Andijon mashinasozlik instituti



Yüklə 3,89 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə42/450
tarix15.01.2022
ölçüsü3,89 Mb.
#82889
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   450
Andijon mashinasozlik instituti

Platon falsafasi
 va sh.klarda o‘z ifodasini to‘adi. Jumladan, miloddan avvalgi IV asrda yashab ijod qilgan qadimgi 
yunon  faylasufi  Platon  ikki  dunyo  –  ―g‘oyalar  dunyosi‖  va  ―narsalar  dunyosi‖  mavjudligi  haqida  saboq  beradi. 
―G‘oyalar  dunyosi‖  umumiy  tushunchalardan  iborat,  ―narsalar  dunyosi‖  esa  ―g‘oyalar  dunyosi‖ning  in‘ikosidir: 
―g‘oyalar  dunyosi‖da  ideal  mohiyatlar  mavjud,  ―narsalar  dunyosi‖  esa  bu  mohiyatlar  mahsuli  bo‘lgan  ayrim 
narsalardan iborat. Platonning g‘oyalar haqidagi ta‘limoti uning ―Bazm‖, ―Fedon‖, ―Fedr‖, ―Davlat‖ asarlarida o‘z 
aksini  topgan,  mutafakkirning  ―Teatet‖,  ―Parmenid‖,  ―Sofist‖,  ―Kritiy‖  asarlari  esa  g‘oyalarning  moddiy  dunyoga 
bo‘lgan  munosabati  muammosiga  bag‘ishlangan.  Platon  fikriga  ko‘ra,  materiya  -  g‘oyaning  sof  ―aksi‖,  uning 
―aksilmohiyati‖. Materiyaning mohiyati esa - g‘oya. Haqiqiy borliq - bu ‗iramidani eslatadigan ideal borliq. Uning 
zamirida  ―bilish  va  harakat  asosining  mohiyati‖  sifatida  amal  qiluvchi  go‘zallik  g‘oyasi  yotadi.  Uning  yonidan 
yaxshilik  g‘oyasi  va  oqillik  (haqiqat)  g‘oyasi  o‘rin  oladi.  SHunday  qilib,  Platon  ―g‘oyalar  dunyosi‖  ―narsalar 
dunyosi‖ni  vujudga  keltirishini  nazarda  tutuvchi  ob‘ektiv  idealizm  falsafiy  tizimini  yaratgan.  Platon  g‘oyalar  va 
narsalarni  bir-biridan  ajratib  bo‘lmasligini  qayd  etsa-da,  lekin  buyuk  mutafakkir  uchun  ―g‘oyalar  dunyosi‖ 
birlamchidir.  
Aristotel 
―Metafizika‖  asarida  Platonning  narsalarning  vujudga  kelish  asosi  sifatidagi  g‘oyalar  haqidagi 
ta‘limotini  rad  etadi.  U  mohiyat-g‘oyalar  hissiy  idrok  etiladigan  narsadan  tashqarida  mavjud  emas,  degan  tezisni 
ilgari suradi. Platon fikrlariga e‘tiroz bildirar ekan, Aristotel umumiylik faqat ayrim narsada mavjud deb hisoblaydi: 
―Ayrim narsa bo‘lmasa, umumiylik ham bo‘lmas edi‖. ―Metafizika‖da Aristotel falsafa borliq va uning atributlarini, 
borliqning  oliy  tamoyillari  yoki  sabablarini  o‘rganishini  qayd  etadi.  Bular  ―umumiy  metafizika‖  muammolaridir. 
Ammo  ―xususiy  metafizika‖  ham  mavjud  bo‘lib,  u  ―harakatsiz  substantsiya  yoki  birinchi  boqiy  dvigatel‖ni 
o‘rganadi

Yüklə 3,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   450




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə