Rossiya iqtisodiy va harbiy q u d ra tg a erishishi m u n o sab ati bilan u n in g
Q o 'q o n , Xiva xonliklari va Buxoro am irligiga b o 'lg a n m u n o s a b a tid a
istilochilik ruhi u s tu n kelib, XIX asrn in g ikkinchi y a rm id a n o 'lk a n i zabt
e tis h g a k irish d i. 1860-yili R o ssiy a Q o ' q o n x o n lig ig a q a r s h i e ’lo n
qilinm agan urush boshladi. Polkovnik Mixail C hernyayev 1864-yili
Avliyo
o ta shahri t o m o n yurish boshladi va sh a h a rn i egallab, general darajasiga
k o 't a r i l d i . 1865-yil M . C h e r n y a y e v T o s h k e n t n i e g a lla d i. 1 866-yili
M .C h ern y ay ev Buxoro amirligiga qarshi istilochilik harakatlarini boshladi
va 2 yil d a v o m id a u n in g yarim h u d u d in i egalladi.
Rossiya h u k u m a ti yangi bosib olingan yerlarni
boshqarish u c h u n va
bu h arak atn i d a v o m ettirishni m uvofiqlashtirish u c h u n 1867-yilning 11-
iyulida T u rk isto n general-gubernatorligini t a ’sis etdi va unin g rahbari
etib general F o n K a u fm a n n i (1867—1881) tayinladi.
1872-yil oxirlarida harbiy vazir boshchiligiga P eterburgda T u rk isto n ,
O r e n b u r g g e n e r a l - g u b e r n a t o r l a r i va K a v k a z d a g i p o d s h o h n o ib la r i
ishtirokidagi maxfiy kengashda Xiva xonligini bosib olishga q aro r qilinadi.
1873-yili m a y oy id a ruslar Xiva shahrini egallaydilar.
Bu esa kuchayib boray o tg an Rossiya davlatining o sonlikcha o 'lk a n i
o 'z t a ’s ird o irasig a o 'tk azish im konini berdi. 1917-yilgi S a n k -P e te rb u rg d a
y u z b e r g a n O k t a b r t o ' n t a r i s h i R o ssiy a d a v la ti t a r i x i d a S h o ' r o l a r
h u km ronligiga asos soldi.
Bu d a v rd a yuz b e rg a n v o q ealar bir t o m o n d a n o 's h a
davr rasm iy
hujjatlarida m ahaliiy xalq vakillari va rossiyalik m ualliflar t o m o n i d a n
tu rlic h a yoritilgan. M a n a sh uning u c h u n h a r m a n b a alohida o'rganilishi,
turli t o m o n la r q a r a s h la ri o 'z a r o qiyosiy tahlil qilinishi m aqsadga muvofiq.
U sh b u dav r voqealari keyingi davr adab iy o tlarid an h a m turlicha talqin
e tib kelindi. C h u n k i , ularga siyosiy t u z u m tazyiqi j u d a k uchli edi.
0 ‘z b e k isto n n in g m ustaqillikka erishishi bilan m u sta m la k a
davri tarixini
xolislik va o d ilo n a ta rz d a yoritish im koni yaratildi.
Dostları ilə paylaş: