61
Sənaye fəaliyyəti nəticəsində atmosferin karbon
oksidi (dəm qazı) ilə çirkləndirilməsinin üçdə bir
hissəsi ABŞ-ın payına düşür. Amerika TMŞ-nin
xaricdəki fəaliyyəti də nəzərə alındıqda, bu ölkənin
təbiətə vurduğu ziyan ümumi ziyanın 40 faizini təşkil
edəcək, başqa sözlə, onun dünya gəliri sistemindəki
payına təxminən bərabər olacaq.
1990-cı ildə Avropa parlamenti Honduras və
Qvatemala gecəqondularında uşaqları pulla satın
aldığına və onların bədən orqanlarından köçürmələr
üçün istifadə etdiyinə görə ABŞ-ı qınayan qətnamə
qəbul etdi. Lakin təəccüblənmək əbəsdir. Bir çox
amerikalının
dəstəklədiyi
patoloji
(zooloji)
xudpəsəndlik və fərdiyyətçilik şəxsən onların rifahına
xidmət edən istənilən cinayətə bəraət qazandırır.
Başqa ölkələri istismar etmək hüququnu təsdiqləmək
və qoruyub saxlamaq üçün Amerika vaxtaşırı olaraq
zorakılığın ən ifrat formalarına, ilk növbədə hərbi
zorakılığa əl atır. İkinci dünya müharibəsindən sonrakı
onilliklər ərzində ABŞ bəşəriyyətə qarşı o qədər cinayət
törədib ki, bunlara görə Amerika sistemi Nürnberq
prosesinə, onun administrasiyası isə hitlerçi canilərin
taleyinə layiqdir.
1948-1953-cü illər ‒ Filippində hərbi əməliyyatlar.
Filippin xalqına qarşı cəza əməllərində həlledici iştirak.
Minlərlə filippinlinin qətli.
1951-1953-cü illər ‒ 1 milyona yaxın Amerika
əsgərinin Koreyaya silahlı müdaxiləsi. 100 minlərlə
koreyalının həlak olması.
62
1964-1973-cü illər ‒ Vyetanama qarşı hərbi təcavüz.
Yarım milyondan artıq vyetnamlının məhv edilməsi.
Hitlerin nümunəsilə bütöv kəndlər məhv edilir,
sakinləri ilə birlikdə rayonlar napalmla külə döndərilir.
Qadınların və uşaqların kütləvi qırğını.
1964-cü il ‒ Panama kanalı bölgəsində Panamanın
hüquqlarının bərpasını tələb edən milli qüvvələrin
qanına qəltan edilməsi.
1964-1973-cü illər ‒ 50000 ABŞ əsgərinin Laos
respublikasına qarşı cəza əməliyyatlarında iştrakı. Yenə
minlərlə qurban.
1982-1983-cü il ‒ 800 ABŞ dəniz piyadasının Livanda
hərbi təcavüzü. Yenə çoxsaylı qurbanlar.
1986-cı il ‒ Liviyaya xaincəsinə basqın. Tripoli və
Benqazinin bombardman edilməsi. Çoxsaylı qurbanlar.
1989-cu il ‒ Panamaya silahlı basqın. Minlərlə
panamalı həlak oldu.
1991-ci il ‒ İraqa qarşı genişmiqyaslı hərbi əməliyyat.
450000 hərbi qulluqçu və minlərlə müxtəlif müasir
hərbi texnikadan istifadə. 150 minədək dinc sakinin
öldürülməsi. İraq əhalisini qorxutmaq məqsədilə dinc
obyektlərin bilərəkdən bombardman edilməsi.
1992-1993-cü illər ‒ Somalinin silahlı işğalı. Dinc
əhali üzərində silahlı zorakılıq, mülki şəxslərin qətli.
Lakin iş təkcə açıq silahlı müdaxilərlə bitmir.
Onilliklər boyu ABŞ Salvador, Kuba, Qvatemala,
Əfqanıstan, İran əleyhinə e᾽lan olunmamış müharibələr
aparmış, əldəqayırma amerikapərəst hökumətləri
dəstəkləmək,
yaxud
bölgədə
Amerikanın
hökmranlığını qəbul etməyən qanuni hökumətləri
63
yıxmağa can atan qiyamçılara yardım göstərmək üçün
nəhəng xərclər çəkmişdir.
