Abu ali Ibn Sinoning psixologik qarashlari tarixi

Badan tarbiyasining maqsadi har tomonlama yetuk: jismonan chiniqqan, sof fikrli, mard, sabotli, qat’iyatli, Vatanni himoya qila oladigan shaxslarni kamol toptirishdan iborat. Abu Ali ibn Sino asarlarida keltirilgan g’oyalar insonni ulug’laydi.

• Badan tarbiyasining maqsadi har tomonlama yetuk: jismonan chiniqqan, sof fikrli, mard, sabotli, qat’iyatli, Vatanni himoya qila oladigan shaxslarni kamol toptirishdan iborat. Abu Ali ibn Sino asarlarida keltirilgan g’oyalar insonni ulug’laydi.
• Ibn Sinoning fikricha, olam yaxlit murakkab bog’iqdir. Bu bog’liqni har tomonlama tekshirish uchun u zaruriyat,imkoniyat,voqelik va sababiyat tamoyillarini asos qilib oladi.Uningcha, materyaning eng soda bo’laklariga bo’linmaydigan shakli to’rtta , ya’ni havo,o’t,suv,tuproqdan iborat.Ularning o’zaro turli xil birikuvi natijasida murakkab moddiy narsalar tashkil topadi,deb yozadi.

• Ibn Sinoning ishlarida “jon“ tushunchasi organizmni sezish,eshitih,ko’rish qobilyati deb tahlil qilinadi.U jon haqida ajoyib ta’limot yaratdi.Bu haqdagi fikrlar uning “Tib qonunlari” kitobida o’z aksini topgan.Bu o’zining yo’nalishi bo’yicha materialistk ta’limotdir.Ulug’ olim bu kitobida asab tizimining tashqi bog’liq va tananing harakati ,tana sezgisini ta’minlab turuvchi bog’liq funksiyasini juda yaxshi tushungan holda psixologik hodisalarni fiziologk jarayonlar bilan bog’liqligi to’g’risidagi fikrlarni birinchilardan bo’lib oldinga surdi.

Asab tizimi, bosh miya bu psixikaning yuz berish asosi deb ko’rsatdi.Tana va muhit ,a’zo va uning funksiyasi har doim o’zaro bo’g’liqlikda bir butinlikdadir,jon miyaning funksiyasi deb ta’kidlandi.Ibn Sino bu fikrlarini rivojlantirib ruhiy kasalliklar ,miya ishining o’zgarishi bilan bog’liqdir deb ko’rsatadi.Olim psixik jarayonlarning markazlari miyada degan fikrlarni ilgari suradi.U sezgi markazi miyaning old qismida, xotira markazi miyaning orqa qismida , xayolning markazi miyaning o’rtasidagi jo’yagining oldingi qismida o’ylash ,fikrlash bilan bog’liq markaz o’rta jo’yakda ,ixtiyoriy harakatlanish qobilyati miyaning orqa jo’yagiga joylashgan deb yozadi.

• Asab tizimi, bosh miya bu psixikaning yuz berish asosi deb ko’rsatdi.Tana va muhit ,a’zo va uning funksiyasi har doim o’zaro bo’g’liqlikda bir butinlikdadir,jon miyaning funksiyasi deb ta’kidlandi.Ibn Sino bu fikrlarini rivojlantirib ruhiy kasalliklar ,miya ishining o’zgarishi bilan bog’liqdir deb ko’rsatadi.Olim psixik jarayonlarning markazlari miyada degan fikrlarni ilgari suradi.U sezgi markazi miyaning old qismida, xotira markazi miyaning orqa qismida , xayolning markazi miyaning o’rtasidagi jo’yagining oldingi qismida o’ylash ,fikrlash bilan bog’liq markaz o’rta jo’yakda ,ixtiyoriy harakatlanish qobilyati miyaning orqa jo’yagiga joylashgan deb yozadi.
• Yuqoridagi buyuk mutafakkirning ruhiy jarayonlar haqidagi fikrlari hozirga qadar psixologiya fanining rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etmoqda.