Abġd tahġRLĠ

 
250 
səhnənin   «sakinlərinin» teatrdakı   və ondan   kənar  həyatları  haqda  oxucuda   
tam təsəvvür  yaratmaq  üçün İntiqam  öz  müşahidə   və  tədqiqatlarını   nəql edir, 
xatirələrini    danışır,  müsahibə  götürür,  mübahisə  edir,  müqayisə    aparır,    xəyala 
dalır,  aktyorla      fikirlərini    bölüşür,  onunla  birgə    sevinir,  kədərlənir...  bütün   
bunların   nəticəsi kimi oxucunun  gözləri  qarşısında  səhnədəki  qəhrəmanı   ona 
sevdirən      aktyorun      öz  siması    canlanır...  “Hamı    Əliağa    Ağayevi    güldürən   
aktyor    kimi  tanıyırdı.  Doğrudan  da,  bu,  onun  aktyor      imici      idi  və    insanları  
güldürmək   üçün onun  daşdan  keçən, daha dəqiq   desək, daşı  belə yumşaldıb 
güldürən  imkanları   vardı: səs imkanları, məzəli yerişi, üz – sifət  ifadələri , vokal   
məharəti  ,  gözəl  rəqs  etmək  qabiliyyəti,  heç  nə  eləməyib  sakit,  hərəkətsiz   
dayanarkən      belə  ətrafına      xoş  ovqat    paylaya    bilməsi.  Amma  onun  
pərəstişkarlarının  böyük   əksəriyyətinin  xəbəri yox  idi ki, o həm də, gülən  adam 
idi  –  sağlam    yumora  ,  həyatdan      qaynaqlanan      gündəlik    lətifələrə,  səmimi   
zarafatlara    ürəkdən,  lap  qəşş  edərək  gülməsi  vardı»  («Gülən  adam»).  Bunlar   
publisistin uydurması, yaxud necə deyərlər, fantaziyası yox, müşahidələri, aktyorla   
bilavasitə təması, ünsiyyəti  nəticəsində  hasil olan   qənaətləridir. Bu cür  ştrixlər  
portretin    daha  canlı,  bitkin,  inandırıcı  olmasına    xidmət  edir.  Təsadüfi  deyil  ki, 
müəllif  də  qəhrəmanının    xarakterik      cizgiləri    barədə    söhbət    açanda  onu, 
“təəssüratlarını,  təlatümlü  duyğularını    daim  izlədiyini”  etiraf    edir  (“Səməndər 
bulağı”). Bu cür   təəssüratlar, duyğular , xatirələr, görüşlər  illər  keçdikdən sonra 
ürəkdən      süzülüb    kağız  üzərinə    düzülür:    “...Durub    düzəldim  yola,  yəni  
Azdramaya. Yadımdadır ki, o il qış bərk gəlmişdi, yazqabağı olsa da,  yerdə  qalın   
qar  vardı,  yol-iriz  buz  bağlamışdı.  Mən  onu    qrim    otağında    tapdım.  Ağasadıq 
Gəraybəyli      ilə  əyləşib  nə  barədəsə,  deyib-gülürdülər  (“Ağahüseyn  Cavadovun 
ayaqqabısı”).  Xalq      artisti    A.Cavadovla  ilk    görüşünü    müəllif    elə  maraqla, 
həvəslə   nəql edir  ki, oxucu da  özünü   hadisələrin  içində  hiss edir. Bu cür üsulla 
publisist  aktyorun  həm  xarakterini  açır,  həm  də  onun  yaradıcılıq    dünyasına 
səyahət edir, sənətkarın fərdi keyfiyyətləri ilə yaratdığı obrazlar arasında paralellər 
aparır... 
40  ilə  yaxın  yaradıcılıq    yolu  keçmiş      və  təəssüflər    olsun  ki,  layiqli   
qiymətini almayan  İ.Mehdizadə ətrafında baş verənlərə fərdi  və fərqli   yanaşma  
metodu ilə  seçilən istedadlı  sənətkarlar  zümrəsinə  aiddir. O, ilk baxışda  kiçik 
görünən,  diqqəti    çəkməyən,  əslində  isə    batinində    böyük  siyasi,  ictimai  məna 
gizlənən bir jesti, yaxud bir olayı mənalandırmağın mahir  ustasıdır. Ümumilli lider 
Heydər Əliyev haqqında sadə  insanlar da, dünyanın  ən məşhur  dövlət   xadimləri 
də,  yazıçılar,  elm,  sənət    adamları  da  söz  deyiblər.  Bu  cərgəyə  qoşulmaq  böyük 
cəsarət,  istedad,  bir  də  təcrübə  tələb  edir.  Yəni  elə  söz      söyləməlisən    ki,  diqqət  
çəksin,  maraq    doğursun,  təzə      görünsün.  Amma    baxın,    İntiqam  Mehdizadə 
Heydər  Əliyev  şəxsiyyətinin  böyüklüyünü, onun      tələbkarlığını, insanlara      qarşı  
nə  qədər   diqqətli, həssas, heyrətamiz yaddaşa malik olduğunu həyatda müşahidə 
etdiyi konkret fakt və dəlillərlə necə təqdim   edir. İsmayıllı  rayonunda  baş vermiş   
təbii fəlakətin – zəlzələnin   ağır  nəticələrinin   aradan  qaldırılması  istiqamətində   
hansı  tədbirlər      görüldüyünü    öyrənmək    üçün  H.Əliyev  dərhal    hadisə    yerinə  
gəlir:  “İndiki kimi  yadımdadır, zəlzələ hələ də  səngiməmişdi, yer insanların ayağı 
altında  uşaq  nənnisi  kimi    yırğalanmaqdaydı.  Ancaq  Heydər  Əliyev  yan-

