117
SANAT & TASARIM DERGİSİ
den biri olan “10 Popüler Katalan Şarkısı” albümünde, bölümler iki bölmeli formda ve Mi, Fa,
La ve Re sesleri üzerinde minör ya da majör olarak bestelenmiştir.
Llobet, Tarrega’nın teknik buluşlarını eserlerinde sıkça kullanmış ve onların kullanım alanla-
rını çoğaltmıştır. Görsel 5, 6 ve 7’de görüleceği üzere, besteci Fernando Sor’un ünlü Folia teması
üzerine bestelediği “Tema ve Varyasyonlar” adlı eserinin tema ve ilk iki varyasyonu üzerine ken-
di varyasyonlarını bestelemiştir. Bu varyasyonlardan bazıları Tarrega’nın geliştirdiği tekniklerin
kullanılmasıyla oluşturulmuştur. Besteci 8. varyasyonda sadece armonik seslerin kullanımıyla
oluşan bir stil kullanmıştır. 9. varyasyonda ise sadece sol elde seslerin legato çalınmasıyla olu-
şan bir pasaj görülmektedir. İlk olarak Tarrega’nın Gran Jota adlı eserinde kullandığı bu legato
tekniğini daha da geliştirerek, tekniğin kullanım alanını genişletmiştir.
Görsel 4. Francisco Tarrega’nın Marieta - Mazurka isimli eseri
Görsel 5. Miguel Llobet’in Fernando Sor’un Teması Üzerine Varyasyonlar adlı eserinin teması
118
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
Andres Segovia’ya İthaf Olarak Eser Yazan Besteciler ile Yeni Romantik Repertuvarın Ta-
mamlanması
Tarrega ve öğrencilerinin oluşturduğu, daha çok İspanyol folklor elementlerinden oluşan gi-
tar repertuvarının aksine, Segovia daha önceki bölümlerde bahsedildiği gibi, gitarist olmayan
bestecilerden yeni gitar repertuvarını oluşturma konusunda yardım istemiştir. Torroba, Ponce,
Falla, Turina, Tedesco, Villa-Lobos, Rodrigo ve Tansman gibi besteciler bu bağlamda Segovia ile
daimi bir iş birliği gerçekleştirmişlerdir. Bu yeni eserler, Tarrega okulunun oluşturduğu küçük
çaplı eserler yerine, repertuvara büyük çaplı dans formları, üç bölümlü sonat ve gitar konçertosu
gibi eserler olarak girmişlerdir. 1950’lere kadar bu besteciler tarafından gitar için 300’den fazla
eser bestelenmiştir (Avraam, 1999).
Bestelenen eserler, gitarın diğer çalgılar karşısında eksik kaldığı Romantik Dönem repertu-
varının geç de olsa 20. yüzyılda tamamlanmasını sağlamıştır. Yeni eserlerin romantik dönem
müziği özellikleri taşımasının en önemli nedenlerinden biri bestecilerin kültürel elementleri
müziklerinde kullanmalarıdır. 19. yüzyılda Chopin ve Lizst’in etkileriyle ortaya çıkan ulusalcılık
akımı kendilerinden sonra gelen bestecilerin müzikal kaynak seçiminde etkili olduğu düşünül-
düğünde, İspanya’da Tarrega, Turina, Torroba ve Llobet, Meksika’da Ponce, Brezilya’da ise Villa-
Lobos kendi ulusal müziklerinin gitar repertuvarına kazandırılmasını 20. yüzyılın ilk yarısında
sağlamışlardır. Romantik gitar müziğinin gelişimindeki bu gecikme, Batı müziğindeki ortaya
çıkışına göre 40 - 50 yıllık bir gecikme olarak görülebilir.
