A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

14
ORGANIK OLAMNING XILMA-XILLIGI
I BO‘LIM
Bakteriya virusi — bakteriofaglarning hujayraga kirishi biroz bosh-
qacharoq. Bakteriyalarning qalin hujayra qobig‘i hayvon hujayralaridek 
oqsil-retseptorli va unga birikkan virus bilan birgalikda sitoplazmaga 
kirib borishiga imkon bermaydi. Shuning uchun bakteriofag hujayrasiga 
ichi kovak tayoqcha yordamida uning boshchasida joylashgan DNK (yoki 
RNK) itarib kiritiladi (4- rasm). Bakteriofagning genomi sitoplazmaga 
tushadi, kapsid esa tashqa rida qoladi. Bakteriya hujayrasi sitoplazmasida 
bakteriofagning genomi reduplikatsiyasi boshlanadi hamda oqsil sintezlanib 
uning kapsidi shaklla nadi. oradan ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng bakteriya 
hujayrasi nobud bo‘ladi. Yetilgan fag zarrachalari esa tashqariga chiqadi.
Viruslarning kelib chiqishi. Viruslar avtonom genetik tuzilmalar bo‘lib,
hujayradan tashqarida rivojlana olmaydi. Taxminlarga ko‘ra viruslar va bak-
te riofaglar hayotning hujayraviy shakllari bilan birgalikda rivojlangan hujay-
raning maxsus irsiy elementlari hisoblanadi.
1.
2.
3.
4.
5.
Virus qanday tuzilma?
Hujayra bilan virusning o‘zaro ta’sir jarayoni nimaga asoslangan?
Virus hujayraga qanday yo‘l bilan kiradi?
Bakteriofaglar bilan bakteriya hujayralarining o‘zaro ta’sir etish xususi-
yatlarini ko‘rsating.
Hujayraga viruslarning ta’siri nimalarda namoyon bo‘ladi?
DNKli boshcha
Yoqachasi
Dum qismidagi 
iplar
G
‘
ilof
bakteriya hujayrasi
bilan qo
‘
shilishi-
dan oldin.
 
4- rasm.
Bakteriofagning modeli:
DNK

---

15
ORGANIK OLAMNING XILMA-XILLIGI