z o 'r shuhrat qozongan «M o 'jam ul-buldon» («M amlakatlar ro‘yxati»)
asari bo'lib, kitob 1224-yili yozib ta m om la ngan. Asar Yoqutga homiylik
qilgan vazir va faylasuf olim Ibn al-Qiftiyga (1172—1248) bag‘ishlangan.
Olim m azkur asarini yozishda
Ibn X urdodbeh, al-Y a’qubiy, Jayhoniy,
Ibn al-Faqih, Abu Zayd al-Balxiy (tax.850—934-y.), Istaxriy, Ibn Hauqal,
Abulfath N asr ibn A bdurahm on al-Iskandariy (vaf. 1165-y.) va boshqa
olimlarning asarlaridan ham keng foydalangan.
Asarning eng qimmatli
tom o n i yana shundaki, olim uni yozishda
k o ‘p yillik sayohati vaqtida t o ‘plagan faktik material, m a ’lumotlarni
unum li iste’foda etgan.
« M o ‘jam ul-buldon» k o ‘p jildlik salmoqli katta asar b o ‘lib, unda
Arabiston, Xuroson, M ovarounnahr,
X orazm va boshqa mamlakatlar,
ularning geografik holati, iqtisodiyoti, tarixi, ijtimoiy va madaniy hayoti
haqida ixcham, lekin qimmatli m a ’lum otlar mavjud.
Asar 1866— 1870-yiIlarda F.Vyustenfenld tom onidan (olti jildda), ash-
S hikiti t o m o n i d a n 1906-yilda Q o h i r a d a (sakkiz jild d a ) bosilgan;
q o ‘shim cha IX —X jildda (Qohira, 1907 yil) ham bosilgan.
Y oqut H am aviyning yana bir m u h i m asari « M o ‘ja m ul-udabo»
(«Adiblar ro'yxati»)dir. Asar o ‘ziga xos biografik qom us b o ‘lib, unda
avval o ‘tgan, sh u n in g d ek m u a l l if b ila n z a m o n d o s h b o ‘lgan
Sharq
adiblarining ixcham tarjimai holi alifbo tartibida berilgan. Asar aslida 4
jildlik b o ‘lgan, lekin uning faqat birin ch i jildi saqlangan va ingliz
sharqshunosi D.S.Margolius (1858—1940) to m o n id a n 1908-yili nashr
etilgan. Ushbu kitobdagi m a ’lumotlar Yoqutning awalgi asaridagi tasaw u r
va tushunchalarni m a ’lum darajada t o ‘ldiradi va kengaytiradi.
0 ‘zbekistonda olim ijodini Sh. Shoislomov, H. Hikmatullayev, Sh.
Zokirov, B. Irmatov, I. Elm urodov va boshqalar o'rganganlar.
Dostları ilə paylaş: