65Ыё7333333333333333000 ta buxgalteriya O‘tkazmasi hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha bog‘lanishlar* Muqaddima I bob. Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasining umumiy tavsifi

Turli debitorlar qarzlarini hisobga
oluvchi schotlarning (4800) bog‘lanishi
Mazkur guruh schotlari yuqorida qayd etilgan olinadigan schotlar yuzasidan tushuntirishlarda izoh berilmagan, boshqa debitorlik qarzi, jumladan, foizlar, olinadigan dividendlar va royalti, moliyaviy ijara bo‘yicha olinadigan joriy to‘lovlar, da’volar bo‘yicha olinadigan schotlar va boshqalar to‘g‘risidagi axborotni umumlashtirish uchun mo‘ljallangan.

Hisob quyidagi schotlarda amalga oshiriladi:

4810 "Moliyaviy ijara - joriy qismi bo‘yicha olinadigan to‘lovlar";
4820 "Operativ ijara bo‘yicha olinadigan to‘lovlar";
4830 "Olinadigan foizlar";
4840 "Olinadigan dividendlar";
4850 "Olinadigan royalti";
4860 "Da’volar bo‘yicha olinadigan schotlar";
4890 "Boshqa debitorlar qarzlari".
Mazkur schotlarning debetida odatda daromadlarni hisobga oluvchi schotlar bilan bog‘langan holda qisqa muddatli boshqa debitorlik qarzi vujudga kelishi, kreditida - pul mablag‘larini hisobga oluvchi schotlar bilan bog‘langan holda uning qoplanishi aks ettiriladi.

T/r	Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni	Bog‘lanuvchi schotlar			Yozuvlarni tasdiqlovchi hujjatlar
		debet	kredit
1	Asosiy vositalar moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha ijaraga oluvchi bilan kelishilgan bahoda berilgan	0920, 4810	9210	Moliyaviy ijara shartnomasi
2	Ijara to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olinadigan uzoq muddatli to‘lovlar joriy qismiga o‘tkazilishi aks ettirilgan	4810	0920	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
3	Moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, moliyaviy ijara bo‘yicha qarzni qoplash hisobiga ijarachilardan kassaga pul mablag‘lari kelib tushgan	5010	4810	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
4	Moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, moliyaviy ijara bo‘yicha qarzni qoplash hisobiga ijarachilardan hisob-kitob schotiga pul mablag‘lari kelib tushgan	5110	4810	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
5	Moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, moliyaviy ijara bo‘yicha qarzni qoplash hisobiga ijarachilardan valyuta schotiga pul mablag‘lari kelib tushgan	5210	4810	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
6	Ijara to‘lovlari jadvali (tartibi)ga muvofiq, to‘lov muddati kelganda ijaraga oluvchidan ilgari olingan bo‘naklar o‘zaro hisob-kitob qilingan	6390	4810	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
7	Moliyaviy ijara shartnomasi tugagandan keyin ijaraga oluvchi tomonidan, moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, ob’ektning qoplanmagan qiymati summasiga ijara ob’ekti qaytarilishi aks ettirilgan	0820	4810	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
8	Moliyaviy ijara shartnomasiga muvofiq, ijaraga oluvchi tomonidan ijara bekor qilingan sana holatiga ijara ob’ektining qoplanmagan qiymati summasiga ijara ob’ektining muddatdan oldin qaytarilishi aks ettirilgan	0820	4810	Moliyaviy ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
9	Mol-mulkni operativ ijaraga berish asosiy faoliyat hisoblanmagan korxonalarda hisobot davriga taalluqli ijara to‘lovlari hisoblangan (ijara to‘lovlari jadvali (tartibi)ga yoki operativ ijara shartnomasiga muvofiq)	4820	9350	Operativ ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
