Agronomiya va biotexnologiya fakulteti Biologiya yo'nalishi

Pigmentlar va ularning xossalari

• Pigmentlar va ularning xossalari
• Barglardan pigmentlarni ajratish uchun spirt yoki aseton (organik erituvchilar) dan foydalaniladi. Ekstraktda quyidagi pigmentlar: yashil - xlorofill "a" va xlorofill "b", sariq - karotin va ksantofil (karotinoidlar) ajraladi. Xlorofill. Xlorofill suvda erimaydi, tuzlar, kislotalar va ishqorlar ta’sirida o‘zgaradi. Xlorofillni ajratib olish uchun etil spirt yoki asetondan foydalaniladi. Xlorofill "a" ning empirik formulasi: C55 H72 0 5 N4 Mg; - xlorofill "b" niki C55 H70O6N4 Mg bo‘ladi. Xlorofill "a” ikki atom H ko‘p va bir atom О kamligi bilan xlorofill "b"dan farqlanadi. Ularning yoyilgan formulasi quyidagicha: y COOCH3 C32H30ON4Mg xlorofill "a" c o o c 20H 39 , COOCH3 C32H280 2 N4 Mg xlorofill "b" N c o o c 20H 39 Xlorofill molekulasida Mg elementi asosiy o‘rin egallaydi. Bu elementni siqib chiqarish uchun eritmaga xlorid kislota qo‘shilsa bas, yashil pigment qo‘ng‘ir rangga o‘tib, feofitin hosil qiladi, bunda Mg elementi o‘rnini ikki molekula H atomi egallab, qaytarilish reaksiyasi amalga oshadi.

Ushbu eritmaning yashil rangini qayta tiklash uchun feofitin molekulasiga Mg element yoki og‘ir metall tutgan tuz ta’sir ettiriladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, xlorofill molekulasining yashil rangi Mg elementiga bog‘liq ekan. Xlorofillning spirtli eritmasiga ishqor ta ’sir ettirilganda, fitol va metil spirtlar ajraladi, bunda xlorofillning yashil rangi yo‘qolmaydi, chunki molekula yadrosi saqlanadi. / COOCH3 C32H30ON4 Mg + 2NaOH------► x cooc!0H„ COONa C32H3oON4 Mg ( + CH3OH + c20h39oh COONa metil fitol Bu reaksiya xlorofillning sovunlanish reaksiyasi deb ham yuritiladi. Hamma o‘simliklarda xlorofillning kimyoviy tarkibi bir xil bo‘ladi. Xlorofill "a" ning miqdori xlorofill "b" ga nisbatan uch marta ko‘p bo‘ladi. Xlorofillning umumiy miqdori quruq moddasiga nisbatan 1% ni tashkil qiladi. Xlorofill kimyoviy tabiatiga ko‘ra, qon tarkibidagi gemoglobinga yaqin bo‘lib, molekulasida asosiy o‘rin egallaydigan Fe o‘rnida Mg tutadi. Shundan ular fiziologik funksiyasiga ko‘ra farq qiladi. Xlorofill o‘simliklarda fotosintez jarayonida faol ishtirok etsa, gemoglobin odam va hayvonlar organizmidagi nafas olish jarayonida ishtirok etib, kislorod va karbonat angidridni tashish vazifasini bajaradi.

• Ushbu eritmaning yashil rangini qayta tiklash uchun feofitin molekulasiga Mg element yoki og‘ir metall tutgan tuz ta’sir ettiriladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, xlorofill molekulasining yashil rangi Mg elementiga bog‘liq ekan. Xlorofillning spirtli eritmasiga ishqor ta ’sir ettirilganda, fitol va metil spirtlar ajraladi, bunda xlorofillning yashil rangi yo‘qolmaydi, chunki molekula yadrosi saqlanadi. / COOCH3 C32H30ON4 Mg + 2NaOH------► x cooc!0H„ COONa C32H3oON4 Mg ( + CH3OH + c20h39oh COONa metil fitol Bu reaksiya xlorofillning sovunlanish reaksiyasi deb ham yuritiladi. Hamma o‘simliklarda xlorofillning kimyoviy tarkibi bir xil bo‘ladi. Xlorofill "a" ning miqdori xlorofill "b" ga nisbatan uch marta ko‘p bo‘ladi. Xlorofillning umumiy miqdori quruq moddasiga nisbatan 1% ni tashkil qiladi. Xlorofill kimyoviy tabiatiga ko‘ra, qon tarkibidagi gemoglobinga yaqin bo‘lib, molekulasida asosiy o‘rin egallaydigan Fe o‘rnida Mg tutadi. Shundan ular fiziologik funksiyasiga ko‘ra farq qiladi. Xlorofill o‘simliklarda fotosintez jarayonida faol ishtirok etsa, gemoglobin odam va hayvonlar organizmidagi nafas olish jarayonida ishtirok etib, kislorod va karbonat angidridni tashish vazifasini bajaradi.