300 mamlakatda soliq qarzdorligini ilg‘or xorij tajribasi asosida qisqartirish yo‘llari
Yüklə 1,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MOLIYA VA SOLIQLAR Iqtisodiyot va talim / 2023-yil 3-son 304
| Xulosa va takliflar.
Xulosa sifatida shuni aytishimiz mumkinki, so‘nggi yillarda hukumatimiz tomonidan soliq yukining pasaytirilishi, soliq stav- kalarining optimallashtirilishi, tadbirkorlik subyekt- lariga o‘z faoliyatlarini olib borishda qator yengillik va keng imkoniyat yaratilib kelinmoqda. Ammo shunga qaramay, soliq qarzdorligi mavjud bo‘lgan soliq to‘lovchilarimiz talaygina. Muallif fikricha, soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha qarzdorlikni kamaytirish ularni muddatida va to‘liq undirish samaradorligini oshirishda ilg‘or xorij tajribalari asosida quyidagi takliflar o‘z samarasini beradi: 1. Amerika Qo‘shma Shtatlari tajribasi aso- sida mamlakatimizda soliq organi tomonidan o‘tka- ziladigan soliq tekshiruvlari natijasida soliq to‘lov- MOLIYA VA SOLIQLAR Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 3-son 304 chiga nisbatan qo‘shimcha hisoblangan soliqlar summasining 90 foizi ma’lum bir muddatda soliq to‘lovchi tomonidan ixtiyoriy ravishda to‘lab berilsa, soliq tekshiruvi natijasida qo‘llanilgan moliyaviy jarima summasini bekor qilish amaliyotini yo‘lga qo‘yish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Buning nati- jasida qo‘shimcha hisoblangan soliqlarning to‘lanish tezligi ortib, soliqlar o‘z muddatida budjetga tushi- shi ta’minlanadi. 2. Germaniya davlatida soliq qarzlaridan voz kechish holatlari ko‘p uchraydi. Bu, ayniqsa, kichik tadbirkorlik subyektlariga to‘g‘ri keladi. Ular kichik tadbirkorlik subyektlarini “nihol”ga o‘xshatishadi. Ularning fikricha, aynan shu amaliyot mamlakatda tadbirkorlik faoliyatini rivojlantiradi va kelgusida budjetga soliq tushumlarini oshiradi. O‘zbekiston soliq tizimida ham mazkur amaliyot qo‘llanilishi kelgusida mamlakatimizda tadbirkorlar soni ko‘pa- yishiga va buning natijasida davlat budjetiga soliq tushumlari oshishiga o‘zining munosib hissasini qo‘shadi. 3. Fransiya davlati tajribasi asosida mamlaka- timiz soliq tizimida soliq qarzdorligini majburiy undiruv choralarini qo‘llash orqali undirishdan oldin uning paydo bo‘lish sababini o‘rganish lozim. Agar soliq to‘lovchi tomonidan soliqlar va yig‘im- lardan qarzdorlik summasi qasddan vujudga kelti- rilmagan bo‘lsa, unga yig‘imlardan qarzdorlik sum- masini ma’lum bir muddatda to‘lash bo‘yicha xabar- noma yuborish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Sababi korxonalarda soliq hisobotini taqdim etish bilan shug‘ullanadigan (odatda, buxgalteriya) xodimining, ya’ni jismoniy shaxsning aybi (uning kasalligi, ishdan bo‘shaganligi va h.k.) tufayli yuridik shaxsga nisbatan soliqlarni muddatida to‘lamagan- ligi uchun majburiy undiruv choralarini qo‘llash maqsadga muvofiq emas. 4. Qozog‘iston Respublikasi soliq tizimida soliq organi soliq qarziga ega bo‘lgan soliq to‘lovchi- lar ro‘yxatini ommaviy axborot vositalarida e’lon qilib borish amaliyotidan keng foydalaniladi. Ushbu amaliyot Qozog‘iston Respublikasi Soliq kodeksi- ning 127-moddasida mustahkamlab qo‘yilgan [14]. Respublikamizda mazkur amaliyot joriy etilishining ijobiy tomoni shundaki, yuridik shaxslar hamda yakka tartibdagi tadbirkorlar o‘zlarining kontra- gentlari bilan iqtisodiy munosabatga kirishishdan oldin, ularning moliyaviy ahvolini, shu jumladan, soliq qarzdorligi to‘g‘risida ma’lumotlarni o‘rganadi. Buning natijasida soliq qarziga ega soliq to‘lovchilar bilan iqtisodiy munosabatga kirishish holatlari kamayadi. Sababi budjet oldidagi soliq qarzini to‘lay olmayotgan soliq to‘lovchiga uning kontragenti biron-bir tovarni sotishdan oldin tovarning puli qachon kelib tushishi hamda debitorlik qarzdorligi vujudga kelishi holatlarini tahlil qiladi, ya’ni soliq qarziga ega soliq to‘lovchi sotib olingan tovarning pulini to‘lay olmasligi to‘g‘risida shubha paydo bo‘ladi. Shuningdek, mazkur amaliyot soliq qarziga ega soliq to‘lovchining obro‘si(reputatsiyasi)ga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Buning oqibatida soliq to‘- lovchi kelgusida unda soliq qarzi yuzaga kelmasligi uchun soliqlarni o‘z vaqtida to‘lash choralarini ko‘radi. Yüklə 1,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|