5-7-sinflarda texnologiya va dizayn yo’nalishinign kasb tanlashga yo’naltirish

5-7-SINFLARDA TEXNOLOGIYA VA DIZAYN YO’NALISHINIGN KASB TANLASHGA YO’NALTIRISH

“Farzindlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan, ongli fikrlaydigan komil insonlar etib voyaga yetkazish ta’lim-tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasidir”. (I.A.Karimov)

Kirish
O’smirlarda kasb tanlashga munosabatning shakllanish jarayonini yanada chuqurroq tahlil qilish va uning o‘ziga xos bo‘lgan ijtimoiy psixologik xususiyatlarni aniqlashga yo‘naltirilgan tadqiqotlar asosida ochib berish, bugungi kunda ta’lim – tarbiya muassasalari oldida turgan eng muhim vazifalardan biridir.
Darhaqiqat, bugun har jihatdan omilkor, mas’uliyatli, tashabbuskor va jamiyat taraqqiyoti uchun ongli – faol ijtimoiy shaxsini tarbiyalash, uni o‘z salohiyatiga mos kasbga yo‘naltira olish nafaqat ta’lim tizimining, balki butun bir davlatning ham kelajak taraqqiyotiga daxldor bo‘lgan tuhim vazifalardan biridir.
Qolaversa O’zbekistonda kechayotgan bugungi keng ko‘lami ijtimoiy – iqtisodiy islohatlar, beto‘xtov shakllanayotgan bozor munosabatlari, fan, texnika va ishlab chiqarishning keskin rivojlanishiga javob bera oluvchi jamiyat va shaxs ehtiyojlarining o‘zaro uzviy mutanosibligiga erishish uchun ham o‘smirlarda kasb tanlashga nisbatan faol – ijobiy munosabat motivasiyasi tizimini shakllantirishda jamiyat va jamoatchilik ta’sirini kuchaytirish lozim bo‘ladi.
Zero, butun dunyoga ma’lum va mashhur bo‘lgan Sharq allomalarining (Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, Ulug‘bek, Navoiy, Abdulla Avloniy va boshqalar) o‘nlab asarlarida ta’kidlanganidek, o‘rta asrlardayoq, ayniqsa, bizning hududimizda diniy maktablar, madrasalarga tolibi ilmlarni tanlab olish, ularning aqliy taraqqiyot darajasini, birlamchi bilim va malakalarini, kasb yoki san’atning alohida turiga moyilligi hamda ichki munosabatining namoyon etilishini hisobga olgan holda amalga oshirilgan.
Mustaqillik yillarida o‘quvchilarning kasb–hunarga to‘g‘ri yo‘naltirilishini asoslab borishga qaratilgan talaygina pedagogik – psixologik tadqiqotlar olib borildi, qo‘lga kiritilgan empirik ma’lumotlar qaytadan tahlil qilindi. Albatta, olib borilgan bu tahlillar keng ma’nodagi ijtimoiy shaxsni rivojlantirish jarayonining muhim tomoni hisoblangan «Ongli ravishda kasb tanlashga tayyorgarlik», «Kasb – hunar tanlashga yo‘nalganlik», «Kasb tanlashga u yoki bu munosabatni shakllantirish» tushunchalarini ilmiy – nazariy tadqiq qilish, bu boradagi muammolar ko‘lamiga jiddiy e’tiborini qaratishni ham taqozo etadi. Buning uchun umumta’lim maktablarining mehnat ta’limi 8-9 sinflarida o‘qitilayotgan kasb tanlashga yo‘llash mashg‘ulotlarining samarali olib borilishiga jiddiy e’tibor qaratish lozim. Mazkur uslubiy ko‘rsatmada bu borada qilingan ishlardan namunalar keltirilgan.