6 -tema. Kompyuter tarmaqları hám tarmaq texnologiyaları, Internet texnologiyası, Internet xızmetleri

Mánzil túsinigi. Kompyuter tarmaqlarında mánzil túsinigi retinde tómendegi pikirlerdi keltiriw múmkin:
1. Mánzil kompyuter yadınıń bólimlerin, kompyuter kirgiziw-shıǵarıw apparatları portın, esaplaw tarmaǵı kompyuterlerin hám de taǵı basqa maǵlıwmat dáreklerin yamasa olardı uzatıw ushın belgilengen jaydı anıqlaydı.
2. Mánzil esaplaw tarmaqlarında uzatılıp atırǵan maǵlıwmatlardı qabıl etiwshi yamasa jiberiwshilerdi anıqlawshı maǵlıwmatlar izbe-izligi.
Informaciya ortalıǵında tezlik túsinigi, birlikleri hám informaciya kanalları sıyımlılıg’ı. Málim waqıt aralıǵinda baylanıs ortalıqları arqalı uzatılatuǵın informaciya kólemi - onıń uzatılıw tezligin belgileydi.
Ha’r qanday háreketleniwshi dene hám element ushın tezlik túsinigi jáne onıń ólshew birlikleri ámeldegi bolǵanı sıyaqlı, informaciyanıń da uzatıw tezligi hám de ólshew birlikleri bar bolıp tabıladı, bular :

• 
  Bit/sekund - bir sekundta baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın bitlar sanı ;
  
• 
  Kbit/sekund - bir sekundta baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın mińlaǵan pútinlengen bıytlar sanı ;
  
• 
  Mbit/sekund - bir sekundta baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın millionlap pútinlengen bıytlar sanı ;
  
• 
  Gbit/sekund - bir sekundta baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın milliardlap pútinlengen bıytlar sanı.
  

Informaciya kanallarınıń sihimi olar arqalı málim waqıt aralıǵinda uzatılatuǵın informaciya kólemi menen belgilenedi. Bul óz gezeginde informaciya kanallarınıń ótkeriw uqıplıyatini ańlatadı.
Sımsız tarmaq túrleri
Sımsız tarmaqtıń kiritiliwi internetten ofislar, oqıw orayları hám úylerde de keń paydalanıw imkaniyatın berdi jáne onı jumis orinlarina, mısalı: mıymanxanalar, mektepler, sawda orayları, aeroportlar, avtobus terminallarına ornatiw jumis o’nimdarlig’in asiriwin alip keldi., emlewxanalar hám internetten biypul paydalanıw imkaniyatın beretuǵın basqa jaylar. Olardıń qamitip aliw sheńberine qaray, Sımsız tarmaqlardıń túrli klassifikaciyaları bar.
WPAN
WPAN sımsız jeke qamrov tarmaǵınıń bir túri bolıp, ol Sımsız jeke tarmaq degen mánisti ańlatadı. Bul túrdegi Sımsız tarmaqta ol sımsız tarmaqlardı qısqa diapazonlı gruppalarǵa ajratadı, sebebi olardıń qamrov sheńberi 10 metrden kem. WPAN sımsız tarmaqları printerler, mobil telefonlar, kompyuterler sıyaqlı úskenelerdi kabellardan paydalanmastán jalǵawdı qálegenińizde isletiledi.
B ul túrdegi WPAN sımsız tarmaǵına hár qıylı úskeneler jalǵanǵan sistemalardı kirgiziw múmkin, mısalı, HomeRF-ga tiykarlanǵan texnologiyalar, bul hár bir úydiń uyali telefonların oraylıq apparat járdeminde jalǵaw imkaniyatın beretuǵın texnologiya. Bluetooth, texnologiya IEEE802. 15. 1 standartlarına muwapıq protokolǵa ámel etedi; IEEE 802. 15. 4 standartlarına tiykarlanǵan ZigBee texnologiyası, sonıń menen birge, maǵlıwmattı qısqa aralıqqa uzatıw menen qawipsiz baylanıstı talap etiwshi hám batareya quwatın kem tutınıw etiwge múmkinshilik jaratıwshı úydi avtomatlastırıw sıyaqlı qosımshalarda isleydi, bul bolsa onıń islew múddetin asırıw imkaniyatın beredi.
WPAN-ga tiykarlanǵan texnologiya sımsız tarmaq bolıp, jeke paydalanıw ushın isletiledi, onıń ámel qılıw diapazonı qısqa aralıqta bolıp, bul túrdegi tarmaqtı islewge qoyıw ushın málim apparatlarǵa ıyelewi kerek. Principial tárepten signaldı jaratıw ushın sizde jiberiwshi bolıwı kerek, signaldı uzatıw ushın kodlaytuǵın, sonıń menen birge dekoder bolıwı kerek.
WLAN
Sımsız jergilikli tarmaq (WLAN) IEEE 802. 11 standartlarına muwapıq sımsız baylanıs qaǵıydalarına tiykarlanadı. Bul sımsız tarmaq óz standartlarına muwapıq aralıqtı shama menen 20 kilometrgeshe asırıwı múmkin. Bul tarmaqtan kirisiw noqatı arqalı bir neshe óz-ara baylanısqan mobil apparatlar yamasa sımsız tarmaq kartaları paydalanıwı múmkin. Sımsız tarmaqtıń bul túri IEEE 802. 1 specifikaciyasına muwapıq Wi-Fi texnologiyasına tiykarlanǵan.
WMAN
Bul Anglichan tilindegi Wireless Metropolitan Area Network qısqartpası, Ispaniya Metropolitan Area Network, bul Sımsız tarmaq WiMAX texnologiyasına tiykarlanǵan (Worldwide Interoperability for Microware Access), yaǵnıy “Mikroto'lqinli kirisiw ushın World Interoperability”, bul sımsız tarmaq IEEE 802. 16 standartı. WiMAX Bul sımsız tarmaq Wi-Fi-ga uqsas sistemaǵa iye bolıp, qamrov sheńberi hám ótkeriw qábileti keńlew. Bul túrdegi sımsız tarmaq ishinde jergilikli kóp noqatlı tarqatıw xızmeti (LMDS) sıyaqlı óz-ara baylanıs sisteması bar.
WWAN
WWAN (Wireless Wide Area Network) sımsız tarmaǵı WiMAX, UMTS (Universal Mobile Telecommunications System), GPRS sıyaqlı mobil baylanıstıń uyali tarmaq usılınan paydalanǵanligi sebepli WLAN (sımsız tarmaqlardan biri Wi-Fi bolǵan ) den parıq etedi., EDGE, CDMA2000, GSM, CDPD, Mobitex, HSPA hám 3 G maǵlıwmatlardı jiberiw ushın. Bul Sımsız tarmaqta LMDS hám Internetge jalǵanıw ushın biypul Wi-Fi da bar.