35-ci prezidentin faciəli ölümünün 50 illiyinə Con F. Kennedi Mərdliyin profilləri
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
59 Uebsterin və Kalhounun intellektual resurslarının onda olmamasına baxmayaraq, Henri Kleyin Amerikanın böyüklüyünə baxışları onun məşhur kolleqalarınınkından da uzağa gedirdi. Və beləliklə, 1820-ci, 1833-cü və 1850-ci illərdə o, müqavimət göstərən Konqressdən təşəbbüsçüsü olduğu üç böyük kompromissi keçirə bilmişdi və bununla da 1861-ci ilə qədər Birliyi qoruyub saxlamışdı. Həmin vaxtdan Şimalın möhkəmliyi o qədər böyük idi ki, parçalanma uğursuzluğa məruz qalırdı. Triumviratın ikinci və yəqin ki, ən qeyri-adi üzvü Con K.Kalhoun idi. Cənubi Karolinadan olan bu adamın cod saçları var idi, gözləri isə qızaran kömür kimi yanırdı, qarımış ingilis qadını Harriet Marineonun sözlərinə müvafiq olaraq “elə baxırdı ki, elə bil heç vaxt doğulmamışdır və heç vaxt məhv edilməyəcəkdir...”. Bunun meydana çıxmasının əksinə Kalhoun Uebsterlə eyni ildə - 1782-ci ildə və Kleydən beş il sonra anadan olmuşdu. O, altı fut iki dyum hündürlüyündə idi, Yel universitetini bitirmişdi, iyirmi doqquz yaşında Konqressin üzvü olmuş, “müharibə quzğunu” kimi Birləşmiş Ştatların 1812-ci il müharibəsinə girməsinə çalışan Henri Kleyə qoşulmuşdu. Bir millətçi kimi, 1820-ci ildə tarifin iqtisadi təzyiqləri Cənubi Karolinanın kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatına öz təsirini göstərdikdə, sektant tərəfdarlarına tərəf dönmüşdü. Kalhoun soyuq, dar ağıla malik idi, fikrini cəmləşdirməyi bacarırdı və güclü adam idi. Uebster onu “Senatda ən qabiliyyətli adam”, özünün bütün həyatı boyu qarşılaşdığı ən böyük adam hesab edirdi. O, bəyan edirdi ki, “o, bir məntiq sahibi kimi Nyutonu, Kalvini və ya hətta Con Lokku məğlub edə bilərdi”. Onun çıxışları, sözün bütün izafiliyindən istifadə etməklə Senatın zalında hətta sütunlar ətrafında da dolaşırdı, öz ölçüsündə idi, intizama dəvət edirdi, onların hamısının qarşısında edilirdi. Kifayət dərəcədə qəribə də olsa, onun xüsusən ömrünün son günlərində görünüşü fanatik adamı xatırladırdı, o, nəhayətsiz məlahətə və şəxsiyyətə malik idi. O, Cənubi Karolinanın ən yaxşı danışıq aparanı reputasiyasını qazanmışdı və onun örtülü ağıllı arqumentlərini dərk etməyi bacarmayan adamların emosiyaları hesabına buna nail olurdu. O, bütün Cənubun 60 təxəyyülünü və məhəbbətini özündə saxlamaqla, bunu daim böyüdürdü və onun ölümü vaxtı, 1850-ci ildəki böyük debatın ortasında ona ümumi matəm saxlanıldı. Kalhoun inanırdı ki, Konstitusiya qurultayı bizim hökumətimizi milliləşdirmişdir; suveren ştatlar hələ də “Konqress fərdi ştatların işlərinə müdaxilə edəndə... mühakimə etmək hüququnu” özündə saxlayırdı. Digər Cənublularla birlikdə o, inanırdı ki, Qərb ölkəsinin coğrafiyası və iqlimi onu başqalarına oxşamayan etmişdir və bu ərazilərin çoxunda quldarlıq hətta inkişaf edə bilərdi, ştata çevrilənlərdə buna cəhd edilirdi və yalnız Cənubi-Qərbdə onlar yeni qul ştatlarını Meksikadan alınan torpaqlardan olan Senatorları qoruyub saxlamaqla, Qərbin azad ştatlarının qalxan dalğası ilə tarazlığa nail olunmasına ümid edə bilərdilər. 1850-ci il Kley Kompromissi Şimalla Cənub arasındakı fərqləri barışdırmaq yollarını, bu torpaqların bütöv taleyi kimi aramaqla, öz üzərinə uzağa gedən bir vəzifə götürürdü. Münaqişələrin bütün axını və parçalanma, qüvvənin və zəifliyin böyüməsi və tənəzzülü 1850-ci ildə özünün kulminasiya nöqtəsinə gəlib çatdı. 1850-ci il Vaşinqton dramasındakı üç baş qəhrəman uzaq 1813-cü ildən etibarən Konqressdə kolleqalar idilər. O vaxt onlar gənc olmaqla, iftixar, ehtiras və ümidlə dolu idilər və onların qarşısında müşahidə edilmək üçün bütöv dünya dayanmışdı. Qırx ilə yaxın bir müddətdən sonra onların həyatlarının qürub çağında – çünki onların hamısı iki ilin içərisində öləcəkdi, - gənclik və illyuziyalar artıq ötüb keçmişdi, onlar bir daha yenidən səhnənin mərkəzinə hərəkət etdilər. Lakin onlar mübarizədə tək deyildilər. Nə Tomas Hart Benton, nə də Sem Hyuston kimi Senatorlar öz üç kolleqalarının nüfuzunun qüllə kimi yuxarı qalxması hesabına heç də kiçilməmişdilər. Onların hər biri öz sağlıqlarında əfsanəyə çevrilmişdilər – və Missuri və Texas ştatlarının strateji sərhədini müvafiq qaydada tutmuşdular, onların hər biri, ölkə yavaş-yavaş parçalanmağa doğru hərəkət edəndə öz seçilmələrini etməli idilər, bu parçalanma isə baş mübarizənin təbiətinə və nəticəsinə təsir göstərəcəkdi. 1850-ci ildə bölünmənin baş verməməsi, bunun yerinə 1861-ci ildə o, həyata keçmişdi, çox böyük dərəcədə Deniel Uebsterə borclu idi, o, Henri Kleyin 61 kompromissinin ölkə tərəfindən qəbul edilməsi üçün daha iri ölçüdə məsuliyyət daşıyırdı. Kompromissi onun dəstəkləməsinin səbəbləri, bu dəstəyin effekti və özünün əzab çəkməsinə səbəb olan bədbəxtliklər III fəsildə təfsilatı ilə verilir. Missuri ştatının sərhədinin açarı 1861-ci ildə Konfederasiyaya qoşulmaq olmayıb, onun keçmiş Senatoru Tomas Hart Bentonun xatirəsinə yaxşı dərəcədə borclu idi. Heç kəs Birliyin qorunub saxlanmasına Senator Bentondan çox bir töhfə verməmişdi. Onun səyləri və taleyi barədə IV fəsildə danışılacaqdır. Texas Konfederasiyaya qoşuldu, bu, qoca yaşında gəmi qəzasında həlak olan Senator Hyustonun mübarizəsi olmadan baş vermişdi. Onun əhvalatı V fəsildə danışılacaqdır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|