Abġd tahġRLĠ
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
275 yerində təzə parçaların bağlandığı diqqətdən qaçmırdı. O vaxt bizə deyirdilər ki, həmin yer pirdir – ocaqdır. Lakin orada kim, nə vaxt dəfn edilib – bu barədə bizə heç kim heç nə demirdi. Biz həmin əzgilin meyvəsini də yemirdik. Bu, günah sayılırdı… Rəhmətlik babam Məcid əfəndi və atam Həmid kişi həmişə bizim tərəflərdə, xüsusi ilə qonşu Tüntül və Yengicə kəndlərində ermənilərin yerli sakinlərə qarşı törətdikləri ağlasığmaz vəhşiliklərdən danışardılar. Üzdə özünü dost göstərən mənfur ermənilər gizlində silahlanırmışlar. 1918-ci ildə onlar əliyalın azərbaycanlılara qarşı amansız divan tutmuşlar. Silahlı ermənilər Qafqaz-Türk Ordusu tərkibində Azərbaycana köməyə gələn türklərə də ara-sıra müqavimət göstərir, onları arxadan vurur, yaxud pusquya salırdılar. Bizə deyərdilər ki, bir gün Göyçay tərəfdən – Kötüklüdən Tüntülə yaxın Bəylər və Əmirvan erməni kəndlərinə top gülləsi düşəndə, ermənilər – «bu həna o hənadan deyil, türk gəldi, biz batdıq» - deyib, pərən-pərən düşürlər. Valideynlərimiz bizim kənddə də türk məzarı olduğunu ehtiyatla söyləyirdilər… Mən «Odlar yurdu» qəzetində işləyəndə Tüntül kənd sakini – Fərman müəllim redaksiyaya rəsmən müraciət etdi. O, yazırdı ki, həyat yoldaşının babası türk zabiti olub. Fərman müəllim Türkiyədəki – Bayburtdakı qohumlarını soraqlayırdı. Təəssüf ki, o vaxt Fərman müəllimə kömək edə bilmədik – nə isə… Kəndimizin ağsaqqalları, xüsusilə tarix müəllimi Hacı Ağahüseyn Tahirov israr və inadla bildirir ki, əzgilin altındakı pir türk zabitinin, yaxud əsgərinin məzarıdır. Həmin ərazi yeni məktəb binasının özülünə düşdüyündən əzgilin ətrafı qazılmış və kənd sakinləri (Molla Qaraca və digərləri) oradakı sümükləri toplayıb kənd qəbiristanlığında – Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuş İlham İlyas oğlu Abdulkərimovun, Elçin Məhəmməd oğlu Orucovun, Elxan Süleyman oğlu Abuşovun, Elbrus Rza oğlu Qasımovun, Natiq Əlisa oğlu Abuşovun məzarının sırasında yenidən dəfn etmişlər. Heç şübhəsiz, bu türk zabitinin, yaxud əsgərinin məzarıdır ki, kənd sakinləri ora vaxtı ilə pir, ocaq kimi baxmışlar. Sovet dövründə yasaqlar olduğundan, bu gün isə biganəlik, laqeydlik ucbatından hələlik həmin məzarı müqəddəs şəhid qəbiri səviyyəsinə qaldırmaq, səcdəgaha çevirmək mümkün olmamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlıların cismən məhv edilməsinin qarşısını alarkən türk ordusu 1300 nəfərdən çox şəhid vermişdir. Sovet hökuməti onların məzarlarını da yer üzündən silmişdir… Bakı-Şamaxı yolunun kənarında bir türk zabitinin tənha məzarı qalmaqdadır. Nohurqışlaqdakı məlum məzar son vaxtlar aşkar edilən tək-tək türk qəbirlərindəndir. Ruhu şad olsun! Bəlkə o şəhidin ruhunu sevindirək? Bəlkə, türk zabitinin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi, məzarının abadlaşdırılması, abidəsinin ucaldılması üçün tərpənək, hərəkət edək? Biz çox vaxt tariximizin doğru-düzgün yazılmadığından gileylənirik. Amma tarix yaşananlar deyilmi? Yaşananları