Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

140 
istenemeyeceği şeklindeki kararlarına rağmen
557
 daha sonra bu görüşünden döndüğü 
söylenebilir.
558
 
Gerekçede  örnek  mahiyetinde  sayılan  zina,  hayata  kast,  pek  kötü  veya  onur 
kırıcı  davranış,  haysiyetsiz  hayat  sürme  bir  kenara  bırakılırsa,  ölen  davacının  açtığı 
dava  kusur  konusunun  tartışılmasına  gerek  olmayan  bir  boşanma  sebebine 
dayandırıldığında,  anlaşmalı  veya  ortak  hayatın  yeniden  kurulamamasına  dayalı 
boşanma  davalarında  dava  sürecinde  henüz  karar  kesinleşmeden  davacının  ölmesi 
halinde, davacı mirasçılarının davalının ağır kusurlu olduğunun tespitini isteme ve bu 
yolla  davalının  davacıya  mirasçı  olmasını  engelleme  imkânlarının  olup  olmadığı 
hususu tartışmalıdır. 
Yargıtay 2. HD. , 11.5.2004, E. 2004/3103, K. 2004/6104
559
 sayılı oyçokluğu 
ile  alınan  bir  kararında  davacı  mirasçılarının  bu  imkândan  yararlanabileceklerine 
değinmiştir.  Bu  kararın  karşı  oy  yazısı  ise:  ”…Türk  Medeni  Kanununun  166/son 
maddesiyle ilgili davada öncelikli koşul üç yıllık fiili ayrılık süresinin geçmesi ve bu 
süre  içerisinde  her  ne  sebeple  olursa  olsun  ortak  hayatın  yeniden  kurulamamasıdır. 
Boşanma kararı verilebilmesi için eşlerin kusur durumlarının araştırılması söz konusu 
değildir. Önceki  dava  reddedilmiş bu davada davalı kadının kusurlu olmadığı  kabul 
edilmiş ve karar kesinleşmiştir. Davacı koca Türk Medeni Kanunun 166/ son maddesi 
uyarınca açtığı bu davada üç yıllık fiili ayrılık süresinin dolması nedenine dayanmış, 
davalı  kadının  kusurlu  olduğuna  ilişkin  bir  iddiaya  yer  vermemiştir.  Ölümü  üzerine 
davaya  devam  eden  mirasçılarının  kocanın  boşanma  nedeni  yapmadığı  olaylara 
dayanarak  kadının  kusurlu  olduğunu  kanıtlama  olanakları  bulunmamaktadır.  Kusur 
durumuna ilişkin tanıkların dinlenmesi sonuca etkili olmayacaktır. Bu nedenle  yerel 
mahkeme  kararının  onanması  gerektiği  düşüncesiyle  sayın  çoğunluğun  görüşüne 
katılmıyorum.”şeklindedir.
560
 
 
                                                           
557
   Y 2 HD, 14.2.2005, 497/2038: “…Mahkeme, davalının  kusur durumunun tespiti ile yetinilmesi 
gerekir  ise  de;  görev  aşılarak  yasal  mirasçı  olamayacağının  da  tespitine  karar  verilmesi  doğru 
bulunmamıştır.”(Gençcan, s. 1318, dn. 219). 
558
   Gençcan, s. 1328.
 
559
   (KAZANCI BİLİŞİM İÇTİHAT BANKASI).
 
