48
qarshiliklar jiddiylashadi
va ularga moslashish, yengish jarayonida
faollik kuchayadi. Faollik shaxsga xarakterli bo‘lgan
xulq - atvor
motivlarida, amal - usullarida keyinchalik bolani tevarak - atrofdagi
voqelikni o‘zgartirishga qaratilgan turli - tuman faoliyatlarida namoyon
bo‘ladi. Odamga ta’sir qilayotgan hamma tashqi ta’sirlar ijtimoiy shart -
sharoitlar tizimi yoki faoliyatning ichki sharoitlari bilan o‘zgartiriladi va
shaxs shakllana boshlaydi. Jamiyatdan
tashqarida odam odam
bo‘lolmaydi va kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy aloqa ularning amaliy
faoliyatidagi, ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonidagi
munosabati bilan
belgilanadi. Odam boshqa kishilarga munosabatda bo‘lish tufayligina
ongliroq bo‘lib qoladi va uning psixik hayoti muayyan mazmunga ega
bo‘ladi. Ana shu munosabatlar nechog‘li mazmundor va rang - barang
bo‘lsa, odamning psixik hayoti ham shunchalik
mazmundor va rang -
barang bo‘ladi. Odam ongining yuksak belgisi - uning o‘zini anglashidir,
odamning o‘zini anglashi ham shaxsning muhim belgisidir.
Ijtimoiylashuv mexanizmlari
. Insonning
ijtimoiylashuvi turli
omillar, agentlar bilan hamkorlikda va bir qator mexanizmlar asosida
amalga oshadi. Fransuz olimi
Gabriel Tard Amerikalik Uri
Bronfenbrener, rus olimlari V.S.Muxina va A.V.Petrovskiylarning
tadqiqotlari ijtimoiylashuv mexanizmlariga turli yondoshuvlarni keltirib
chiqaradi. Mavjud ma’lumotlarning umumlashtirilishi quyidagi
mexanizmlarni alohida ajratib ko‘rsatish imkonini beradi:
I.P.Podlasov tasnifi bo‘yicha:
Bostirish mexanizmi,
uning mazmuni
muayyan g‘oya, fikr, xohish, istaklarni
ongdan chiqarib tashlashdan
iborat. Bu mexanizmning tashqi va ichki turlari mavjud. Ichki mexanizm
ham o‘z o‘rnida ixtiyoriy va g‘ayri ixtiyoriyga bo‘linadi. G‘ayri ixtiyoriy
mexanizm-unutishdir. Ixtiyoriy bostirish mexanizmi esa iroda kuchi
bilan amalga oshiriladi.
Dostları ilə paylaş: 
