Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

137 
denir.  Tanımdan  da  anlaşılacağı  üzere,  doktrinde  kişiye  sıkı  sıkıya  bağlı  hakların 
bizzat  hak  sahibi  tarafından  kullanılması  gerektiği  ve  bu  nedenle  de  yasal  temsilci 
tarafından kullanılmasının mümkün olmadığı kabul edilmektedir.
547
 
Kişiye  sıkı  sıkıya  bağlı  bir  hak  olduğu  için,  bizzat  kullanılması  gereken 
boşanma davasında taraf olma ehliyeti, tarafların ölümüyle son bulur.
548
 Mirasçıları, 
ölen eş adına diğer eşe dava açamayacakları gibi; sağ kalan eş tarafından da ölen eşin 
mirasçılarına  karşı  boşanma  davası  açılmaz.  Eşlerden  birinin  ölümünden  sonra 
boşanma davası açılmışsa dava şartı bulunmadığından açılan dava reddedilmelidir.
549
 
Benzer  şekilde  boşanma  davası  devam  ederken  davacı  veya  davalı  ölürse  evlilik 
birliği  yine  ölümle  sona  erdiğinden,  boşanma  davasının  konusu  kalmadığından 
hakimin “dava konusuz kaldığından esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına” 
karar vermesi  gerekir.
550
  Zira,  görülmekte olan bir  davada taraflardan birinin ölmesi 
durumunda  davaya  mirasçılarla  devam  edilmesi  şeklindeki  genel  kural
551
  boşanma 
davalarında uygulanmamaktadır. 
Ancak  TMK  Md  181/2  hükmü  boşanma  davası  devam  ederken,  ölen 
davacının  mirasçılarından  birine  davaya  devam  etme  ve  davalının  kusurunu 
ispatlayarak  davalı  eşin  mirasçılık  haklarını  sonlandırabilme  yetkisi  vermektedir. 
Ölüm zaten evliliği sona erdireceğinden, ölen davacının mirasçısının devam ettireceği 
bu  davanın  niteliği,  bu  hakkın  davalı  tarafa  da  tanınıp  tanınmadığı  hususları  önem 
arzetmektedir. 
 
                                                           
547
   Dural,  Mustafa/Sarı,  Suat:  Türk  Özel  Hukuku  C.  I,  Temel  Kavramlar  ve  Medeni  Kanunun 
Başlangıç Hükümleri, İstanbul 2010, s. 144; Öztan, Bilge: Medeni Hukukun Temel Kavramları, 
Ankara 2008, s. 66, 67.
 
548
   TMK  Md.  28/1:  “Kişilik,  çocuğun  sağ  olarak  tamamıyla  doğduğu  anda  başlar  ve  ölümle  sona 
erer.” 
549
   Gençcan, s. 1287.
 
550
   Kuru/ Arslan/ Yılmaz, 262.
 
551
   6100  sayılı  HMK  Md.  55:  “Taraflardan  birinin  ölümü  hâlinde,  mirasçılar  mirası  kabul  veya 
reddetmemişse,  bu  hususta  kanunla  belirlenen  süreler  geçinceye  kadar  dava  ertelenir.  Bununla 
beraber hâkim,  gecikmesinde sakınca bulunan  hâllerde, talep üzerine  davayı takip için  kayyım 
atanmasına karar verebilir.”
 

---

138 
B.
 
Taraflardan Birinin Ölmesinin Davaya Etkisi, Davanın Mirasçılarla 
Sürdürülmesi 
TMK’nin  181. maddesine  göre: “Boşanan eşler,  bu sıfatla  birbirlerinin  yasal 
temsilcisi  olamazlar  ve  boşanmadan  önce  yapılmış  olan  ölüme  bağlı  tasarruflarla 
kendilerine  sağlanan  hakları,  aksi  tasarruftan  anlaşılmadıkça,  kaybederler.  Boşanma 
davası devam ederken, ölen davacının mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi 
ve davalının kusurunun ispatlanması halinde de bu hüküm uygulanır.” 
TMK  181.  maddesinin  ikinci  fıkrasının  gerekçesinde  şu  açıklamalara  yer 
verildiği  görülmektedir:  “…Maddenin  ikinci  fıkrasında,  boşanma  davası  devam 
ederken,  davacı  eşin  ölümü  halinde  davalının  buna  rağmen  mirasçı  olabilmesi  belli 
koşullar altında engellenmektedir. Buna göre ölen davacının mirasçılarından herhangi 
birisinin davayı devam ettirmesi ve davalının kusurlu olduğunun sabit olması halinde, 
davalı eş birinci fıkra hükmünde olduğu gibi davacıya mirasçı olamayacaktır. Davacı 
eşin  ölümü  halinde  evlilik  kendiliğinden  son  bulur.  Bu  nedenle  davacının  ölümüne 
rağmen,  mirasçılardan  birinin  davaya  devam  ettirdiği  bu  dava,  eşlerin  boşanmasına 
yönelik  olmayacak,  devam  edilen  bu  davada  boşanmada  davalının  kusurlu  olup 
olmadığı  karar  bağlanacak,  hangi  eşin  kusurlu  olduğu  saptanacaktır.  Bu  durum 
özellikle  zina,  hayata  kast,  pek  kötü  veya  onur  kırıcı  davranış,  haysiyetsiz  hayat 
sürme sebeplerinden biriyle açılmış boşanma davasında davacının ölümü halinde bu 
eylemlerde  bulunan  kusurlu  davalı  eşin  buna  rağmen  mirasçı  olabilmesi  konusunda 
haksız  ve  adaletsiz  sonuçların  doğmasına  da  neden  olabilecektir.  İşte  bu  haksız 
durumların önlenmesi amacıyla maddenin ikinci fıkrası kaleme alınmıştır.”
552
 