öz əlimizlə torpağa basdırırıqsa, günah kimdədir?» Məktubun üstündən bir müddət keçdikdən sonra Türkiyə Cümhuriyyəti Bakı Böyük Elçiliyi Silahlı Qüvvələr attaşesi general Fəxri Kır Nohurqışlaq kəndinə türk əsgərinin qəbrinin ziyarətinə gəlir. Nohurqışlaqdan Qarabağ uğrunda şəhid 276 olan 5 nəfərin məzarı ilə bir sırada uyuyan xilaskar türk əsgərinin qəbiri başında farağat duran general şəhidlərin ruhuna dua oxuyub qarşılarında baş əydi. Onun görkəmi elə təəssürat yaradırdı ki, sanki general şəhidə raport verirdi: «Sevgili osmancıq, hüzurundayıq. Rahat uyu, Azərbaycan istiqlalına qovuşmuşdur. Ruhun şad olsun». Kənd sakinlərinin, Bakıdan və rayon mərkəzindən gələn hörmətli qonaqların, məktəb müəllimlərinin, digər ziyalıların iştirakı ilə keçən ziyarət zamanı çıxış edənlər erməni vəhşiliyindən, xilaskar türk əsgərlərinin şücaətindən, qəhrəman osmancıq-mehmetciklərin adlarının əbədiləşdirilməsinin əhəmiyyəti və aktuallığından ətraflı bəhs etdilər. Tədbir başa çatdıqdan sonra general Fəxri Kıra yaxınlaşdım, ziyarət üçün kənd sakinləri adından ona minnətdarlığımı bildirdim və əlavə etdim: - Qonşu Yengicə kənd qəbiristanlığında bir neçə türk əsgər və zabitinin məzarı olduğu barədə də məndə məlumat var. Oraya baş çəkməyə vaxtınız, imkanınız olarmı? General duyğulandı, həyəcanlandı, şəhid türk əsgərinin məzarını ziyarət etməyin müqəddəs borc olduğunu, hər kəsə şərəf gətirdiyini söylədi. Biz Yengicə kəndinə yola düşdük. Kəndin köhnə qəbiristanlığında əksər məzarların yeri itmiş, başdaşları çökmüşdür. Yerli sakinlərin müşayiəti ilə hündür, sal çay daşından yonulmuş başdaşına yaxınlaşırıq. Şanlı türk əsgəri tarixin, əsrlərin çox sınaqlarından çıxmışdır. Burada uyuyan türk əsgərinin başdaşı da illərin fırtınalarına, təbəddülatlarına dözmüşdü, sinə gərmişdi, indi isə bizə bələdçilik edirdi. Qəbələnin sayılıb seçilən din xadimi Hacı Ağahüseyn Yusif əfəndi oğlu Tahirov ərəb əlifbası ilə işlənmiş kitabəni oxuyur. Başdaşı üzərindəki ay-ulduz 90 il əvvəlki görkəmini olduğu kimi saxlamışdır. Dünyanı fəth edən qəhrəman türk əsgərinin çəkmələri, qılıncı və güllə darağının şəkilləri də başdaşını bəzəyir. Bu məzarın beş-altı addımlığında daha iki türk şəhidinin başdaşı qalmışdır. Təsirlənmiş ziyarətçilər şəhidlərin ruhuna dua oxuyub, məzarıstandan zəngin, unudulmaz təəssüratlarla ayrılırlar. Geriyə boylanıram, nəzərim polad kimi məğrur, sarsılmaz türk əsgərinin simvoluna çevrilmiş başdaşına dikilir. Bu an yadıma türk ordusu tərkibində Koreyaya göndərilən, əslən Qars azərbaycanlılarından olan topçu zabit Fuat Azgurun 1953-cü ildə Koreyadan Türkiyəyə ünvanlanan və «Azərbaycan» (Ankara) jurnalında (№ 1 (10), 1953) dərc olunan şeiri yadıma düşür: «Doğudan Batıya həsrət qoxulu. Bir yel əsər, sərin-sərin, bizimdir; Qədər dolu, sevda dolu, eşq dolu, Şəhid dolu təpələrin bizimdir. Bir sonsuz həsrətlə bağrılar yaxan İrmağın, çayındır damarlarda qan; Səni hərşeyinlə sevəriz, Vatan, Yağmurun, fırtınan, qarın bizimdir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|