560
   Gençcan, s. 661, dn. 2387’den naklen.
 

---

141 
Burcuoğlu,
561
  Yargıtay  2  HD  çoğunluğunun  görüşünün  daha  doğru  olduğu 
kanaatindedir. Zira TMK 181/2 ile ölen davacının mirasçısına doğrudan özel bir hak 
tanınmakta,  mirasçı  burada  külli  halef  sıfatıyla  hareket  etmemekte,  doğrudan 
kendisine  tanınan  hakkı  kullanmaktadır.  Davacının  ölümü  ile  her  ne  kadar  hükmün 
metninde  davaya  devamdan  söz  ediliyorsa  da,  mirasçının  bu  hüküm  uyarınca 
talebinin  boşanma  ile  ilgili  olmadığı  dikkate  alındığında,  ölen  davacının  açtığı 
boşanma davasının dayandırıldığı sebebin önemli olmayacağı sonucuna varılacaktır. 
Kaldı ki, hükmün metninde boşanma davaları arasında bir ayrım yapılmamıştır. 
Aksi  görüşte  olarak  Gençcan
562
  ise,  anlaşmalı  boşanma  ve  eylemli  ayrılık 
sebebiyle  açılan  boşanma  davalarında  TMK  181/2  hükmünün  uygulanmayacağını 
düşünmektedir.  Zira,  bu  tür  boşanma  davalarında  davalının  kusurunu  davacı  bile 
“tartışamazken”  davacının  mirasçılarının  bunu  gerçekleştirmesi  düşünülemez. 
Boşanma, davacının ölümü ile kendiliğinden son bulacağına ve davalının kusurunun 
ispatlanması  bağımsız  bir  dava  ile  istenemeyeceğine  göre;  kusur  araştırmasının 
yapılmadığı  akıl  hastalığına  dayanan  boşanma  davaları  ile  anlaşmalı  veya  eylemli 
ayrılık sebebine dayanan boşanma davalarında aile mahkemesi hakiminin “boşanma 
davası  konusuz  kaldığından  karar  verilmesine  yer  olmadığı”  kararı  ile  yetinmesi, 
kusur tespiti yönünden olumlu ya da olumsuz bir karar vermemesi gerekir. 
Bir başka görüş olarak Öztan
563
 ise, ölen davacının açtığı davanın TMK Md. 
166/4’e  dayanması  ile  Md.  166/3’e  dayanması  arasında  bir  ayrım  yaparak;  Md. 
166/3’e  dayanılan  davalarda  ölen  davacının  mirasçısının  davaya  devam  hakkının 
olmadığını,  Md.  166/4’e  dayanılan  davalarda  ise  mirasçıların  davalının  daha  fazla 
kusurlu olduğunun tespitini isteyebileceğini kabul etmektedir. 
Bu hakkın  neden sadece ölen davacı  eşin  mirasçılarına tanındığı  sorusu  akla 
geldiğinde  gerekçe  olarak  Kanunkoyucunun,  boşanma  davasında  davalının  daima 
                                                           
561
   Burcuoğlu, s. 386.
 
562
   Gençcan, s. 1296vd.; Benzer olarak bkz. İpek, s.  128, 129.
 
563
   Öztan, (Yeni Aile), s. 463, 464.
 

---

142 
kusurlu  olduğu,  davacının  ise  kusursuz  olduğu  şeklinde  bir  anlayışa  sahip  olduğu 
söylenebilir.
564
 
Dural/Öğüz/Gümüş
565
  bu  hakkın  sadece  davacının  mirasçılarına  tanınmasını 
hem  tehlikeli  hem  de  eşitlik  kurallarına  aykırı  görmekte;  özellikle  TMK  Md. 
166/2’nin  davalıya  davacının  kusurlu  olduğunu  ileri  sürme  hakkını  veren  hükmü 
karşısında  TMK  Md.  181/2’deki  hakkın  salt  davacıya  tanınmasını  çelişkili 
bulmaktadır. 
Davalının  daima  kusurlu  olduğu  şeklinde  bir  kabulün,  uygulamada  boşanma 
davalarının  çok  önemli  bir  yüzdesini  evlilik  birliğinin  temelinden  sarsılmasına 
dayanan  boşanma  davalarının  oluşturduğu  bir  sistemde  kabulü  mümkün  değildir. 
Taraflar arasında yaratılan bu farklılığın hukuki bir izahı bulunmamaktadır. 
 
III.  DAVA EHLİYETİNE İLİŞKİN SORUNLAR 
A.
 
Genel Olarak 
Dava ehliyeti, bir kimsenin bir davayı davacı ya da davalı olarak bizzat veya 
atayacağı bir temsilci ile takip edebilme yeteneğidir. Fiil ehliyetine sahip olan bütün 
gerçek ve tüzel kişiler, dava ehliyetine de sahiptir. Yani dava ehliyeti, medeni hakları 
kullanma  ehliyetinin
566
  medeni  usul  hukukunda  büründüğü  şekildir.
567
  Zira  dava 
ehliyeti, medenî hakları kullanma ehliyetine göre belirlenir.
568
 Dava ehliyeti bulunan 
herkes,  davasını  kendisi  veya  tayin  ettiği  vekil  aracılığıyla  açabilir  ve  takip 
edebilir.
569
  Dava  ehliyeti  dava  şartlarındandır.  Tarafların,  dava  ehliyetine  sahip 
olmaları,  davanın  her  aşamasında  mahkemece  kendiliğinden  araştırılan, 
                                                           
564
   Dural/Öğüz/Gümüş, s. 134 vd.
 
565
   Dural/Öğüz/Gümüş, s. 138.
 
566
   TMK  Md.  9:  “Fiil  ehliyetine  sahip  olan  kimse,  kendi  fiilleriyle  hak  edinebilir  ve  borç  altına 
girebilir.”  
567
    Kuru/ Arslan/ Yılmaz, 269.
 
568
   Bkz. HMK  Md. 51.
 
569
   Bkz. HMK  Md. 71.
 

---