6-Mavzu: Ma’lumotlar bazasida ob’yekt yaratish (2 soat) Reja

Ma`lumot turlari	dan
gacha
bigint	-9.223.372.036.854.775.808	9.223.372.036.854.775.807
int	-2147483648	2147483647
smallint	-32768	32767
tinyint	0	255
bit	0	1
decimal[ (p[ ,s] )] p-verguldan oldingi raqamlar soni, s-verguldan keying raqamlar soni	-10 ^ 38 +1	10 ^ 38 -1
numeric[ (p[ ,s] )] p-verguldan oldingi raqamlar soni, s-verguldan keying raqamlar soni decimal bilan sinonim	-10 ^ 38 +1	10 ^ 38 -1
money	-922,337,203,685,477.5808	+922,337,203,685,477.5807
smallmoney	-214,748.3648	+214,748.3647

Haqiqiy sonlar ma`lumot tiplari

ma`lumot tiplari	Dan	gacha
float	-1,79E + 308	1,79E + 308
real	-3.40E + 38	3.40E + 38

Vaqt va sana ma`lumot tiplari

ma`lumot tiplari	Dan	gacha
Datetime	1 yanvar 1753 y.	31 dekabr 9999 y.
smalldatetime	1 yanvar 1900 y.	6 iyun 2079 y.
Date	Faqat sanani saqlaydi
time	Faqat vaqtni saqlaydi

Char
Maksimal 8000 ta simvol. (Fiksirlangan uzunlikdagi ASCII simvollar)
VARCHAR
Maksimal 8000 ta simvol. (Fiksirlanmagan uzunlikdagi ASCII simvollar).
VARCHAR (max)
Maksimal 2^31-1 ta ANSI simvol. (SQL Server 2005 dan keyingi versiyalar).
TEXT
Turli uzunlidagi matnlar (ASCII simvollar), maksimal uzunlik 2 147 483 647 ta simvol.
NCHAR
Maksimal 4000 ta simvol. (Fiksirlangan uzunlikdagi Unicode simvollar)
NVARCHAR
Maksimal 4000 ta simvol. (Fiksirlanmagan uzunlikdagi Unicode simvollar)
NVARCHAR (max)
Maksimal 2^30-1 ta Unicode simvol. (SQL Server 2005 dan keyingi versiyalar).
NTEXT
Turli uzunlidagi matnlar (Unicode simvollar), maksimal uzunlik 1 073 741 823 ta simvol.
binary
maksimal 8000 ta bayt(fiksirlangan uzunlikdagi binary ma`lumotlar)
VARBINARY
maksimal 8000 ta bayt(fiksirlanmagan uzunlikdagi binary ma`lumotlar)
VARBINARY (max)
Maksimal 2^31-1 bayt .(fiksirlanmagan uzunlikdagi binary ma`lumotlar)
image
naksimal 2 147 483 647 bayt. (fiksirlanmagan uzunlikdagi(baytdagi) rasmli ma`lumotlar)
sql_variant
turli tipdagi (SQL Server tomonidan qo`llab quvvatlanadigan tiplar) ma`lumotlarni saqlaydi , text, ntext va timestamp dan tashqari.
timestamp
Baza bo’yicha unikal nomer, yangi satr qo’shilganda yangilab turadi
GUID
Global unikal identifikator (GUID)
XML
XML ma`lumotlarni saqlaydi.
cursor
kursor obyektiga havola
table
jadval ko`rinishidagi ma`lumotlarni saqlaydi


O`quv misoli: Yechilayotgan misollar quyidagi jadvalar asosida bajarilgan;
STUDENT (TALABA)

Stud_ID	Surname	Name	Stipend	Kurs	City	Birthday	Univ_ID
1	Ivanov	Ivan	150	1	Orel	3.12.92	10
3	Petrov	Petr	200	3	Kursk	1.12.90	10
6	Sidirov	Vadim	150	4	Moskva	7.06.89	28
10	Kuzunliknesov	Boris	0	2	Brenek	08.12.91	10
12	Zayseva	Olga	25	2	Lipesk	1.05.91	10
265	Pavlov	Andrey	0	3	Voronej	5.11.89	10
32	Kotov	Pavel	150	5	Belgorod	NULL	14
654	Muxin	Artem	200	3	Voronej	1.12.91	10
276	Petrov	Anton	20	4	NULL	5.08.91	22
55	Belkin	Vadim	250	5	Voronej	7.01.90	10

LECTURER (O`qituvchi)

Lecturer_ID	Surname	Name	City	Univ_ID
24	Komsmakov	Boris	Voronej	10
46	Nikonov	Ivan	Voronej	10
74	Lagutin	Pavel	Moskva	22
108	Otrukov	Nikolay	Moskva	22
276	Nikolayev	Viktor	Voronej	10
378	Sorokin	Andrey	Orel	10

SUBJECT (O`qitiladigan fanlar)

Subj_ID	Subj_name	Hour	Semester
10	Informatika	56	1
22	Fizika	34	1
43	Matematika	56	2
56	Tarix	34	4
94	Ingliz tili	56	3
73	j/tarbiya	34	5

University(Universitet)

Univ_ID	Univ_name	Rating	City
22	MGU	606	Moskva
10	BGU	296	Voronej
11	HGU	345	Novosibirsk
32	PGU	416	Rostov
14	BGU	326	Belgorodok
15	TGU	368	Tomsk
18	BGMA	327	Voronej

EXAM_ MARKS

Exam_ID	Student_ID	Subj_ID	Mark	Exam_date
145	12	10	5	12.01.09
34	32	10	4	23.01.09
75	55	10	5	25.01.09
238	12	22	3	17.06.08
639	55	22	Null	22.06.08
43	6	22	4	18.01.09

SUBJ_LECT (o’qituvchilarni o’quv fanlari)

Lecturer_ID	Subj-Id
24	10
46	22
74	43
108	56
276	94
328	73

2. Ob’yekt qatorlari, ob’yekt jadvallari va ichki jadval yaratish va qo’llash
Ma`lumotlar bazasi jadvallarini yaratish
Jadvallarni yaratish uchun CREATE TABLE buyrug'i ishlatiladi. Ushbu buyruq bilan jadval ustunlari va ularning atributlarini aniqlaydigan bir qator operatorlardan foydalanish mumkin. Bundan tashqari, jadvalning xususiyatlarini ifodalaydigan bir qator operatorlardan foydalanish mumkin. Bitta ma`lumotlar bazasida 2 milliardgacha jadval bo'lishi mumkin.
Jadval yaratish uchun umumiy sintaksis quyidagicha:
CREATE TABLE jadval_nomi
(1_ustun_nomi 1_ustun_tipi 1_ustun_atributlari,
2_ustun_nomi 2_ustun_tipi 2_ustun_atributlari,
................................................
N_ustun_nomi N_ustun_tipi N_ustun_atributlari,
jadval atributi
)

CREATE TABLE buyrug'idan keyin yaratilayotgan jadval nomi ko`rsatiladi. Jadvalning nomi ma`lumotlar bazasida uning identifikatori vazifasini bajaradi, shuning uchun u unikal bo'lishi kerak. Nomi128 belgidan oshmasligi kerak. Nom harflar va raqamlardan, shuningdek $ va pastki chiziq belgilaridan iborat bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, birinchi belgi harf yoki pastki chiziq bo'lishi kerak.
Ob`yekt nomi(identifikator)da bo'sh joy(probel)lar bo’lmaydi va Transact-SQL kalit so`zlari ham ob’yekt nomi sifatida ishlatilmaydi. Agar identifikatorda bo'sh joy belgilari mavjud bo'lsa, unda u bittalik qo’shtirnoq ichida olinishi kerak. Agar kalit so`zlarni nom sifatida ishlatish zarur bo'lsa, unda bu so`zlar to'rtburchak qavslarga joylashtiriladi.
Misollar:
Users
tags$345
users_accounts
"users accounts"
[Table]

Jadval nomidan so'ng, qavsda barcha ustunlarning parametrlari va oxirida jadvalga tegishli atributlar ko`rsatiladi. Ustun va jadval atributlari ixtiyoriy, ularni yozmasa ham bo’ladi.

CREATE TABLE buyrug'i eng sodda shaklda kamida jadval nomi, ustun nomlari va ma`lumot tiplarini o`z ichiga olishi kerak.
Jadval 1 dan 1024 gacha ustunlarni o`z ichiga olishi mumkin. Har bir ustun joriy jadval bo’yicha unikal nomga ega bo'lishi va unga ma`lumotlar tipi ko`rsatilishi kerak.

Masalan, eng oddiy jadvalning scripti. Customers:

CREATE TABLE Customers
(
Id INT,
Age INT,
FirstName NVARCHAR(20),
LastName NVARCHAR(20),
Email VARCHAR(30),
Phone VARCHAR(20)
)

Misolda, Customers jadvalida oltita ustun aniqlangan: Id, FirstName, LastName, Age, Email, Phone. Birinchi ikkita ustun mijoz identifikatori va yoshini bildiradi va INT tipiga ega, ya'ni ular raqamli qiymatlarni saqlaydi. Keyingi ikkita ustun mijozning familiyasini va ismini anglatadi, hamda NVARCHAR (20) tupiga ega, ya'ni 20 belgidan ko'p bo'lmagan UNICODE satrni aks ettiradi. So'nggi ikkita ustun mijozning elektron pochta manzili va telefon raqamini bildiradi, hamda VARCHAR(30) , VARCHAR (20) tiplariga ega, 20/30 simvolgacha bo’lgan satrni saqlaydi, UNICODE kodlash emas.

Jadvalni o’chirish
Jadvallarni o’chirish uchun quyidagi sintaksisga ega bo'lgan DROP TABLE buyrug'idan foydalaniladi:
DROP TABLE table1 [, table2, ...]
Masalan: Customers jadvalini o’chirish:
DROP TABLE Customers;


Jadval nomini o`zgartirish
"sp_rename" tizim protsedurasi jadvallarning nomini o`zgartirish uchun ishlatiladi. Masalan, userdb ma`lumotlar bazasida "Users" jadvalini "UserAccounts" deb o`zgartirish:
USE usersdb;
EXEC sp_rename 'Users', 'UserAccounts';

Jadval strukturasini va parametrlarini o`zgartirish
Mavjud jadval strukturasini va parametrlarini o`zgartirish uchun ALTER TABLE komandasi ishlatiladi. Masalan jadvalga ustunlar qo’shish ALTER TABLE komandasi quyidagicha bo’ladi:
ALTER TABLE < jadval nomi >
ADD(<ustun nomi > );
Bu komanda natijasida mavjud jadvalga yangi ustun qo’shiladi va unga NULL qiymati yoziladi. Jadvalga bir nechta ustun ham qo’shsa bo’ladi. Ular bir biridan vergul bilan ajratiladi.

Nazorat savollari:

1. 
   MB da obyektlar nima?
   
2. 
   Jadval nima?
   
3. 
   Maydon nima?
   
4. 
   Maydon turlari nima?