A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 396 

–Cavad, — deyə  məzəmmətlə ona baxdı, — axı müəllif 

birdən dedi ki... 

–Qələt eləyir müəllif, — deyə Cavad onun sözünü kəsdi. —

Çəm-xəm eləsə babalı  mənim boynuma. Denən Cavad 

Cabbarov dedi ki, mən bu "əsərə" çaqqal obrazını əlavə etməyi 

lazım bilirəm. Vəssalam. Hə, nədir? Azdır? Yaxşı bura da 

əlavə edək. Hanı? Hə. Tülkü: gedək. Çaqqal: —o, qələmini bir-

iki dəfə termometr kimi çırpıb yazmağa başladı: —deməli, 

çaqqal: gedirsiniz? Mən də sizinlə gedirəm. Aha, belə, Axırda 

da: sağ olun, sağ olun. Kəbirlinski, sən də deyərsən sağ olun: 

Arada da qoşul bizə: hə, yox, bəli, filan. Əsas odur ki, səsin 

gəlsin. Çətini ölüncədir. Ay zalım. Yaxşı, oldu. Vay, vay, 

gecikəcəm. Getdik. Havayı yerdən səninçün yeddi manat 

düzəltdim, Kəbirlinski, qədrimi bilmirsən. Gərək o yeddi 

manata "Drujba"da mənə yaxşı bir qonaqlıq verəsən. Ha, ha, 

ha! Ay haramzada. 

Studiyaya keçdilər. 

Səfurə Məcidə: 

–Cavaddır da, — dedi, — özü hay-küyçü, amma ürəyi 

nazik, yuxa kimi. 

Məcid: 

–Mən getdim Eldardan muştuluq almağa, — dedi. — Atası 

tulküydü, dönüb oldu çaqqal.       

Eldar radioda rejissor köməkçisi işləyirdi. Feyzullanın 

yazılışı olan günlər gözə  dəyməzdi. Bunun səbəbini hamı 

bilirdi, bilirdilər ki, atasıyçün, daha doğrusu onun ifa etdiyi 

rollardan, bu rolları ifa edərkən çıxartmalı olduğu səslərdən 

xəcalət çəkir. On doqquz yaşı vardı Eldarın. Gündüzlər işləyir, 

axşamlar teatr texnikumunda oxuyurdu. Boylu-buxunlu, 

göyçək oğlan idi. Ancaq bir balaca axsayırdı, sol ayağını 

çəkirdi. Qazandığını  əyin-başına verirdi, bəzən gəzdiyi qızları 

kinoya belə dəvət etməyə pulu olmasada, geyimində-kecimində 

heç kəsdən geri qalmırdı. Yaşına yaraşmayan bir ciddilik vardı 

üzündə. Hətta bir qədər qaraqabaq idi. Atasını tanıyanlar: "Elə 

---

 397 

bil Kəbirlinskinin yox, Nəsrəddin şahın oğludur, — deyirdilər, 

— forsu adamı yıxır". 

Amma Eldar forslu deyildi, xəstə  və ifrat dərəcədə  məğrur 

idi, sanki hamının nədənsə ona rişxənd, istehza edəcəyindən 

qorxurmuş kimi yeganə dostu Aydından başqa heç kəsə 

yaxınlaşmır, heç kəslə  səmimi olmaq, ünsiyyət bağlamaq 

istəmirdi.  Əsas səbəb,  əlbəttə, atası idi. Feyzulla onun yaralı 

yeri idi. Atasının təxəllüsünü deyil, əsil familini daşıyırdı  —

Eldar  Ələsgərov. Eldarın söyər yerini bilən bic-vələdüznalar, 

illah da Məcid onu daha da cırnadırdılar. 

–Yaxşı, Eldar, atan Kəbirlinskidir, sən nöşün Ələsgərovsan? 

–O sənin borcun deyil. 

–Daha acığın nöş tutur, sözdür soruşuram da. 

İndi də Məcid Eldar oturan otağa girib bərkdən: 

–Eldar, gözün aydın, muştuluğumu ver, — deyərkən oğlan 

elə bil nə isə duyubmuş kimi sim təki gərildi. 

–Nə olub? — deyə qaşqabağını saldı. Məcid ağzını 

açmasaydı belə, Eldar onun kürən sifətini görcək qanı qaralırdı. 

Məcid tam bir ciddiyyətlə: 

–Gəldim sənə xəbər verim ki, atanı böyüdüblər, — dedi, —

kişi  əməlli-başlı inkişaf eləyib, tülkü rolundan keçib çaqqal 

roluna. 

Eldarın yerindən sıçramasıyla Məcidin qapını  çırpıb daban 

əl altı qaçması bir oldu.  

Otaqdakı  qızlar pıqqıldaşıb güldülər. Amma Eldarın 

qırımını ayrı cür görüb dərhal özlərini yığışdırdılar. 

Aydın: 

–Əşi sən də bu düdəmənin sözündən niyə  cırnıyırsan? —

dedi. — O, adamdı ki, adam sözü danışsın. Görür ki, sən 

özündən çıxırsan, ayağı yer alır. Sən heç fikir vermə. 

