F
2
1
F
1
A
2
F
р
F
3
3-rasm. Metall yuzasidagi erigan pripoy tomchisining muvozanat
shartining chemasi
: 1-pripoy; 2-metall sirtining chegaraviy tekisligi.
Quyida metall sirtidagi erigan pripoy tomchisining
muvozanat shartini
ko‘ramiz. Buning uchun muhitlar chegarasidagi A zarrachaga (3-rasm) ta’sir
etuvchi kuchni aniqlaymiz: gaz (havo)-suyuqlik (erigan priboy)-qattiq jism (metall
fazasi). Pripoy tomchisining og‘irligini (G) soddalashtirish maqsadida e’tiborga
olib o‘tirmaymiz.
Pripoyning A nuqtasiga quyidagi kuchlar ta’sir etishi mumkin:
1.
F
2
kuchi suyuqlik va gaz oralig‘i chegarasida ta’sir etib suyuqlik va gaz
zarralarining o‘zaro ta’sirini
tavsiflaydi, bu kuch ancha kam bo‘lib,
keyinchalik uni e’tiborga olib o‘tirmasak ham bo‘ladi.
2.
F
2
kuchi suyuqlik zarrachalarining qo‘shni zarrachalarning tortish qiymatini
(kogeziya kuchi) tavsiflaydi; U A nuqtadagi natijaviy kuchning qo‘shni
suyuqlik zarrachalari bilan o‘zaro ta’sir etuvchi kuchdan iborat bo‘lib, u
tomchi ichkarisidagi qattiq yuzadagi hosil bo‘lgan
tomchini burchak
ostida teng ikki qismga bo‘ladi.
3.
F
3
adgeziya kuchi suyuqlik va qattiq metall oralig‘idagi chegara bo‘yicha
ta’sir etishni tavsiflaydi, u vertikal past tomon yo‘nalgan. F
2
va F
3
kuchi
vektorlari o‘zaro qo‘shilganda ularning natijaviy qiymati F
р
ni olamiz.
F
2
va F
3
kuchlari nisbatiga bog‘liq bo‘lgan natijaviy Fp kuchining yo‘nalishiga
qarab qattiq jism-suyuqlik-gaz oraliq chegarasiga urunma oralig‘idagi burchak
o‘zgaradi.
2
,
1
3
,
1
3
,
2
