2-chizma. Avtomobil motorining ishlash prinsipi, da boshlanib da tugaydi.
Avtomobil motori 4 bosqichda turlicha ishlaydi. Shu sababli, funksiya quyidagicha bo‘ladi:
Bu funksiyaning grafik tasviri 2-chizmada keltirilgan.
Har doim ham funksiya maxsus usulda berilavermay, jadval usulda ham beriladi.
7-misol. Funksiyaning jadval usulda berilishi.
Agar x o‘zgaruvchining bir nechta ayrim qiymatlarida u funksiyaning shu nuqtalarga mos qiymatlari berilgan bo‘lsa, u holda bu qiymatlarni jadval ko‘rinishda tasvirlanadi. Masalan,
x
|
-1
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
u
|
0,5
|
1
|
1,5
|
2
|
2,5
|
3
|
Bunday jadvallar, odatda, biror eksperiment(tajriba) natijasida hosil qilinadi. Quyidagi jadval, falokat paytida, kuch kattalashining koordinata orqali ifodasini bildiradi.
Natijalarning grafik tasviri 3-chizmada keltirilgan.
3-chizma. Falokat paytida, kuch kattalashining koordinatalari.
Agar x element f ning aniqlanish sohasidan olingan bo‘lsa, u holda sonlarning
tartiblangan juftligi f ning x dagi qiymatini ko‘rsatadi. Masalan,
uchun quyidagi jadvalni keltirish mumkin.
Shuning uchun, yozuvda, x erkli o‘zgaruvchi, y bog‘liq o‘zgaruvchi deymiz.
8-misol. Erkli va bog‘liq o‘zgaruvchilar.
Agar bo‘lsa, u holda x erkli o‘zgaruvchi, bog‘liq o‘zgaruvchi bo‘ladi.
Quyidagi ta’rif, funksional bog‘lanishni geometrik talqinidir.
Dostları ilə paylaş: |