10	Operativ ijara bo‘yicha QQS aks ettirilgan	4820	6410	Ijara shartnomasi, QQSning hisob-kitobi
11	Mol-mulkni operativ ijaraga berish asosiy faoliyat hisoblanmagan korxonalarda ijara to‘lovlari kelib tushgan	5110	4820	Operativ ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
12	Mol-mulkni operativ ijaraga berish asosiy faoliyat hisoblanmagan korxonalarda, ijara to‘lovi jadvali (tartibi)ga yoki operativ ijara shartnomasiga muvofiq, to‘lov muddati kelgandan keyin ijarachidan ilgari olingan bo‘naklar o‘zaro hisob-kitob qilingan	6390	4820	Operativ ijara shartnomasi, ijara to‘lovining hisob-kitobi, hisobvaraq-faktura
13	Berilgan kreditlar bo‘yicha olinadigan foizlar aks ettirilgan	4830	9530	Shartnomalar, buxgalteriyaning hisob-kitob ma’lumotnomasi
14	Olingan veksellar bo‘yicha foizlar hisoblangan	4830	9530	Buxgalteriyaning hisob-kitob ma’lumotnomasi
15	Hisoblangan foizlar bo‘yicha musbat kurs farqi aks ettirilgan:			Kurs farqining hisob-kitobi
	- hisobdan chiqarishning to‘g‘ri usuli bo‘yicha	4830	9540
	- jamg‘arish usuli bo‘yicha	4830	6230
16	Hisob-kitob schotiga foizlar kelib tushgan	5110	4830	Bank hisob-kitob schotidan ko‘chirma
17	Valyuta schotiga foizlar kelib tushgan	5210	4830	Bank valyuta schotidan ko‘chirma
18	Olinadigan foizlar bo‘yicha manfiy kurs farqi aks ettirilgan:			Kurs farqining hisob-kitobi
	- hisobdan chiqarishning to‘g‘ri usuli bo‘yicha	9620	4830
	- jamg‘arish usuli bo‘yicha	3290	4830
19	Olinadigan dividendlar aks ettirilgan	4840	9520	Ta’sischilar majlisining bayonnomasi, buxgalteriyaning hisob-kitob ma’lumotnomasi
20	Hisoblangan dividendlar bo‘yicha musbat kurs farqi aks ettirilgan:			Kurs farqining hisob-kitobi
	- hisobdan chiqarishning to‘g‘ri usuli bo‘yicha	4840	9540
	- jamg‘arish usuli bo‘yicha	4840	6230
21	Boshqa korxonalarda ulushli ishtirok etganligi uchun daromadlar summasi hisoblangan	4840	9520	Ta’sischilar majlisining bayonnomasi
22	Hisob-kitob schotiga dividendlar kelib tushgan	5110	4840	Bank hisob-kitob schotidan ko‘chirma
23	Valyuta schotiga dividendlar kelib tushgan	5210	4840	Bank valyuta schotidan ko‘chirma
24	To‘lanadigan dividendlar bo‘yicha manfiy kurs farqi aks ettirilgan:			Kurs farqining hisob-kitobi
	- hisobdan chiqarishning to‘g‘ri usuli bo‘yicha	9620	4840
	- jamg‘arish usuli bo‘yicha	3290	4840
25	Mijozlardan to‘lanadigan royalti aks ettirilgan	4850	9510	Shartnomalar, buxgalteriyaning hisob-kitob ma’lumotnomasi
26	Hisoblangan dividendlar bo‘yicha musbat kurs farqi aks ettirilgan:			Kurs farqining hisob-kitobi
	- hisobdan chiqarishning to‘g‘ri usuli bo‘yicha	4850	9540
	- jamg‘arish usuli bo‘yicha	4850	6230
27	Hisob-kitob schotiga royalti kelib tushgan	5110	4850	Bank hisob-kitob schotidan ko‘chirma
28	Valyuta schotiga royalti kelib tushgan	5210	4850	Shartnomalar, buxgalteriyaning hisob-kitob ma’lumotnomasi, bank valyuta schotidan ko‘chirma
29	To‘lanadigan royalti bo‘yicha manfiy kurs farqi aks ettirilgan:			Kurs farqining hisob-kitobi
	- hisobdan chiqarishning to‘g‘ri usuli bo‘yicha	9620	4850
	- jamg‘arish usuli bo‘yicha	3290	4850
30	Aniqlangan baholar, tariflar nomutanosibligi, o‘rnatiladigan asbob-uskunalarga oid schotlardagi xatolar bo‘yicha da’volar taqdim etilgan	4860	0710, 0720	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
