Aparan yol kimi
Yüklə 320 Kb. Pdf görüntüsü
|
Fuad MammadoY Kullurologiva cffcklivli hcvat уд faalivvala aparan vol məntiqi təhlili əsasında, F.Məmmədov ilk dəfə olaraq, kulturologiyanm sabit sosial inkişafdakı zəruri təməl rolunu, effektiv dövlət idarəçiliyindəki strateji əhəmiyyətini və insanın həyat fəaliyyətindəki texnologiya və imkanlarını elmi əsaslarla şərh edir. F.Məmmədovun, müasir həyatda siyasi mədəniyyətin tərəqqipərvər formalarından biri olan, demokratiya mədəniyyəti və vətəndaş cəmiyyəti, onun mahiyyət, prinsip, dəyər, normalarının təhlili mövzusuna müraciət etməsi əsərin məziyyətlərindəndir. Müəllif xarici ölkələrdə iqtisadi inkişafin idarə edilməsi təcrübəsini nəzərdən keçirərək, demokratik cəmiyyətdə dövlət idarəçiliyinin mahiyyət və xüsusiyyətlərini, yoxsulluqla mübarizə prinsiplərinin idarə edilməsi yollarını göstərmişdir. O, aparıcı dünya ölkələrində istifadə olunan idarəetmə prinsiplərini və mədəniyyətin təşkili tiplərini də araşdırmışdır. Əsərdə, həm də, sosial-mədəni siyasətin mühüm problemləri, bələdiyyə idarəçiliyinin xüsusiyyətləri və qeyri hökumət təşkilatlarının idarə olunması problemləri öz əksini tapmışdır. F.Məmmədov öz tədqiqatlarında dünya mədəniyyəti və sivilizasiyasının problemlərinə əhəmiyyətli yer verir. Burada, o, yüksək əqli və mənəvi mədəniyyəti yer üzərində insanın, sülhün və həyatın xilası üçün başlıca faktor kimi qiymətləndirir. O, texnogen sivilizasiya şəraitində müxtəlif xalqların dünya mədəniyyəti haqda biliklərinin artırılmasını, mədəniyyətlərarası dialoqun rolunu, xalqlar və dinlərarası harmoniyanın dünya mədəniyyətinin əsasını təşkil etməsini, bəşəriyyətin sabit inkişafı, əməkdaşlıq və birgəyaşayış şəraiti üçün tolerantlığın əsas şərt olmasını xüsusi qeyd edir. Monoqrafiyada kulturoloji təhsilin mahiyyətinin təhlilinə, məqsəd və məramına, imkanlarına və gözlənilən nəticələrinə xüsusi yer ayrılmışdır. Müəllif universal biliklərə malik şəxsiyyət və liderlərin formalaşdırılma vasitəsi kimi sistemli kulturoloji təhsilin üstün cəhətlərini göstərir. Kulturoloji təhsil və maarifi universal və xüsusi elmi biliklərin cəmiyyətə ötürülməsi, həmçinin potensial, qabiliyyət və istedadı inkişaf etdirmə prosesi kimi nəzərdən keçirən müəllif, ilk dəfə olaraq, YUNESKO səviyyəsində xüsusi beynəlxalq kulturoloji təhsil proqramının hazırlanması və həyata keçirilməsini təklif etmişdir. O, qlobal idarəetmədə uğur əldə edilməsi, sülh mədəniyyəti və qender bərabərliyinin bərqərar olması, yoxsulluğun 16 Fuad Mammadot Kullurologiva cffcklivli havat va faalivvala aparan vol və terrorizmin aradan qaldırılması, bütün dünyada sabit və təhlükəsiz inkişafa nail olmaq üçün belə təhsilin mühümlüyünü əsaslı dəlillərlə sübut edir. Müəllif dünya mədəniyyəti tarixi və nəzəriyyəsinin, fənn kimi, dünyanın bütün orta və ali məktəblərində interaktiv tədrisinin zəruriliyini qeyd edərək, onun şəxsiyyətin harmonik inkişafı və müxtəlif xalqların mədəni dəyərlər sisteminin yaxınlaşmasındakı əhəmiyyətini qeyd edir. Buna əsaslanaraq ,o, YUNESKO tərəfindən , həmin təşkilatın üzvü olan ölkələrdə sistemli və interaktiv kulturoloji təhsilə istiqamətlənmiş xüsusi deklarasiyanın qəbul olunmasının məqsədəuyğunluğu barədə təklif tərtib etmişdir. Monoqrafiyanın ən qiymətli bölmələrindən biri , dünya