5-Modul. Moliya: Davlat xaridlari Mavzu: Davlat xaridlari tizimini boshqarishning xorijiy mamlakatlar tajribasi. Reja: Davlat xaridlari tashkil etishning aqsh,Germaniya,Xalqaro Moliya Institutlari tajribasi va tamoyillari 2

5. Davlat xaridlarini tashkil etishning yevropacha modellari,mavjud tamoyillari va amalga oshirish jarayonlari.
Evropa Ittifoqi mamlakatlarida xaridlar faoliyatini tashkil etishning ikkita asosiy modeli mavjud: taqsimlangan (markazlashtirilmagan) va markazlashtirilgan.
Taqsimlangan model bilan kompaniyaning har bir bo'linmasi (departament, vazirlik va boshqalar) o'z ehtiyojlarini qondirish uchun zarur bo'lgan xaridlarni mustaqil ravishda amalga oshiradi. Shu maqsadda uning tarkibida ixtisoslashtirilgan xarid bo'limlari yoki funksiyasi bo'yicha o'xshash boshqa bo'linmalar tashkil etiladi.Markazlashtirilgan model bo'limlardan arizalar kelib tushadigan o'ziga xos xarid markazini yaratishni nazarda tutadi. Markazlashtirishning maksimal darajasida, barcha davlat xaridlari uchun mas'ul bo'lgan maxsus bo'lim yoki yirik kompaniya uchun tegishli xaridlar bo'limi tuziladi.
Markazlashtirilmagan model quyidagilarni talab qiladi:
1. Har bir korxonada (vazirlik, idora) maxsus bo‘limlar tashkil etish va ularni tegishli malakali mutaxassislar bilan ta’minlash.
2. Yaratilgan bo'limlarni orgtexnika, xalqaro aloqa va hujjatlarning maxfiyligini saqlash tizimi bilan ta'minlash bilan bog'liq moliyalashtirish.
3. Har bir korxonada idoralararo tender komissiyasini tuzish, unda korxonaning o‘zidan tajribali mutaxassislar, shuningdek, tashqi mutaxassislar ishtirok etadi.
Evropa Ittifoqiga a'zo davlatlarda eng samarali modellar kombinatsiyasi hisoblanadi, masalan, xaridlar faoliyatini umumiy boshqarish (me'yoriy-huquqiy bazani ishlab chiqish, rejalashtirish, nazorat qilish va muvofiqlashtirish), xususan, Moliya yoki Iqtisodiyot vazirligi tomonidan amalga oshiriladi. byudjetni shakllantirish orqali va aniq xaridlar ixtisoslashtirilgan xarid bo'linmalari (bo'limlar bo'yicha) tomonidan amalga oshiriladi. Buyuk Britaniyadagi davlat xaridlari tizimining tuzilishi aynan shunday bo'lib, u erda asosiy muvofiqlashtiruvchi bo'lim - G'aznachilikdan tashqari, Milliy sog'liqni saqlash xizmatlari ta'minoti (milliy sog'liqni saqlash tizimi uchun xarid xizmati) kabi ixtisoslashtirilgan tarmoq xarid xizmatlari mavjud.