Adabiyot 11-sinf indd
Yüklə 4,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- To‘rtinchi fasl
| uchinchi fasl
Bu faslda men baxti qarolar borasida so‘z yuritaman, aslida din peshvolari baxti qaro deb o‘z aqidalari bilan dun- yoda faqat mehnat va mashaqqat bilan kun o‘tkuzib, toat va ibodatni maromiga yetkazmagan va yana pir xizmatini mu- nosib qilib, pir yo‘llanmasini olmaganlarni aytishadi. Bizning fikrimiz bu aqidaga zid holda, aksincha, umri mehnat va mashaqqat bilan o‘tib ketgan guruh ayni bebaxt odamlardirki, ularni baxti to dunyo turguncha barq urib, dostonlarni yoritib turadi. Bilmoq kerakki, Farhod shahzodalikdan ishq gadosi bo‘lishni afzal bilib, o‘z ma’shuqasining orzusini ro‘yobga chiqarmoq uchun qoya toshlarni, daryo(larni) to‘sib, sahroni obod etish uchun mehnat va mashqqatga giriftor bo‘ldi. Shunday ekan, ma’lum bo‘ladiki, Farhod kabi doston bo‘lib uning orzusi butun bashariyat orzusi bo‘lsa, nima uchun bu toifa mashaqqat chekkanlar baxtiqaro bo‘ladi?! Haqiqatni aytganda, baxtiqaro shu toifalardirki, ular mehnat- dan yiroq bo‘lib, besh kun ko‘rgan umrini rohat bilan o‘tka- zish maqsadida ming hiyla va aldovlar bilan ustamonlik qilib, o‘zgalar mehnati bilan davlat to‘plab, obro‘ va boylik hosil qilib, ommaning nafratiga giriftor bo‘lib umri ado bo‘lar. 1 B o z – yana, tag‘in, takroran. 196 O‘ Z B E K M U M T O Z A D A B I Y O T I Ular shoh bo‘lsa, zolim mulla bo‘lsa, so‘zi boshqa, ishi boshqa amaldor bo‘lsa, «jafokor» nomi bilan dunyodan o‘ti- shadi, biror kishi u toifani yaxshi nom bilan yod etmaydi va hech bir donishmand (ularning) hayoti haqida esdalik uchun doston ham to‘qimaydi. Bas, ma’lum bo‘ldiki, dunyoda to‘rt oyoqli hayvonlardek yeb-ichib, maishatni hunar qilib, be- nom-u nishon o‘lib ketgan odamlarni baxtiqaro desa bo‘lar. To‘rtinchi fasl Bu faslda qora zulmat haqida so‘z yurutmoqchiman. Aqlga ishoradirki, hech zulmat oq bo‘lmas, albatta, bu «zulmat» so‘zi qarong‘ilikning baland sifati bo‘lib, bu so‘z ifodaga kelgan zahoti tinglaguvchi nazarida yorishmog‘i dush- vor bo‘lgan qarong‘i manzara ko‘ringay. Bundoq manzarani ko‘rguvchi uni tasvir etishga qobiliyat paydo qilgan va uni ko‘rish quvvatiga ega bo‘lgan, zulmat tasavvuriga ojiz va uni ko‘rish qobiliyatidan begona kishi «zulmat» deb qarong‘i kechani bilar va u kecha so‘ngidan yaqin soat va muayyan vaqtda yorug‘ kun kelishini, albatta, bilar... Zulm ustun kelib, bir mamlakatni bosib tursa, bu zulmni oftob va tong ravshanligi bartaraf etolmas, bunday zul- matni adolat kuchi yengar. Adolat kuchiga chiday olmagan zulmat ko‘pincha majoziy hokim va zolimlar tarafidan joriy qilinadi... Zolim aqlining yo‘qligidan bexabar o‘zini, shubhasiz, aqlli va dono hisoblab, har ishni qilish fikriga kelsa, o‘sha ishni nihoyat ma’qul va maqbul va xaloyiq uchun majburiy qilar, u rejasini amalga oshiradi, … ijrosiga farmon beradi. O‘sha farmon qilgan mashaqqati el boshiga zulmdirki, o‘sha zulm soyasi «zulmat» deyilar... 1 Tarixi tahrir 1328 hijriysi (1910) milodiy. 1 Uchinchi va to‘rtinchi fasllarning hozirgi o‘zbek adabiy tilidagi tabdili berildi. |