4-iii psihologija tur indd

151
sağlık mesleki okullar için
gerektiği zaman sorun yaşamaz. Seyirciler karşısına çıkması gereken ke-
mancı küçük parmağıyla yapması gereken harekette zorlanır, daktilo ma-
kinede yazamaz çünkü parmakları felç oluyor ve meselki nevrozlar guru-
buna giren ve sayısı çok konverzif nevrozu beraberinde sürükleyen sayısı 
çok diğer örnek vardır.
Nevroz hastaları genelde uzman yardım ile (ilaçlar, psikoterapi, gu-
rup terapi) ev koşullarında tedavi edilir. Onların iş yeteneği kaybolma-
mıştır, sadece azalma ihtimali vardır. Daha ağır nevroz hastaları hastane 
koşullarında tedavi edilir.
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA NEVROTİK VE 
PSİKOTİK HASTALIKLAR
Çocuklarda nevroz
Çağdaş psikoloji, çocuklarda nevrozun belirmesine yol açan önemli 
olayların meydana geldiği çocukluk dönemine büyük önem vermektedir. 
Nevroz olan sayısı çok büyüklerde, hastalık tarihçesi araştırıldığı zaman, 
daha çocukluk çağında mevcut olan aynı ya da benzeri nevroz belirtileri 
arasında bağlantının mevcut olduğu kaydedilmiştir. Başka bir gurupta 
çocukluk çağında gözlenen nevroz belirtileri ergenlik döneminde yok 
olduğu, daha sonraki ruhsal gelişimde ise yeniden belirdikleri gözlen-
miştir.
Çocuk psikolojisi çok yatkındır, tüm duygusal yaşananları ka-
bulletmeye hazırdır ve aynılarına kişiliği savunma mekanizmaları ile 
karşılık vermeye hazırdır. Çocuk psikolojisinin uyumsuz kurulması ve 
çocuk ahlakında diğer sapmaların belirmesinde sadece sosyal, ekono-
mik ve kültürel etkenler kararlaştırıcı değildir. Çocuğun büyümekte ve 
yaşamakta olduğu ortamdaki duygusal olaylar da önemli oldukları ileri 
sürülmektedir.
Psikoloji bilim adamlarının çoğu, çocuk kişiliğinin oluşumu çocu-
ğun sosyalleşmesi yani okula gitmeye başladığı çağda sona erdiği görü-
şünü savunmaktadırlar. Çocuk sözü edilen dönemde ağır ve ciddi duy-
gusal travmalardan muhafaza edilirse, ebeveyn sevgisini tüm sıcaklığıyla 
yaşıyorsa, hayatının daha sonraki dönemlerinde bozuklukların meydana 
gelme ihtimalleri azalır. Bu okul döneminde ebeveynler kendi tutumları-

---

152
Psİkolojİ
nı çocuğun gelişimi ile uyum içinde tutmayı, itici ve soğuk davranmama-
lı, aşırı kıskanç olmamalıdırlar. Aile içindeki psikolojik iklim çocuk ki-
şiliğinin oluşmasına olumsuz etkide bulunmayacak şekilde olmalıdırlar. 
Psiko-edükasyon etkeni çocuk psikolojisinini gelişiminde çok önemli rol 
oynamaktadır, çünkü nevroz olan bir annenin kendi çocuğunda ikinci 
nevroz çizgilerini yarattığı bir kural olarak bilinmektedir.
Çocukluk çağında nevrotik ve psikotik hastalıkların meydana gel-
mesine ilişkin bu psikososyal etkenler yanı sıra, endogen (kalıtsal) etken-
ler de bu bozuklukların belirmesine neden olmaktadır. 
Çocuktaki nevrotik bozukluklar çeşitli olabilir. Onlar yeme bozuk-
lukları, çekirdek nevrozları ve ahlak bozuklukları olabilir.
1. Alışkanlık bozuklukları
Genelde yeme bozukluğu (mental anoreksi ya da açgözlülük-ano-
rexia mentalis ve bulimia), geceleyin altına yapma (enuresis nokturna) ve 
gece korkusu (pavor nokturnus) olarak ifade edilmektedirler. 
1a. Beslenme bozukluğu
, küçük çocuk yani süt çocuklarında da 
ifade edilebilir. Çocuk meme almayı reddedir veya memeyi kabul ederse 
birkaç emmeden sonra uyuyakalır. Ancak daha büyük çocuklarda beslen-
me bozukluğu şöyle gelişir:
-Zihinsel anoreksi
, dürtü bozukluğu olarak. Kendisinin de beslen-
me problemleri olan depresif bünyeli annenin düzgün olmayan tutumu, 
anoreksinin belirmesine neden olan en sık nedenlerden biridir. Anne ço-
cuğun belli bir beslenme ritmi uygulamasını zorla kabul ettirir, dolayisiyle 
çocuk sinirli olur ve ağlama ile kendisini müdafa eder. Zamanla, kendisine 
yemek verildiğinde nahoş duygu refl eksi gelişir, zamanla bu refl eks yeme 
karşısında tiksinti duyulması ve tiksintinin belirmesine yol açmaktadır. 
Anoreksi mekanizması aslında yemek almaktan duyulan korkuyu temsil 
etmektedir, çünkü çocuk yemeğe zorlanmakta, kendisine bağırılmakta 
hatta dayak bile verilmektedir.
-Açgözlülük
 (bulimiya), çocuklarda gözlenen daha ender nürotik 
tepkidir, ebeveyinlere kendisinin iyi ve uslu çocuk olduğunu göstermek 
ve onların gönlünü almak, kendisine verilen her şeyi yiyebileceğini gös-
termek için gerekenden çok daha büyük mikdarda yemek ile ifade edilen 
nevrotik tepkidir. 
-Geceleyin altına su dökme (enuresis nokturna), çocukların 3 veya 
5 yaşlarına kadar altlarına su dökmeleri normal sayılır. Ancak bu yaştan 
sonra da devam ediyorsa, bunun bir nevrotik bozukluk olduğu beyandır. 

