A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 5,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 61- §. Hayvon va o‘simlik seleksiyasi asoslari
| 1.
2. 3. 4. Xonakilashtirilgan hayvonlar va madaniy o‘simliklar qanday xususiyatlari bilan yovvoyilaridan farq qiladi? Seleksiya nima? Madaniy o‘simliklarning kelib chiqish markazlarini seleksiya uchun qanday ahamiyati bor? Madaniy o‘simliklarning kelib chiqish markazlarini ayting. 61- §. Hayvon va o‘simlik seleksiyasi asoslari Seleksiyaning asosiy vazifasi — odamlarning oziqovqat, estetik va tex nik talablarini to‘liq qondiruvchi yuqori mahsuldor hayvon zotlari, o‘simlik navlari va mikroorganizmlar shtammlarini yaratishdan iboratdir. Zot yoki 143 SELEKSIYA ASOSLARI VI BO‘LIM nav (toza liniya) deb, odam tomonidan sun’iy ravishda yaratilgan orga nizm lar populatsiyasiga aytiladi. Bular barqaror va qimmatli biologik hamda xo‘jalik xossalariga ega bo‘lib, nasldan naslga o‘tadi. Har bir zot va nav o‘zi ga xos xususiyatga, ya’ni reaksiya normasiga ega. Masalan, tovuqlarning oq leggorn zoti ko‘p tuxum beradi. Yashash sharoitlari va oziqa bilan ta’min lanishi yaxshilansa tuxum berishi ortadi, ammo uning massasi amalda oshmaydi. Fenotip (shu jumladan mahsuldorlik ham) ma’lum sharoitlarda namoyon bo‘ladi, shu sababli iqlim sharoitlari agrotexnik usullari va bosh qarish har xil bo‘lgan hududlar uchun moslashgan zot yoki nav yaratilishi zarur. Tanlash va duragaylash seleksiyaning asosiy usullaridir. O‘simlik shu noslikda chetdan changlanuvchi o‘simliklarga nisbatan ko‘pincha yalpi tanlash usuli qo‘llaniladi. Bunday tanlashda ekinzordan faqat kerakli sifatga ega bo‘lgan o‘simliklar ajratib olinadi. Kelgusi yili bu urug‘lar ekilib, o‘sim lik orasidan ham ma’lum belgiga ega bo‘lganlarini tanlab olish takrorlanadi. Bu usulda olingan nav genetik nuqtai nazardan bir xil bo‘lmaydi va shuning uchun tanlashni vaqtivaqti bilan qay ta rib turish kerak. Individual, ya’ni yak ka tanlashdan ekinzordan qimmatli belgiga ega ayrim o‘simliklar tanlanadi va ulardan yangi avlod olinadi. Yakka tan lash orqali toza liniyalarni genetik jihatdan bir xil organizmlar guruhi oli nadi. Tanlash yo‘li bilan madaniy o‘sim liklarning juda qimmatli navla rini yaratishga muvaffaq bo‘lingan (73 rasm). Chorvachilikda avlodlar soni kam bo‘lganligi sababli xo‘jalik jihatdan foydali bo‘lgan belgilarga qarab yakka tanlash duragaylash keng qo‘llaniladi. Qishloq xo‘jalik hayvonlarida bir zotga mansub hayvonlarni o‘zaro chatishti rish yoki birbiridan uzoq, ya’ni begona zot yohud turga mansub hayvonlarni chatishtirish olib boriladi. Begona zot larni chatishtirish bir necha foydali bel gilar kombinatsiyasini hosil qilish Yüklə 5,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|