şekilde bulunurlar. Azotobacter ve yumru bakterileri toprağa azot
sağladıkları için ekolojik açıdan çok önemlidir (Ototrof ve heterotrof bakteriler).
Ototrof toprak bakterileri çok az sayıdadır. Büyük çoğunluğu heterotroftur. Her
çeşit or-ganik madde kalıntılarını parçalamaktadır. Büyük bir çoğunluğu