 Eldar dodağını dişləri arasına alıb: 

–Yaxşı, — dedi, — qoy mənə borc olsun. — Özünü ələ aldı, 

sakitləşdi və otaqdan çıxdı. 

Məcid qaçıb studiyanın yanına gəlmişdi. 

---

 398 

Feyzulla rolunu yazdırıb dəhlizə  çıxdı, pul kağızına qol 

çəkdi. 

Məcid gəlib onun yanında durdu. 

–Kəbirlinski, — dedi, —oğlunu yığışdır. Mənə göz verir, 

işıq vermir. 

–Neynir ki, sənə?  

–Əşi, özün görürsən ki, mən cürübbəz zəifcanlı  oğlanam, 

üfürsən yıxılaram. O, maşallah, göz dəyməsin, zırpı şeydir, elə 

yaxşı deyiblər ki, uzundraz beynamaz, xeyrə-şərə yaramaz. 

–Bax bu olmadı da, dilivi dinc qoymursan, sonra da 

deyirsən ki, bəs belə. 

–Axı mən neyləyim. Yapışıb məndən ki, gərək səni döyəm. 

Əşi bir dənə  əngimdən qoysa, sağ tikəm qulağımın dibində 

qalar. Gücü var, getsin taylarına göstərsin. Gərək elə qolunun 

zorunu mənim başımda sınasın. 

–Elə durduğun yerdə  səni döymək istəyir? Bəlkə sataşıb 

eləyirsən ona? 

–Nə sataşıram? Soruşuram ki, nöşün atanın familiyası 

ayrıdır, səninki ayrı, a kişi, bunun üstündə heç adamı döyərlər. 

Feyzulla bir an duruxdu, sonra aramla, təmkinlə danışmağa 

başladı. 

–Bilirsən bala, ikimizin də familiyamız birdir, Ələsgərov. 

Kəbirlinski mənim təxəllüsümdür.  

–Aton rəhmətlik. Bax adam kimi sən başa saldın, mən də 

bildim. Daha döymək, söymək nəyə lazım?  

Bu söhbət  əsnasında Eldar gəlib onlar dayanan yerə  çıxdı. 

Məcid dərhal Feyzullanın böyrünə qısıldı. 

–Bax, deginən mənimlə  işi olmasın, yoxsa bax, bir baş 

gedəcəyəm sədrin yanına. 

Feyzulla:  

–Eldar, bala, — dedi, — nə  işin var bununla. Eldar cavab 

vermədi, qanlı-qanlı  Məcidə baxır, amma atasının, adamların 

yanında özünü saxlayırdı. 

–Yaxşı, sənnən mənimki qalsın, —dedi. 

---

 399 

Məcid: 

–Gördün, — dedi, — yenə  məni hədələyir, bax, atandan 

soruşdum, məni başa saldı, amma sən cırtqoz kimi atılırsan 

ortalığa, çıxırsan özündən. Feyzulla müəllim, —Eldarın 

yanında "Feyzulla müəllim" deyirdi, amma bu müraciətin 

özündə bir istehza vardı, — Feyzulla müəllim, inciməyin, 

amma məni çox maraqlandırır, bu nə  dəbdir belə, artistlər 

özlərinə təxəllüs götürürlər: Ərəblinski, Kəbirlinski... 

O tam ciddiyyətlə danışırdı, dodağı belə qaçmırdı, bircə 

gözlərinin içindən cin çıxırdı. Eldar istehzanı, masqaranı duyur 

və  Məcidin bütün sifəti sanki Eldarın gözlərinin içinə, 

yaddaşına, canına hopurdu. Məcidin kürən saçları, qaşları, 

kirpiksiz gözləri, kosasayağı  ətli sifətində  qızıla çalan təkəm 

seyrək tükləri... Burun pərələrindən uzanan tüklər belə kürən 

idi... Danışanda, ilişəndə zarıldayan üç qabaq qızıl dişi, sallaq 

buxağı, kos kimi ora-bura dığırlanan, bir nöqtədə  qərar tapa 

bilməyən göz bəbəkləri, pələş qulaqlar, yoğun, gödək barmaqlı 

toppuş  əllər, ağ köynəyin kirli yaxalığı —Eldarın gözlərinə 

yapışır, hafizəsində həkk olunurdu. 

Feyzulla tam bir sadəlövhlüklə: 

–O vaxt mod eləydi, ay bala, — dedi, — hərə özünə bir 

təxəllüs götürmüşdü. 

Məcidin vurnuxan gözləri arabir Eldarın nəzərləriylə tuşlaşır 

və bu ani baxışlarda hər ikisi bir–birinin halını başa düşürdü. 

Eldar içini yeyirdi. Məcid isə çoxdandı belə ləzzət çəkməmişdi. 

Kəbirlinskini Eldarın gözü qarşısında əməlli-başlı dolayır, daha 

doğrusu Feyzulla heç bir şey duymadan —öz danışıqlarıyla özü 

özünü dolayır, Məcidə sonsuz zövq verir, Eldarı odsuz–

tüstüsüz yandırırdı. 

Bixəbər Feyzulla: 

–Hərə bir ad götürmüşdü, — deyə davam edirdi. — 

Ərəblinski, Sarabski, Ağdamski...  

Məcid asta-asta: 

–Kəbirlinski, —dedi. 

---