231
bir an içində canımı qurtarmaq istəyirəm ona görə bu əsər-
dən. Yazım bitsin. Dincəlim bir az. Bəlkə bir də yazmaram,
çünki deyəcək sözüm yoxdu artıq. Bəlkə nə vaxtsa yazaram.
Bilmirəm, - dedi Fred və oturduğu divana uzandı.
Divara asılmış şəkillərin birində Fredlə Lulu və ölmüş tu-
tuquşu Felisitenin şəkili var idi. Lulu qəfəsindən çıxdı, həmin
Felisitenin şəklinin olduğu divarın qarşısındakı asılqana qon-
du və anlaşılmaz bir şeylər təkrarladı. Kədər, evin qonağıydı.
Mavi kofesini təzələmək üçün mətbəx şkafları tərəfə
yaxınlaşdı. Mətbəx salonun içindəydi. “Kofe istəyirsənmi?”
deyə soruşdu Freddən. Geri dönüb stəkanını götürdü, hər ikisi
üçün kofe hazırladı. Sonra otağın divarındakı şəkil və yazılara
baxaraq yeriməyə başladı. Fred sevdikləri bir nu-caz musiqisi
qoşdu. Mavi şəkillərin birinin qarşısında dayandı. Şəklin altın-
dakı yazını oxudu səsli formada, “Strazburq rəqs vəbası”. 16-
cı əsr Avropasında Strasburqda bir qadının küçədə birdən-birə
rəqs etməyə başlaması, dayanmaması və sonra başqalarının da
ona qoşulması və beləcə bir ay davam edən dayanmadan rəqs
edən insanlar və hər gün 15-20 nəfər, ay sonunda isə 400-ə
yaxın insanın yorğunluqdan ölməsi. Daha sonra Avropanın bir
neçə başqa şəhərində də eyni mistik hadisə baş vemrişdi. Nə
onda, nə indi ekspertlər hadisənin səbəbini tam olaraq bilmir-
lər. Bəziləri bunu stress qaynaqlı kütləvi isteriya adlandırmış,
bəziləri mistik adlandırmışdı.
- Əladı da, ölümünə rəqs edirsən, sonra da ölürsən, hə? –
deyə soruşdu Freddən.
- Təbii ki, əgər bundan xoşun gələrək edirsənsə, istəyəndə
bədənini saxlaya bilirsənsə. Yoxsa işgəncədən başqa bir şey
deyil. Onların niyə oynaması barədə fərziyyələrdən biri də bi-
lirsən nədi? Hamısı hansısa bilinməyən zəhərli bir bitkini ye-
yiblər deyəsən xəbərləri olmadan, sonradan tapılıb ki içində
nəsə kimyəvi bir maddə var imiş onları oynadan.
- Maraqlıdı. Əgər xoşbəxt olaraq yorğunluq hiss etmədən
oynayıb ölüblərsə mən şəxsən istəyərdim – dedi gülərək Mavi.
- Kim istəməzdi ki, xoşbəxt ölüm.
232
- Dünən biriylə söhbət edirdim, yadıma düşdü, gələcək-
də təsəvvür elə, bizim indiki bu axmaq dərdlərimizin heç biri
olmayacaq, çox gülünc görünəcək. İşləmək filan. İşləyərək
ömrünün yarısını itirən insanlar var və sevmədiyi cəhənnəm,
nifrət etdiyi işdə işləyən insanlar var. İndidən işsizlik sayı artır,
daha da artacaq və sonra dünyəvi bir böhrandan sonra yeni
sistemə keçiləcək yəqin, hə? İnsanlara aylıq minimum gəlir
veriləcək, daha az işləyəcəklər, daha doğrusu ehtiyac olmaya-
caq işləmələrinə. Ondan sonrakı dünyanı təsəvvür et. Tək ya-
şama səbəbin əyləncə, zövqlər, sənət. Gələcək kasıbının dünya
səyahətinə çıxma ehtimalı nə qədər olar bilmirəm, ancaq ən
azından gəzə bilərlər bir az da olsa. Nə istəyirsən bundan artıq?
- Səncə insanlar bekarçılıqdan depresiyaya girib intihara
başlayarlar yoxsa dediyin kimi əylənərlər?
- Bekarçılıq, depresiya, intihar kimi nəticələr olacağını
sanmıram, ya da belə deyək, o dövrə alışa bilməyən insanlar
öləcək, alışacaq olanlar davam edəcək, təbii seçmə. İndidən
başlayıb o təbi seçmə. Həm, hər dövrün öz məşğuliyyəti var,
işsizlikdən sonra daha çox vaxt ayıracaqlar özlərinə, sənətə,
yaradıcılığa, ya da sadəcə əyləncəyə.
