Agronomiya va biotexnologiya fakulteti Biologiya yo'nalishi

Fotosintezni o‘rganishda nishonlangan atomlarni qo‘llash

• Fotosintezni o‘rganishda nishonlangan atomlarni qo‘llash
• Ko‘pgina kimyoviy elementlarning izotoplari mavjud bo‘lib, ularning izotoplari bir-biridan yadrodagi neytron- lar soni bilan farq qiladi, ya’ni massalari har xil bo‘ladi. Shuning uchun izotoplarning kimyoviy xossasi bilan bir xil bo'ladi. Bunday izotoplar nishonlangan atom sifatida qo‘llaniladi. 0 ‘simliklarga nishonlangan atomli birikmalarni yuborib, so'ngra ularning to‘qimalardagi harakati ularning radioaktivligi yoki maxsus asboblar-masspektrometrlarda aniqlanadi. Izotoplarni qo‘llashda ularning yarim parchalanish davri hisobga olinadi. Masalan, N13 ning yarim parchalanish davri 10 minut bo‘lsa, P32 niki 14,3 kun, S35 - 87,1 kun, H3 - 12,3 yil, C18- 5600 yilga teng.

Nishonlangan atomlarni qo‘llash orqali o‘simliklarda moddalar hosil bo‘lishi va parchalanishini kuzatish mumkin bo‘ladi. Fotosintez jarayonini o‘rganishda H.P.Vinogradov tajribalar o‘tkazib, C02 va H20 molekulalariga O18 izotopi yuborgan. Molekulasi ushbu izotop yuborilganda C02, ajralgandagi 0 2ning og‘irligi 16 bo‘lgan. Bundan ma’lum bo‘ladiki, fotosintez jarayonida ajralayotgan 0 2 molekulasi C02 tarkibidagi kislorod bo‘lmay, balki H20 ning kislorodi ekan. Demak, o‘simliklar ajratadigan 0 2 suvning kislorodi ekan. Nishonlangan C14 izotopini qo‘llaganda, fotosintezning oraliq mahsulotlari, ya’ni pirouzum kislota, olma, qahrabo, oksalat kislotalar tarkibida izotop borligi aniqlangan. Bundan tashqari, nishonlangan atomlar qo‘llash yordamida fotosintez jarayonidagi m ahsulotlarning o‘zgarishi o‘simliklar turi, yoshi, yoritilishi, harorati va mineral oziqlanishi kabi omillarga bog‘liq bo‘ladi.

• Nishonlangan atomlarni qo‘llash orqali o‘simliklarda moddalar hosil bo‘lishi va parchalanishini kuzatish mumkin bo‘ladi. Fotosintez jarayonini o‘rganishda H.P.Vinogradov tajribalar o‘tkazib, C02 va H20 molekulalariga O18 izotopi yuborgan. Molekulasi ushbu izotop yuborilganda C02, ajralgandagi 0 2ning og‘irligi 16 bo‘lgan. Bundan ma’lum bo‘ladiki, fotosintez jarayonida ajralayotgan 0 2 molekulasi C02 tarkibidagi kislorod bo‘lmay, balki H20 ning kislorodi ekan. Demak, o‘simliklar ajratadigan 0 2 suvning kislorodi ekan. Nishonlangan C14 izotopini qo‘llaganda, fotosintezning oraliq mahsulotlari, ya’ni pirouzum kislota, olma, qahrabo, oksalat kislotalar tarkibida izotop borligi aniqlangan. Bundan tashqari, nishonlangan atomlar qo‘llash yordamida fotosintez jarayonidagi m ahsulotlarning o‘zgarishi o‘simliklar turi, yoshi, yoritilishi, harorati va mineral oziqlanishi kabi omillarga bog‘liq bo‘ladi.