---

153
sağlık mesleki okullar için
Geceleyin çocuğun altına su dökmesi en derin uyku esnasında meyda-
na gelmektedir ve bu çocuklar uykudan zor uyanmaktadırlar. Su dökme 
olayı genelde yatılı okularda yerleştirilmiş çocuklarda, yaşama koşulları 
karşısında gösterilen bir tepki veya eğiticinin tutumları karşısında ifade 
edilen bir tepki, veya genelde ebeveyinlerden ayrılma olayı gösterilen bir 
tepki olarak ifade edilmektedir. Derin uyku ve olayın unutulması, suçun 
azaltılmasına ait istek olarak ele alınmaktadır. Günümüzde enurezise se-
bebiyet veren genlerin izole edildikleri bilinmektedir. Ancak enurezis-in 
ifade edilme açısından, genetik ve psikolojik etkenlerin interaksiyonu da 
önemlidir. 
-Gece korkusu (pavor nokturnus), anında duyulan korku, çığlık, 
huzursuzluk, yatakta sıçrama, ağlama ve beden titremesi olarak ifade 
edilmektedir, bu durum çok kısa sürer ve ardından uyku gelir. Ertesi gün 
çocuk olup bitenleri hatırlamaz. Bu çocuklar çoğu zaman kendi yatakla-
rını terkedip, ebeveyinlerin yatağına girerler ve uykularına orada devam 
ederler. Bazan gece korkusunun nedenlerini söylerler, bazı hayvanlar veya 
benzeri şeylerden kokrtuklarını ileri sürerler. Ancak ebeveyn sevgisi ve sı-
caklığın eksikliği bu bozukluğun zemininde yatmaktadır. Bundan dolayı 
ebeveyinlerın yatağına sığınırlar. 
1b. Çekirdek nevrozu
 - çocuklarda meydana gelen bünye değişik-
liklerine tepki olarak belirir ve zoraki nevroz ile konverziyon olarak ifade 
edilir. 
-Zoraki nevroz
, çocuklarda 7 yaşlarında belirir, ergenlikte ise be-
lirtileri tamamen açığa çıkmaktadır. Zoraki nevroz, zoraki düşünce veya 
fikir, kendisinden kurtulamayacağı veya karşı koyamayacağı belli bir ha-
reketin zoraki yapılması, olarak ifade edilmektedir. Çocuk bundan kurtul-
mak istemiyorsa, içten gelen basıncı artmakta, çocuk gergin ve sinirli ol-
makta, korku ve heyecan hissetmektedir. Düşünce veya hareketini verilen 
emir doğrultusunda yaptığı halde çocukta rahatlama, hafifl eme ve huzur 
kaydedilir. Zoraki hareketlerin çoğu kez defalarca tekrarlanması mecburi-
yeti olur. Daha önce yaşanmış bir korkudan savunma mekanizması, zora-
ki nevrozların özünde bulundukları düşünülmektedir. Yaşanan korkudan 
savunma, çocuğun korkudan kendisini savunacak düşünce veya hareketin 
belirmesidir.
-Konverziyon
, çocuklarda sıkça rastlanan nevrotik tepki tipidir, so-
matik ve psikolojik planda, entrapsikolojik çatışmasının kendine doğru 
itilmesinin nürotik şeklini temsil etmektedir. Konverziyonlar tik olarak 

---