sivilizasiyası kontekstində Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafi ilə əlaqədar bir çox geniş məsələlərin təhlilinə həsr edilmişdir. Azərbaycanda demokratik mədəniyyətin təşkili və inkişafi tarixi, azərbaycançılıq şüuru, ilk demokratik respublika dövründə siyasi mədəniyyət, Azərbaycanın müasir mədəniyyəti və onun gələcəyi daim müəllifin diqqət mərkəzindədir, tədqiqatçı nəinki mədəniyyət fenomenini düzgün anlamağa, respublikanın proqressiv inkişafi üçün onun imkanlarının formalaşdınlmasmda, eləcə də Azərbaycanın .müasir ruhi mədəniyyətini obyektiv qiymətləndirilməsində, dövlətin mədəniyyət siyasətinin mahiyyət və prioritetlərinə düzgün baxış yaradılmasında yardımçı plmağa can atır. O, ölkənin tərəqqipərvər inkişafında mədəniyyətin idarə edilməsinin zəruriliyini qeyd edir və onun başlıca məqsəd və metodlarının seçilməsinə can atır. Bu motivasiya onun kulturoloji tədqiqatlarının mahiyyət, istiqamət və metodologiyasına , eləcə də müasir Azərbaycan dövləti və cəmiyyəti inkişafının aktual problemləri və onların obyektiv həllinə elmi və aksioloji yanaşmalara baxışları müəyyənləşdirmişdir.Maraqlıdır ki, Azərbaycanın dinamik və sabit inkişaf modelini yaratmaq üçün müəllif bəşəriyyətin, eləcə də müxtəlif ölkə və xalqların sosial- mədəni təcrübəsindən yaradıcılıqla istifadə etmişdir. O, sənaye və informasiyalı cəmiyyət quruculuğunda dövlətin rəqabət qabiliyyəti və inkişafimn yüksək sürət və keyfiyyətinin əsas şərti kimi, dövlət idarəçiliyində kulturoloji yanaşmanın strateji əhəmiyyətini xüsusi qeyd edir. Mədəni irsin qorunmasının zəruriliyini şərtsiz qəbul edərək, o, milli mədəniyyətin fəal modemləşdirilməsinin həyati 17 Kuad Mommadov Kulturologiya cffcKtivlj hoyat »э f?a|jyyata aparan yol əhəmiyyətini xüsusi qeyd etmiş, onu ictimai tərəqqi, milli inkişafin obyektiv tələbləri, dünya sivilizasiyasının qanunauyğunluqları və inkişaf tendensiyalarının başlıca faktoru kimi göstərmişdir. Azərbaycan dilində kulturoloji terminologiyanın hüdudlarını genişləndirən alım, ilk dəfə olaraq elmi tədavülə mənəvi mədəniyyətin intellektual və əxlaqi mədəniyyətlərin birliyini ifadə edən mənasını, “ruhi mədəniyyət” terminini daxil etmişdir. Müəllifin bir sıra məruzə və məqalələri Müstəqil Azərbaycan Respublikasında demokratik dövlətçilik və vətəndaş cəmiyyəti mədəniyyətinə, mədəni inkişafin idarə edilməsi metodlarının təkmil- ləşdirilməsinə, beynəlxalq mədəni əlaqələrin genişləndirilməsinə həsr olunmuşdur. Əsərdə, həmçinin, müəllifin mədəniyyət hüququ, azərbaycan dilində kulturoloji terminologiya, kulturoloji elm və təhsilin nəzəri və praktik məsələlərə yanaşması əks olunmuşdur. Müəllifin 90-cı illərdə nəşr etdirdiyi və hələ keçən əsrin 80-ci illərində formalaşan, Azərbaycanda demokratik cəmiyyət və hüquqi dövlət quruculuğunda mədəniyyətə və onun əhəmiyyətinə həsr olunan erkən məqalə və məruzələrin kitaba daxil edilməməsi təəssüf doğurur. Bu əsərlərin məziyyətləri ondan ibarətdir ki, F.Məmmədov respublikada ilk dəfə olaraq, Azərbaycanın daha uğurlu gələcəyinin qurulması, təhlükəsiz və sabit inkişafının təmin edilməsi, daxili və xarici siyasətinin effektiv inkişaf strategiyalarının yaradılması və dövlət quruculuğu və idarəedilməsi üçün kulturologiyanm elmi- fəlsəfi, metodoloji və praktik dəyərini