|
7-ma’ruza tilning fonetik-fonologik sathi
|
səhifə | 4/7 | tarix | 13.10.2023 | ölçüsü | 2,62 Mb. | | #127393 |
| 3-ma\'ruza HO\'AT Leksemada bitta bosh (asosiy) urg'u bo'ladi, u shu leksemaning yaxlitligini, bir butun birlik bo'lisliini ta'minlovchi muhim supersegment birlikdir: qovoq, oshqovoq, ternir, temirbetón (so'nggi so'zning ikkinchi bo'g'inida ikkinchi darajali urg'u, oxirgi bo'g'inda esa bosh urg'u qo'llangan) kabi. - Leksemada bitta bosh (asosiy) urg'u bo'ladi, u shu leksemaning yaxlitligini, bir butun birlik bo'lisliini ta'minlovchi muhim supersegment birlikdir: qovoq, oshqovoq, ternir, temirbetón (so'nggi so'zning ikkinchi bo'g'inida ikkinchi darajali urg'u, oxirgi bo'g'inda esa bosh urg'u qo'llangan) kabi.
Munosabatlar: - paradigmatik (o‘xshashlik)
- sintagmatik (qo‘shnichilik)
- ierarxik (pog‘onali)
- Umumiy belgilari asosida birlashgan va bir-birini taqozo etadigan, ammo har bir o‘ziga xos belgilari bilan boshqasiga qarama-qarshi turuvchi lisoniy birliklar tizimi p a r a d i g m a deyiladi.
- Paradigmani tashkil etuvchi birliklar paradigma a’zolari deb yuritiladi. Paradigmada kamida ikkita a’zo va ular bir lisoniy sathga mansub bo‘lishi shart. Bir paradigma a’zolari orasidagi o‘zaro munosabat paradigmatik munosabat deyiladi.
Otlarning egalik affikslari orasidagi paradigmatik bog‘lanishni ko‘raylik. Paradigma qatorida olti affiks bo‘lib, ularning har biri “narsa – buyumning shaxsga qarashliligi” ma’nosi ostida birlashadi. Ayni vaqtda ularning har biri o‘zining xususiy ma’nosiga ega, ya’ni ma’lum predmetning birlik yoki ko‘plikdagi shaxs turlaridan aynan biriga qarashlilikni ifodalash bilan bir-biridan farq qiladi va shu jihatdan o‘zaro oppozitiv sanaladi: - Otlarning egalik affikslari orasidagi paradigmatik bog‘lanishni ko‘raylik. Paradigma qatorida olti affiks bo‘lib, ularning har biri “narsa – buyumning shaxsga qarashliligi” ma’nosi ostida birlashadi. Ayni vaqtda ularning har biri o‘zining xususiy ma’nosiga ega, ya’ni ma’lum predmetning birlik yoki ko‘plikdagi shaxs turlaridan aynan biriga qarashlilikni ifodalash bilan bir-biridan farq qiladi va shu jihatdan o‘zaro oppozitiv sanaladi:
Dostları ilə paylaş: |
|
|