31	Hajmlar oshirilganligi, baholar nomutanosibligi va kapital qo‘yilmalar uchun ilgari to‘langan schotlardagi xatolar bo‘yicha da’volar taqdim etilgan	4860	0810-0890	Shartnoma, loyiha-smeta hujjatlari, da’vo xati, hajmlar oshirilganligi to‘g‘risida dalolatnoma, solishtirma dalolatnoma
32	Baholardagi nomutanosiblik, arifmetik xatolar va materiallar kamomadi bo‘yicha da’volar taqdim etilgan	4860	1010	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
33	Kamomadlar, schotlardagi xatolar, sifat bo‘yicha da’volar taqdim etilgan (1510 schot qo‘llanilganda)	4860	1510	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
34	Buyurtmachi buyurtmadan voz kechganligi munosabati bilan unga bajarilgan ishlar summasiga da’vo taqdim etilgan	4860	2010	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
35	Baholardagi nomutanosiblik, arifmetik xatolar va tovarlar kamomadi bo‘yicha da’volar taqdim etilgan	4860	2910	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
36	Korxonaning hisob-kitob schotidan yanglish hisobdan chiqarilgan summalar bo‘yicha bankka da’volar taqdim etilgan	4860	5110	Da’vo xati, solishtirma dalolatnoma
37	Korxonaning valyuta schotidan yanglish hisobdan chiqarilgan summalar bo‘yicha bankka da’volar taqdim etilgan	4860	5210	Da’vo xati, solishtirma dalolatnoma
38	Bankning maxsus schotidan yanglish hisobdan chiqarilgan summalar bo‘yicha bankka da’volar taqdim etilgan	4860	5510-5530	Da’vo xati, solishtirma dalolatnoma
39	Kelib tushgan moddiy qiymatliklar kirim qilinishida mol yetkazib beruvchilarga da’volar taqdim etilgan	4860	6010	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
40	Kelib tushgan asosiy vositalar kirim qilinishida mol yetkazib beruvchilarga da’volar taqdim etilgan	4860	0820	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
41	Kelib tushgan moddiy va boshqa aktivlar kirim qilinishida mol yetkazib beruvchilarga da’volar taqdim etilgan	4860	0830	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
42	Shartnomaviy majburiyatlarga rioya qilinmaganligi uchun jarima, penya va boqimondalar boshqa korxonalar tomonidan tan olingan	4860	9330	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
43	Da’voni to‘lash hisobiga asosiy vositalar olingan	0110-0190	4860	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
44	Da’voni to‘lash hisobiga nomoddiy aktivlar olingan	0410-0490	4860	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
45	Da’voni to‘lash hisobiga materiallar olingan	1010-1090	4860	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
46	Da’voni to‘lash hisobiga tovarlar olingan	2910	4860	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma
47	Qondirilmagan da’volar summasi zararga hisobdan chiqarilgan	9430	4860	Da’vo xati, tijorat dalolatnomasi, solishtirma dalolatnoma, rahbar buyrug‘i
48	Alohida balanslarga ajratilgan ichki bo‘linmalar turli korxona va tashkilotlarga xizmat ko‘rsatishgan	4890	6110	Ko‘rsatilgan xizmatlar schotlari, qabul qilish dalolatnomasi
49	Xodimlarga boshqa korxonalar, uchinchi shaxslar va boshqalar hisobidan summalar aks ettirilgan	4890	6710	Yukxat, bajarilgan ishlar dalolatnomasi
50	Operativ ijara shartnomasiga muvofiq olingan asosiy vositalarni yaxshilash bo‘yicha kapital qo‘yilmalar qiymatini qoplash hisobiga ijaraga beruvchining qarzi aks ettirilgan	4890	9220	Ijara shartnomasi, qabul qilish-topshirish dalolatnomasi
51	Operativ ijara shartnomasiga muvofiq olingan asosiy vositalarni yaxshilash bo‘yicha kapital qo‘yilmalarni qoplash hisobiga ijaraga beruvchidan pul mablag‘lari kelib tushgan	5110	4890	Ijara shartnomasi, qabul qilish-topshirish dalolatnomasi