---

 
251 
yörəsindəkilərin  ona  “ehtiyatlı  olun,  Heydər  Əliyeviç”  –  təkidlərinə  məhəl 
qoymadan  özünü  şax  tutur,  ruhi  müvazinətini    zərrə  qədər  də    pozmur,  hətta   
gülümsəyir,  bununla  da,  neçə  gündən  bəri  vahimə  içində    çırpınan    ismayıllılara  
ürək-dirək  verirdi». Xalqın  tarixinə, mədəni-memarlıq abidələrinə sonsuz  sevgi 
ilə   yanaşan  böyük   dövlət  xadiminin   bu gərgin, ağır  zamanda  qəfildən  qədim  
Lahıcı  xatırlaması təbii görünür, “orda  vəziyyət necədir, evlərə, dükanlara  xətər  
toxunmayıb  ki?”  -  deyə    soruşur,    “özü  boyda  abidə  olan    Lahıca”  getmək   
istədiyini  bildirir.  Yerli    rəhbərlər    ehtiyatla    Lahıc    yolunun  nasaz  olduğunu 
deyirlər.  H.Əliyev  elə  oradaca  məmurları  səfərbər    edir.  Ən  qısa    müddətdə  
körpülər      salınması,  qəsəbəyə  gedən  torpaq    yola  asfalt    döşənməsi  üçün  qəti 
tapşırıqlar verir...  
Ötən    əsrin    məşhur    60-70-ci  illər    ədəbi  nəsli    ilə  bir  dövrdə    jurnalist- 
publisist  kimi fəaliyyətə  başlayan   və ziyalılar   arasında  “danılmaz   səsi, sözü, 
mövqeyi”  olan  (Əhməd  Oğuz),  “yalan    danışmayan,  yalan      yazmayan  (Aybəniz  
Məmmədəliyeva),  “gözü  –  könlü  tox”  (Kamil  Vəli    Nərimanoğlu),  “vəfalı, 
namuslu    kişi”  (  Zərifə  Ağahüseyn  qızı),  “təkcə  bir  yazıçı,  jurnalist  kimi  deyil, 
ümumiyyətlə bir fərd, bir insan  kimi  istedadlı” (Ramiz   Rövşən) və  rəhmətlik  
anası  Xanbacı xanımın  söylədiyi kimi “çox həssas, əsəbi , çox da  duyğulu” olan   
İntiqam  Mehdizadə  bir  karvanlıq  yükü – növbəti  kitabını  oxucuların   ixtiyarına  
verdi. Sevinirmi , fərəh  hissi  keçirirmi, bilmirik. Amma burası  gün kimi  aydındır  
və    onu    yaxından      tanıyanlar      yaxşı  bilir  ki,  İntiqam    intizardadır, iztirabdadır:  
yeni-yeni    əsərlərin    intizarında,  yeni  yaradıcılıq      iztirablarında.  Onun  
yaradıcılığını  sevə-sevə   izləyən   və yeni yazılarını gözləyənlər   də bir   xəbərin  
intizardadırlar:  görəsən,    İntiqam    yaşın    bu    vədəsində    kirəkeşlikdən  xilas 
olacaqmı,  öz  evinin  tavanı      altındaca  əyləşib  varlığına      hakim  kəsilmiş  
yaradıcılıqla  məşğul  olacaqmı, onun mənzil  problemi öz həllini tapacaqmı? ...  
Bir vaxtlar İ.Mehdizadə türk sənət dahisi   Zəki Mürenə   ithaf etdiyi   gözəl 
şeiri ilə ona olan sonsuz məhəbbətini  bu sayaq   dilə gətirmişdi:  
Dalğın dəryaya bənzərsən 
Yaşıl tarlaya  bənzərsən 
Qəmli səhraya  bənzərsən 
Gözlərində dan sökülən 
Zəki Müren. 
      İllər  bu    misralardakı  “dalğın  dərya”,  “yaşıl  tarla”,  “qəmli  səhra”  kimi  
bənzətmələri    İntiqam  Mehdizadənin    öz    həyatının,  taleyinin      tərcümanına 
çevirmişdir.  Onun  bulaq  kimi  çağlayan  yaşamaq,  yaratmaq  eşqi,  dəmir  dözümü, 
möhkəm iradəsi, sərhədsiz səbri, torpağa, elə-obaya bağlılığı mərhum müəllimim, 
professor,  unudulmaz  insan  Qulu  Xəlilovu  xatırladır.  Taleyin  bütün  ağrı-acılarına 
baxmayaraq, Qulu müəllim yaşamaq istəyirdi, yaşamaq uğrunda mübarizə aparırdı. 
Uzun  illər  mənzil  həsrəti  ilə  yaşayan  İntiqam  da  kirədə  qaldığı  evləri  dəyişə-
dəyişə,  yetişdirdiyi  həmkarlarını  layiq  görüldükləri  fəxri  adlara  (hələlik  özünə 
qismət  olmayan)  görə  təbrik  edə-edə,  öz  təbiri  ilə  desək,  hələ  yollardadır, 
axtarışlardadır.  Yaradıcılıq  yollarında,  daha  münasib  kirayə  evə  aparan  yollarda, 
yaradıcılıq  axtarışlarında,  işinə  yaxın,  daha  ucuz  kirayə  ev  axtarışında  olan 
İ.Mehdizadə  yeni  kitabını  nəşrə  hazırlayır.  Bu  kitab  da  Azərbaycanın  sənət, 

---