göstərmişdir. Fuad Məmmədovun məqalə, məruzə və çıxışlarında təhlilinin başlıca (“kant”) prinsipi olan tənqid həqiqət axtarışı , dünya mədəniyyəti inkişafının pozitiv təcrübəsi, elmi nailiyytlərə əsaslanan insan həyatı və cəmiyyətin inkişafında proqressiv dəyişikliklərə meyl, sosial terapiya ilə motivləşərək, özünü büruzə v erir. Onun sosial-mədəni inkişaf konsepsiyasının əsasını texnogen sivili zasiyanın destruktiv prosesləri və müasir kütləvi mədəniyyətin hakim liyinin aradan qaldırılmasına istiqamətlənən məhsuldar sosial-mədəni siyasəti təmin edən intellektual və etik mədəniyyətin harmoniyası və sintezi, elm, təhsil, etikanın müstəqil və prioritet inkişafi haqqında müddəalar təşkil edir. Müəllif hesab edir ki, idarəetmədə və siyasətdə obyektiv dialektik ziddiyyətlərin kulturoloji baxımdan düzgün və elmi 18 p4ad Mammadov Kulturologiya effcktivli hayat уд faalivvata aparan yol cəhətdən əsaslandırılmış həlli kommunikativ ictimai praktikanın təkmilləşdirilməsi, cəmiyyətin inteqrasiyası və sabit inkişafi, tərəqqi pərvər dəyişikliklər üçün yeni imkanlar açır.O, hərtərəfli insan inki şafına yönələn elitar mədəniyyətin formalaşdırılması və kütləviləşdi- rilməsi, keçid dövründə azərbaycan cəmiyyəti mədəniyyətindəki böhranların aradan qaldırılması imkanlarını nəzəri şərh etməyə çalışır. Mədəniyyət anlamına geniş yanaşma, Hegel, Kant fəlsəfəsi və digər görkəmli dünya kulturoloji fikir nailiyyətlərindən istifadə, dünya mədəniyyəti və sivilizasiyasının problem və inkişaf qanunauyğunluqlarının kompleks, sistemli təhlili, müəllifə, müasir Azərbaycanda ictimai tərəqqiyə yönəlmiş elmi əsaslı praktik əhəmiyyətli tövsiyələr tərtib etməyə şərait yaratmışdır. Tarix elmləri doktoru Fuad Teyyub oğlu Məmmədov Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəetmə Akademiyasının professoru .’’Simurq” Azərbaycan mədəniyyət Assosiasiyasının prezi denti, “İntellektual inkişaf problemi” Beynəlxalq Elmlər Akademiya sının və Rusiya pedaqoji və sosial elmlər Akademiyasının akade mikidir. O, Azərbaycan cəmiyyəti və dövlətinin modernləşdirilməsi və sosial inkişafına yönələn tarix, elm və mədəniyyət nəzəriyyəsinə həsr olunmuş 200-dən çox elmi, elmi-pedaqoji məqalə,konsepsiya, layihələrin müəllifi, həmmüəllifi və tərtibçisidir. Onların arasında 2002-ci ildə “Simurq” AKA-da nəşr olunmuş yalnız respublikanın ali məktəblərində deyil, həm də Rusiya, ABŞ, Almaniya, Fransa, Avstriya və digər ölkələrin kitabxanalarında istifadədə olan “Kulturologiya” fundamental əsəri, Azərbaycan mədəniyyət assosiasiyası , Beynəlxalq Dünya Mədəniyyəti Universiteti, Vətəndaş Cəmiyyəti Beynəlxalq Mədəniyyət Forumunun və beynəlxalq ictimaiyyəti marağına səbəb olan digər layihələri qeyd etmək olar. O, Azərbaycanda lider və şəxsiyyətlərin formalaşdınlmasma yardım edən və dünya mədəniyyəti və sivilizasiyalarının nailiyyətləri və demokratik ölkələrin idarəetmə təcrübəsinin öyrənilməsi əsasında qurulan “İdarəetmə mədəniyyəti” innovativ kulturoloji kursunun respublikada ilk yaradıcısıdır. 90-cı illərin əvvəllərindən etibarən daim fəaliyyətdə olan “Mədəniyyət və cəmiyyət” kulturoloji semina rın elmi rəhbəridir. 1990-2005-ci illərdə müxtəlif məqsədli fokus- qruplarla kulturologiya, təşkil və idarəetmə mədəniyyəti, vətəndaş 19 Yüklə 320 Kb. Dostları ilə paylaş:
|