Boşanma  davası  devam  ederken,  ölen  davacının  mirasçılarından  birisinin 
davaya  devam  etmesi  durumunda  evlilik  ölüm  nedeniyle  sona  ermiş  olduğundan 
“konusuz kalan boşanma davası hakkında karar verilmesine yer olmadığına” şeklinde 
                                                           
552
   Gerekçe,  s.  373;  Benzer  düşünceler  için  bkz.  Gürdoğan,  Burhan:  “Boşanma  Hukukunun  Tarihî 
Gelişimine Bir Bakış ve Boşanma Sebeplerinde En Yeni Gelişmeler”, AÜHF 50. Yıl Armağanı, 
C. II, Ankara 1977, s. 209.
 

---

139 
hüküm  kurulup  kusur  tespiti  yönünde  olumlu  ya  da  olumsuz  bir  karar  vermek 
gerekir.
553
 
Mahkemece verilecek hükmün hukuki niteliğinin ne olduğu konusunda görüş 
birliği  bulunmamaktadır.  Baskın  görüş,  hakimin  vereceği  hükmün  davalı  sağ  kalan 
eşin kusur durumunun tespitine ilişkin olacağını kabul etmektedir.
554
 
Farklı  olarak  Doğan
555
  açıkça  TMK  ‘nin  Md.  181/2  maddesi  çerçevesindeki 
bir  davada  verilecek  kararın  davalı  eşin  mirasçı  olamayacağı  hükmünü  de  içermesi 
gerektiği  bu  anlamda  hakimin  vereceği  hükmün  tespit  hükmünden  öteye  geçmesi 
gerektiğini savunmuştur. 
Burcuoğlu
556
  da olağan bir boşanma davasında mahkemece boşanmaya karar 
verildiğinde,  nasıl  bu  karar  kendiliğinden  ve  ayrıca  hüküm  verilmesine  gerek 
olmaksızın, eşlerin birbirlerine mirasçılığına son veriyor ve yapılmış olan ölüme bağlı 
tasarrufları  geçersiz  kılıyorsa,  181.  maddenin  2.  fıkrası  uyarınca  verilen  karara  da 
aynı  sonuçların  bağlanmasının  yadırganmaması  gerektiğini  belirtmiş,  davalının 
kusurlu  olduğunun  tespitinin,  onun  mirasçılığını  da  engellemesinin  mümkün 
olduğuna değinmiştir. 
Yargıtay’ın,  ölen  davacının  mirasçısının  TMK  Md.  181/2’de  düzenlenen 
hakkını  kullanırken  talebinin  davalının  boşanmada  kusurlu  olduğunun  tespitinden 
ibaret  olduğu,a  bunun  yanında  davalının  da  mirasçı  olamayacağının  da  tespitinin 
                                                           
553
   Y  2  HD,  16.01.2008,  2674/185:  “….Davanın  devamı  sırasında  davacı  koca  ölmüştür.  Evlilik 
ölüm  nedeniyle  sona  ermiştir.  Konusuz  kalan  boşanma  davası  hakkında  karar  verilmesine  yer 
olmadığına  şeklinde  hüküm  kurulup  kusur  tespiti  yönünde  karar  vermek  gerekirken,  yazılı 
şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı bulunmuştur.”(Gençcan, s. 1318, dn. 216).  
554
   Bkz. Öztan, (Yeni Aile), s. 463; Akıntürk/Karaman, s. 293, Dural/Öğüz/Gümüş, s. 134 vd.
 
555
   Doğan,  İzzet:  “Boşanma  Davası  Esnasında  Davacının  Ölmesi  Halinde  Sağ  Kalan  Eşin 
Mirasçılığı(TMK 181. Madde)” Legal Hukuk Dergisi, Nisan 2006, s. 1032.
 
556
   Burcuoğlu, Haluk:  “4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun  181. Maddesinin 2. Fıkrası ile İlgili 
Gözlemler”, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Reyegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı 
Armağanı, İstanbul 2007, s. 383. 

---