A. X. Pardayev Z. A. Pardayeva boshqaruv hisobi

Xomashyo

Shu bilan birgalikda, qisqa va uzoq muddatli boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun asos bo‘lgan rejalashtirish maqsadiga aniqlik kiritiladi.

Xarajatlarning 1-jadvalda kelitirlgan klassifikatsiyasidagi ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxiga kiritilishiga qarab to‘g‘ri va egri

(bevosita va bilvosita) xarajatlar turiga bo‘linishi ham boshqaruv hisobini tashkil qilishda muhim omil hisoblanadi.
Har qanday xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyati natijasida vujudga kelayotgan xarajatlarning katta bir qismini bevosita ishlab chiqarilayotgan mahsulot birligi yoki mahsulot guruhiga olib borish mumkin. Ana shunday xarajatlar iqtisodiy adabiyotlarda to‘g‘ri xarajatlar deb hisobga olinadi. Ba’zi bir xarajat turlarini esa bevosita aniq bir mahsulot tannarxiga olib borib bo‘lmaydi. Bunday xarajatlarni egri yoki bilvosita xarajatlar deb nomlashadi. Bunday xarajatlarni mahsulot tannarxiga kiritish uchun oldin ular tanlab olingan usullar orqali taqsimlanadi.
To‘g‘ri xarajatlarning asosiy qismini moddiy, ya’ni material xarajatlari tashkil qiladi. To‘g‘ri material xarajatlarining o‘zi asosiy va xomashyo xarajatlariga bo‘linadi (chizma).

To‘g‘ri mehnat xarajatlari

Bevosita ishlab chiqarishda band bo‘lgan boshqa ishchilar ish haqi bilan bog‘liq xarajatlar

Bevosita ishlab chiqarishdagi ishchilarning mehnat haqi bilan bog‘liq xarajatlar

To‘g‘ri xarajatlarning yana katta bir guruhi – to‘g‘ri mehnat (ish haqi) xarajatlaridir (chizma).

Har qanday xo‘jalik yurituvchi subyektda ishlab chiqarilayotgan mahsulot (ish, xizmat)ning ishlab chiqarish tannarxini tashkil qiladigan uchinchi muhim xarajatlar guruhi – bu umumishlab chiqarish xarajatlaridir. Umumishlab chiqarish xarajatlari ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan turli xil xarajatlar guruhidan tashkil topadi va bunday xarajatlarni bevosita bitta mahsulot, yoki bir xil mahsulotlar guruhi
tannarxiga olib borib bo‘lmaydi. Shu xusisiyatlardan kelib chiqib ularni egri xarajatlar guruhida hisobga olinadi (chizma).