- Hər gün eyni əyləncədən nə qədər məmnun ola bilərsən
axı? Hər dəfə fərqli əyləncə olsa da bir nöqtədən sonra ey-
niləşəcək.
- İndiki dünyanın gözüylə baxırsan gələcək dünyasına. Hər
şey o zamanki şərtlərə uyğun dəyişəcək yəqin. Ya da ən bəsi-
tindən Huxley’in Yeni Cəsur Dünya’dakı kəhanəti reallaşacaq.
Tək edilməsi gərəkilən şey yan təsiri olmayan anti-depressant-
lar, kimyəvi maddələrdi. Səncə də dünya ora getmirmi zatən?
Bəzi fərqliliklər olsa da olacaq olan odu. Əsas olan xoşbəxt-
lik deyilmi? Vəssalam. Ya da belə deyək, insanlar axır əvvəl
əsas olanın xoşbəxtlik olduğunu anlayacaq və digər hər şeydən
imtina edəcək. Ciddi deyirəm. Əsərdə onsuz da bilirsən də,
düşünmək, ədəbiyyat, şeir bunların hamısına gülməli baxırlar
həmin o gələcəyin süni xoşbəxt insanları. Çox belə qəribə, çir-
kin görünür sanki, ancaq elə deyil məncə.
233
- Düzdü. Huxley özü də qərarsız idi bu barədə bilirsən?
Hansını seçərdi deyə, indiki əzablarla dolu insan həyatımı
yoxsa heç bir əzabın olmadığı düşünməyən, süni, sadəcə xoş-
bəxtlik arzusunda olan həmin o gələcək axmaq insanınımı.
- Əsərdə onsuz da görünür tərəddüddə olduğu. Axı niyə də
olmasın. Xoşbəxt və axmaq kölə, ağıllı azad, ancaq əzab çəkən
insandan daha yaxşıdı. Mən bunu hələ indi başa düşürəm.
Həqiqətmi? Kimin vecinə axı? Ancaq təəssüf ki, “bu vecimə
deyil” sözünü deyə bilmək üçün həqiqəti tapmalısan əvvəl,
ondan sonra da artıq gec olur. Bir növ paradoks yəni. Deyir-
sən ha, gələcəyin işləməyən insanlarına əyləncə hər gün darıx-
dırıcı və maraqsız gələ bilər, darıxmaq və maraqsızlıq nədir?
Kimyəvi reaksiya, vəssalam, nə etməlisən? Bir başqa kimyəvi
reaksiyalarla təsir edərək darıxmaq və maraqsızlıq hisslərini,
daha doğrusu reaksiyalarını yox etməlisən. Hiss yoxdu, reak-
siya var. Və hər reaksiyanın da bir katalizatoru, onu yavaş-
ladan ya sürətlədən bir əks nəyisə var. Onu tapmalıdı sadəcə
elm adamaları vəssalam. Ya da ki uzaq başı ölüb gedəcəyik də,
yəni nə var ki burda.
- Cahillik xoşbəxtlikdir deyirsən yəni.
- Əlbəttə. Daha doğrusu, belə deyək, xoşbəxtsənsə, cahil
ya ağıllı olub olmamağının fərqi yoxdu. Yəqin ki əhali sayı
azalacaq, evlənənlər azalacaq ya yox olacaq, ya da evlilik köh-
nəlmiş bir ənənəyə çevriləcək. İnsanlar indi ya darıxır ya keç-
mişdə belə olduğu üçün evlənirlər, gələcəyin şərtləri dəyişdiyi
zaman, nə ehtiyac qalacaq ki evlənməyə? Qadınlar öz azadlıq-
larını elan etdikdən sonra kim niyə evlənsin? Ya da belə deyək,
bir-iki illik evliliklər ola bilər, elə məntiqlidi, hə. Niyə də yox.
6 aylıq evlilik kontraktına yox deməyəcəyim qızlar tanıyıram,
evlilik dediyim, birlikdə yaşamaq yəni. Uzaqdadılar amma.
Hər nəysə yəni. Tutdun da sən məsələni.
- Nə bilim, gələcəyi düşünəndə adam ölmək istəyir bəzən.
- Səndə də elədi? – gülərək təəccübləndi Mavi – Yəqin
bilirsən niyə elədi? Məndə də elədi. Gələcəyi düşünəndə bir
o qədər tez ölmək istəyirəm. Əsas da məsələn 60 il sonraya
Dostları ilə paylaş: |