121
SANAT & TASARIM DERGİSİ
Segovia ile tanışması sonrası gitar için
birçok sonat, prelüd, süit ve varyasyon formunda eser-
ler vermiştir. Bestecinin Concierto del Sur adlı bir de gitar konçertosu bulunmaktadır. Eser-
lerindeki bestecilik özellikleri nedeniyle Segovia Ponce hakkında “diğer besteciler (dönemin
uluslararası ün kazanmış Batı müziği bestecileri) gibi yazabiliyor” diyerek, bestecinin eserle-
rinin, oluşturmaya çalıştığı yeni gitar repertuvarındaki önemini vurgulamak istemiştir (Long,
1999). Ponce’un bir başka özelliği ise özellikle lavta için eserler vermiş Sylvius Leopold Weiss,
Allesandro Scarlatti gibi Barok Dönem bestecilerinin eserlerini imitasyon yoluyla kendi mo-
dern müziğiyle bir araya getirmesidir.
The Suite in A minor, Prelude in E majör for Guitar and
Harpsichord ve Balletto for Guitar adlı eserleri bu çalışmalarına örnek olarak gösterilebilir. The
Suite in A minor adlı eserinde besteci geleneksel barok partita sıralamasına uyarak Prelude,
Allemande, Sarabande, Gavotte I ve II ve Gigue bölümlerinden oluşan bir süit bestelemiştir.
Ponce’un gitar için yazdığı sonat formundaki eserler, günümüz gitar repertuvarının teknik
kabiliyet ve müzikalite açısından zorlayıcı eserleri olmakla birlikte hâlâ popülerliğini korumak-
tadır. Günümüzün yeni nesil gitaristleri Segovia’nın bıraktığı
yorumlardan uzaklaşarak, beste-
cinin isteklerine ve eserin ihtiyacına uygun yorum çalışmaları yapmaktadırlar. Ponce’un farklı
bestecilerin müzikal kimliklerini taklit edebilme yeteneği görsel 11’de verilen Romantic Sonata
adlı eserinde de görülmektedir. Besteci Franz Schubert’e ithaf ettiği eserinde lirik melodileri
uyumlu armoni ve gelişmiş modülasyonlarla birlikte kullanır.
Görsel 11. Manuel Ponce’un Romantic Sonata isimli eserinin ilk bölümü, sayfa 1
122
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
Heitor Villa-Lobos
Heitor Villa-Lobos’u üç dönemde incelemek doğru olacaktır: Sahip
olduğu otodidakt eğitim-
le birlikte 1923’e kadar ülkesi Brezilya’yı gezerken duyduğu yerel form ve ezgileri müziklerinde
kullandığı dönem, Arthur Rubinstein’ın genç Villa-Lobos’un solo piyano eserlerinden etkilen-
mesiyle bulunan sponsor desteğiyle 1923 – 1930 yılları arasında Paris’te müzik eğitimi aldığı ve
eserlerinde Fransız müziği etkisinin baskın olduğu dönem, 1930’da ülkesi Brezilya’ya dönerek,
yerel müzik materyallerini Batı müziğinin armonik dili ve form yapılarıyla harmanladığı dö-
nem (Andreson, 2013).
1930 yılı sonrasında Brezilya’da ulusal müzik eğitiminden sorumlu kişi olması, hem ülkenin
eğitiminde önemli katkılar yapmasını hem de kazandığı ün sayesinde kendi neslinin müzikal
lideri olmasını sağlamıştır.
Villa-Lobos’un gitar için bestelediği eserlere bakıldığında, bestecinin Chopin’in
piyano eser-
leriyle bir bağ kurduğunu görmek mümkün olacaktır. Brezilya müziğinin o dönemde önemli
kültürel müzik formlarından biri olan “Choro” dans formunu, özellikle Chopin’in müziğinde
görülen Mazurka, Vals, Polka gibi küçük çaplı formlarla birleştirmiştir. “Suite Populaire Bresili-
enne” adlı çalışmasının bölüm başlıkları şöyledir:
• I. Mazurka – Choro
• II. Schottish – Choro
• III. Valse – Choro
• IV. Gavota – Choro
• V. Chorinho
Chopin ile ilgili bir başka benzerlik ise, Segovia’nın gitar müziğine pedagojik anlamda katkı
yapması için besteciye sipariş verdiği Douze Etudes çalışmasıdır.
Gitar için günümüzde bile
vazgeçilmez bir kaynak olarak kullanılan bu 12 etüt yapısal anlamda Chopin’in piyano için on
ikişerli iki albüm olarak bestelediği etütlere bir gönderme olarak görülebilir.
Görsel 12. Heitor Villa-Lobos’un Douze Etudes Çalışması’ndan Etüt no.1
123
SANAT & TASARIM DERGİSİ
Gitar için yazdığı 5 Preludes, Gitar Konçertosu, gitar ve şan için Bachianas Brasileiras no.5
bestecinin Brezilya müziğinin ritmik ve melodik özelliklerini kullandığı diğer önemli eserleri-
dir.
Joaquin Rodrigo
Joaquin Rodrigo, yeni klasikçi akımın önemli bir temsilcisidir. Kariyeri boyunca devamlı-
lığını koruyan müzikal dili, İspanyol halk müziği elementlerinin kullanımıyla zenginleşmiştir.
Eserlerinde kullandığı dans formları 16. yüzyıl telli çalgı müziklerine
göndermelerde bulunur
(Wade, 2008). Görme engelli bir piyanist olarak hiç gitar eğitimi almamasına rağmen, kariyeri
boyunca 25 kadar solo gitar eseri bestelemiştir. Her biri Alexandre Lagoya, Renato Tarrago, An-
gelo Gilardino, Sigfried Behrend ve Andres Segovia gibi dönemin önemli gitar yorumcularına
ithaf edilmiş bu eserler, artistik özellikleriyle 19. yüzyıl İspanyol gitar müziğini modernleştire-
rek, gitarın İspanya kültüründeki etkin kimliğini yeniden yapılandırmıştır.
Ancak besteci solo gitar eserlerinden çok konçertolarıyla ve orkestra
için bestelediği eser-
leriyle tanınmaktadır. Kariyeri boyunca, keman, çello, piyano, gitar ve arp için senfonik çapta
eserler vermiştir. Solo gitar ve orkestra için üç, iki gitar ve orkestra için bir ve dört gitar ve or-
kestra için bir olmak üzere toplam beş gitar konçertosu bulunmaktadır.
Gitar müziğinin kült eserlerinin başında gelen Concierto de Aranjuez bestecinin 1939’da,
Regino Sainz de la Maza’ya ithafen bestelediği ilk solo gitar konçertosudur. Hızlı – yavaş – hızlı
sıralamasıyla konçerto üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm geleneksel Flamenko özellikleri
taşıyan, gitarın üç zamanlı ve iki zamanlı ritmik yapıların peşi sıra çalındığı, hemiola özellikli
tematik unsurla başlar. Besteci, klasik konçertoların ilk bölüm – “Allegro” geleneğini bozarak,
temayı önce gitarda seslendirir, sonra orkestra aracılığıyla tekrar eder. Solist çalgının orkestra
ile birlikte çaldığı pasajlardan çok, solist – orkestra – solist – orkestra sıralamasıyla oluşturulan
bir üslup benimsenmiştir.
Bu üslup, Barok Dönem konçertolarındaki kompozisyon tekniklerini
çağrıştırmaktadır.
Görsel 13. Joaquin Rodrigo’nun Concierto de Aranjuez isimli konçertosunun birinci bölümü - ana tema