A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

8 .2 .5 . Xoja Muhammad Porsoning «Maqomati xoja Alouddin
Attor», «Fasl ul-xitob», «Risolayi qudsiya» va boshqa asarlari
Xoja M u h a m m a d Porsoning haqiqiy ismi M u h a m m a d ibn M u h a m m a d
al-FIofiz a l-B uxoriy b o l i b , 1419-yili M a k k a d a vafot etgan. N a q s h b a n d iy a
ta riq a tin in g n a z a r iy o tc h i o lim la r id a n , u s h b u ta riq a t va u n in g k o ‘zga 
k o ‘ringan n am o y a n d a la rig a a ta b bir n e c h a asar yozib qoldirgan.
Ulardan biri «M aq o m ati xoja Alouddin Attor» («Xoja Alo uddin Attorning 
hayot y o ii» ) b o ‘lib, u n d a N a qshbandiya tariqatining yirik vakillaridan biri 
Xoja B u zu i^ — Xoja B a h o u d d in N a q s h b a n d n in g xalifalaridan biri asli 
xorazmlik xoja A lo u d d in (vaf. 1400)ning aytganlari jam langan.
« M a q o m a ti xoja A lo u d d in A ttor» asari n a s h r e tilm a g a n . Q o i y o z m a
nusxasi 0 ‘z R F A S h a rq s h u n o s lik instituti k u tu b x o n a sid a m avjud.
X oja M u h a m m a d P o rs o n in g y a n a bir asari «Fasl ul-xitob» (« R a v sh a n
fikrlar») b o ‘lib, u n d a e ’tiq o d , diniy m a ro s im la r, a q id ap arastlik va falsafiy 
o q im la r h a q id a m u t a s a w u f o n a fikr yuritiladi. «Fasl ul-xitob» t a s a w u f
b o ‘yicha q o m u s iy a sa r hiso b lan ad i.
A sarning q o ‘ly o z m a nusxalari 0 ‘zb ek isto n , s h u n in g d e k , G e r m a n i y a ,
F ran siy a va b o s h q a xorijiy m a m la k a tla r n in g k u tu b x o n a la rid a m avjud. 
1913-yili am a lg a oshirilgan to s h b o s m a nashri h a m bor.
X o j a M u h a m m a d P o r s o n i n g p i r i m u r s h i d i x o j a B a h o u d d i n
N a q s h b a n d g a a ta b y o z g a n «Risolayi qudsiya» («Q udsiy k a lim a la r h a q id a
risola») asari b o ‘lib, o lim bu asarida u s to z in in g ay tganlarini z o ‘r e ’tib o r
bilan ja m la g a n . Xoja M u h a m m a d Po rso bu asarini ustozi xoja A lo u d d in
A tto rn in g iltim osi bilan yozgan.
O lim ning bulardan boshqa tasavvufning nazariy va amaliy masalalariga 
bag'ishlangan « M a h a q al-orifin» ( « M a ’rifatli kishilarni ajratuvchi m a h a q
toshi»1), «Tahqiqot» («Haqiqat izlash») va «Risola» degan asarlari h a m mavjud.