A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 5,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diduragay va poliduragay chatishtirish
| 1.
2. 3. 4. 5. 6. Monoduragay chatishtirish deb nimaga aytiladi? Monoduragay chatishtirishda fenotip va genotip jihatdan ajralishi qan day nisbatlarda bo‘ladi? Mendelning birinchi va ikkinchi qonunini izohlab bering. Oraliq irsiylanish nima? Allel genlar deb nimaga aytiladi? Nasldan naslga o‘tishning sitologik asoslarini tushuntirib bering. Gametalar Gametalar 110 V BO‘LIM 111 GENETIKA ASOSLARI V BO‘LIM Mendelning uchinchi qonuni. Bir juft allellarning irsiylanishi, Mendel uchun dominantlik, duragaylarda retsessiv allellarni o‘zgarmasligi, bel gilarning 3:1 nisbatda ajralishi kabi bir qator qonuniyatlarni ochish im konini berdi. Ajralish hodisasi, gametalar juft allellarning faqat bitta gen ini saqlashi, gametalar genotip jihatdan sofligini o‘rganish imkoniyatini berdi. Lekin organizmlar birbiridan juda ko‘p belgilari bilan farq qiladi. Ikki va undan ortiq belgilarning irsiylanish qonuniyatlarini diduragay va poliduragay chatishtirish orqali o‘rganish mumkin. Diduragay va poliduragay chatishtirish deb, ikki yoki undan ortiq juft belgilari bilan farq qiladigan otaona organizmlarning o‘zaro chatishtirishga aytiladi. Diduragay chatishtirishni tekshirish uchun Mendel ikki juft belgisi bilan: donining rangi (sariq va yashil) va shakli (silliq va burishgan) bo‘lgan gomozigota holdagi no‘xat o‘simliklarini o‘zaro chatishtirdi. No‘xat donining sariq rangi (A) va silliq shakli (B) dominant, yashil rangi (a) va burishgan shakli (b) retsessivdir. Har bir o‘simlik bir tipdagi gametalarni hosil qiladi. Bunday gametalarning qo‘shilishidan olingan naslning barchasi bir xil ya’ni sariqsilliq bo‘ladi. Birinchi bo‘g‘in duragaylarida har juft allel genlardan faqat bittasi gametalarga tushib qoladi. Ya’ni birinchi meyoz bo‘linish natijasida A gen B gen bilan bitta gametaga yoki b gen bilan tushishi, xuddi shu ningdek, a gen B gen yoki b gen bilan bitta gametaga tushishi mumkin. Har bir organizmda juda ko‘p jinsiy hujayralar hosil bo‘ladi, statistik qonuni yat bo‘yicha har bir duragayda to‘rt xilda 25 % dan — AB, Ab, aB, ab gametalar hosil bo‘ladi. Urug‘lanish jarayonida bitta organizm gametalari ikkinchi organizmning har bir gametalari bilan tasodifan uchrashishi mumkin. Buni Pennet katakchasi yordamida osongina aniqlash mumkin. Pennet katakchasiga gorizontal bo‘yicha bitta orga nizm gametalari, verti kal bo‘yicha katakchalarning chap tomoniga ikkinchi organizm gametalari yoziladi. Katakchalar ichiga esa gametalar qo‘shilishidan hosil bo‘lgan zigotalarning genotipi yoziladi (112 betdagi 59 rasmga qarang). F 2 da hosil bo‘lgan orga nizm larni fenotip bo‘yicha hisoblab chiqish nihoyatda oson. Duragaylar fenotip bo‘yicha to‘rtta guruhga bo‘linadi: 9 ta sariq silliq; 3 ta yashil silliq; 3 ta sariq burishgan; 1 ta yashil burishgan du ragaylar hosil bo‘ladi. Agar har bir belgilar bo‘yicha ajralishni hisoblab chiqiladigan bo‘lsa, sariq donning soni yashil rangga, silliq shaklining soni Yüklə 5,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|