Görsel 6. Miguel Llobet’in Fernando Sor’un Teması Üzerine Varyasyonlar adlı eserinin 8. varyasyonu
Görsel 7. Miguel Llobet’in Fernando Sor’un Teması Üzerine Varyasyonlar adlı eserinin 9. Varyasyonu
119
SANAT & TASARIM DERGİSİ
Var olan Romantik Dönem eserleri açığının kapatılmasıyla, Stravinski ve Schoenberg gibi
bestecilerin 1910 sonrasında oluşturdukları ve 20. yüzyıl müziğini tanımlayan yeni akımlar,
gitar müziğindeki bu gecikmeye bağlı olarak, 1950 sonrasında eser veren ve kurumsal bir eği-
tim alma fırsatını yakalayan gitarist bestecilerin müziklerinde kendisini göstermeye başlamıştır.
Bu gitarist bestecilerin 20. yüzyıl müziğinin genel özelliklerini yansıtan ve kendi dönemlerinin
akımlarından beslenerek yeni eserler besteledikleri söylenebilir.
Federico Moreno Torroba
Torroba, 20. yüzyıl gitar müziğinin en bilinen isimlerinin başında gelmektedir. 1918 yılında
Segovia ile tanışmasından sonra gitar için bestelediği eserlerle uluslararası tanınırlığını gitar
bestecisi olarak sağlamıştır. Gitar müziğinin yanı sıra, piyano ve İspanyol folklorunun önemli
bir parçası olan ve hafif opera olarak tanımlanan “Zarzuela” formunda eserler vermiştir. Beste-
cilik özellikleri açısından dönemin avangart özelliklerini deneyimlemekle birlikte, tercihen lirik
melodik yapıları tonal armoni çerçevesinde kullanmıştır. Zengin renk kullanımlarıyla besteledi-
ği gitar müzikleri, İspanyol folklorik anlatımının şiirsel ve romantik hissiyatını sergilemektedir
(Wade, 2007).
Görsel 8, 9 ve 10’da bestecinin gitar için yazdığı Sonatin adlı üç bölümlü sonat formundaki
eserinin sonat allegrosu özelliğindeki ilk bölümü görülmektedir. 14. görselde eserin ana teması,
15. görselde yardımcı tema ve 16. görselde gelişme bölmesi sergilenmektedir. Klasik bir sonat
allegrosu olarak, ana tema La majörde, yardımcı tema ise La majörün ilgili minörü olan Fa#
minörde verilmiştir. Eserin gelişme bölümünde, tematik yapı La Majörün ilgili dominantı olan
Mi Majör yerine, Mi minörde verilmiş ve Re dominant 7’li akoruyla Sol Majöre yönelmiştir.
Ana tonun 7. derecesi olan ve oldukça uzak sayılabilecek Sol sesine yapılan bu yönelim, eserin
yazıldığı dönem öncesindeki eserlerde karşılaşılmayan bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır.
Görsel 8. Federico Moreno Torroba’nın Sonatina isimli eserinin ilk bölümü - ana tema
I: A
120
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
i: f#
Görsel 9. Federico Moreno Torroba’nın Sonatina isimli eserinin ilk bölümü - yardımcı tema
Görsel 10. Frederico Moreno Torroba’nın Sonatina İsimli Eserinin İlk Bölümü - Gelişme Bölümü
Manuel Ponce
Meksikalı besteci ve piyanist Ponce, Villa-Lobos’un Brezilya’da yaptığı gibi, müzik eğitimi-
ni İtalya ve Almanya’da tamamladıktan sonra ülkesine dönerek, kendi kültürünün Batı müziği
kültürüyle kaynaştığı eserler vererek bir ekol yaratmış ve eğitmenliğini bu yönde sürdürmüştür.
Özellikle küçük çaplı piyano eserleri ve duygusal içerikli halk melodileri besteleyen Ponce, mü-
ziğinde sofistike kontrpuan, izlenimci armoniler ve o dönemde yeni ortaya çıkan Latin Amerika
ulusalcılığı akımının özelliklerini kullanmıştır (Long, 1999).
I: G
D
7
i: e
Dostları ilə paylaş: |