1948-1996-cı illər arasında Amerika hərbiçilərinin və
terrorizminin qurbanlarının ümumi sayı 1 milyon
nəfərdən çoxdur və burada hələ yaralılar və evsiz-
eşiksiz qalanlar daxil deyildir. SSRİ dağılandan sonra
ABŞ artıq öz təcavüzkar iddialarını həyata keçirmək
yolunda heç bir ciddi maneə ilə üzləşmir. Terrorçu güc
strukturlarının yaradılmasına dəhşətli bir meyl
yaranmaqdadır. Bütü n dünyanı xərçəng xəstəliyi kimi
bürüyən belə təşkilatların tə᾽sirini bir çox ölkələr, ilk
növbədə, İraq və Balkan dövlətləri hiss etməkdədir.
ABŞ BMT-ni öz terrorçu fəaliyyətinin alətinə
çevirməkdədir.
Öz fikrini bürurzə verməkdə və bəyan etməkdə
Amerika cəmiyyəti qədər qeyri-müstəqil ikinci bir
cəmiyyət yoxdur. Amerikanı «pərdə arxasında»
məharətlə yaradılan bütlər idarə edir. Sosioloji
sorğuların nəticələrinə görə, amerikalıların 80 faizinin
şəxsi rə᾽yi yoxdur və onlar «pərdə arxası» nöqteyi-
nəzərləri təkrarlayırlar.
Amerika cəmiyyəti planetdə demək olar ki, ən
totalitar cəmiyyətdir. Amerikalıların böyük əksəriyyəti
ictimai baxımdan mü hüm olan bir çox predmetlərlə
bağlı eyni fikirdədir. Seçim olmayan seçkilər ali
vəzifəyə amerikalılara başqalarının hesabına daha da
çox pul və əmtəə söz verən kovboy, yaxud pleyboy
görünüşlü birinin yüksəldilməsi üçün keçirilir.
Amerika prezidentləri manekenlər sırasından başqa bir
şey deyil.
64
Onların şəxsiyyətlərinin səciyyəvi əlaməti isə hər
hansı mənliyin, mə᾽nəviyyatın olması, stereotip
təbəssümlər, jestlər və sözlərdir. Gözə görünməz
«pərdə arxası»nın idarə etdiyi maneken ‒ avtomatlar
dünyası xristian mədəniyyəti zirvəsindən miskin və
zəifdir. Amerika prezidentlərinin, məsələn, Niksonun
yaxud Reyqanın xatirələrini oxumaq kifayətdir. Orada
bayağı ifadələrdən və məhdud xudbinlikdən savayı bir
şey tapmayacaqsınız. Belə cızma-qaralardan sonra
Brejnevin qondarma xatirələri də şedevr tə᾽siri
bağışlaya bilər.
Amerika partiya qurultaylarından reportajları
görəndə, nə üçün isə, dərhal nasistlərin toplantıları
yada düşür. Cuşa gəlmiş kütlə əldəqayırma prezidentə,
yaxud Fürerə - insani insanlar baxımından tamamilə
puç bir şəxsə qarşı qondarma hisslərinin tə᾽siri altında
bağırır, əl çalır.
İnsanları bütün azadlıqlardan məhrum etməyin, onu
totalitar sistemin vintciyinə çevirməyin iki yolu var.
Birincisi
insanları
bir
sıraya
düzmək, onları
addımlamağa və lazım olan sözləri deməməyə məcbur
etmək. Hitler bu yolu seçmişdi.
İkincisi ‒ insanı uşaqlıqdan birtərəfli şəxsiyyətlə,
müt᾽i bir avtomata çevirmək. Körpə yaşlarından onu
seçim iradəsindən məhrum etmək, şüurunda həyatın
bütün xırdalıqları və məqsədinə dair ümumi stereotip
təsəvvürlər yerləşdirmək. Bu halda insanı heç sıraya
yerləşdirməyə də ehtiyac yoxdur, çünki o, şüuruna
yeridilən
kumirlərin
göstərdiyi
istiqamətdə
addımlayacaq. Amerika bu ikinci yola üstünlük verdi.