Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Key words
524
3.Микаилов Н.К. Мамедов Г.Ш. Бонитировка почв Азербайджана - составная часть Земельного кадастра. //«Изд. АН Азерб. ССР.Сер. биол. наук» 1979. 4. Зиядов М.Л. Исследование влияния эрозионных процессов на качественные особенности почв юго-восточной части Малого Кавказа. Автореферат. Баку, 1984.
KİÇİK QAFQAZIN CƏNUB- ŞƏRQ HİSSƏSİNİN ƏKİNÇİLİK ZONASI TORPAQLARININ AQROKİMYƏVİ XÜSUSİYYƏTLƏRİ M.L.Ziyadov AMEA Eroziya və Suvarma Institutu Azərbaycan Respublikasında həyata keçirilən aqrar islahatlar nəticəsində kənd təsərrüfatının dinamik inkişafı üçün zəmin yaradılmışdır. Aqrar sektorda əsaslı dəyişikliklər baş vermiş, yeni iqtisadi və mülkiyyət münasibətləri formalaşmış, normativ hüquqi baza təkmilləşdirilmişdir. Eroziyaya uğramiş torpaqlarin keyfiyyət göstəricilərini və kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını yüksəltmək qarşıya bir vacib məsələ kimi qoyulmuşdur.
As a result of carried out agrarian reforms has been founded for the dynamic development of agriculture. Major changes have benn occured in the agricultural sector, have formed new economic and property relations, have improved legal and regulatory framework. Improve the quality indicator of eroded soils, prevent the erosion process and the increasing of productivity of agricultural crops has been suggested as an important issue.
525
torpaqların morfogenetik diaqnostikasının formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərən təbii fitosenozlarda azotun və kül elementlərinin miqdarının öyrənilməsindən bəhs edilir. Bitkilərin fitokütləsinin kəmiyyəti ilə azotun və kül elementlərinin faiz miqdarının hesablanması əsasında bitkilərin yerüstü və kök hissəsindən 1 ha torpaq sahəsinə daxil olan ayrı-ayrı kül elementlərinin və azotun ehtiyatı müəyyən edilmişdir. Açar sözlər: allüvial-hidromorf torpaqlar, təbii fitosenozlar, azot, kül elementləri, yerüstü kütlə, kök kütləsi Ключевые слова: аллювиально-гидроморфные почвы, естественные фитоценозы, зольные элементы, надземная часть, корневая часть Key words: alluvial-hydromorph soils, natural fitoshenoses, nitrogen, elements of ashes, the aerial part, root maas
Müxtəlif torpaq tiplərinin genetik xüsusiyyətlərinin, torpaq profilinin və münbitlik parametrlərinin formalaşmasına köklü təsir göstərən bitki örtüyünün fitokütləsi ilə bərabər, azotun və kül elementlərinin miqdarına və tərkibinə aid kifayət qədər ədəbiyyat mənbələri mövcuddur. Müəyyən edilmişdir ki, torpağın üzvi akkumulyativ hissəsi, bitkilərin canlı və qurumuş şəkildə olan fitokütləsindən (yerüstü və kök kütləsindən) torpaqdakı mikroorqanizmlər və digər canlılardan, onların parçalanma məhsulu olan üzvi-mineral birləşmələrdən ibarətdir. Ayrı-ayrı torpaq tiplərinin tam genetik xüsusiyyətləri, nomenklaturası və sistematikasının dəqiqləşdirilməsi üçün bitki örtüyünün fitokütləsindən, həmçinin kül elementləri tərkibinin öyrənilməsi birinci dərəcəli əhəmiyyətə malikdir [2; 4; 7; 8; 9; 10; 11]. Lakin, çay subasarlarının allüvial-hidromorf torpaqlarının təbii fitosenoz bitkilərində azotun və kül elementlərinin miqdarı və tərkibi zəif öyrənilmişdir [1; 3; 6; 12]. Azərbaycanda az tədqiq edilməsini və allüvial-hidromorf torpaqların genetik xüsusiyyətlərinin formalaşmasında və xüsusən üzvi-mineral maddənin toplanma- sında mühüm rolunu nəzərə alaraq Qanıx-Əyriçay vadisində, Kür çayı subasarında və Quba-Xaçmaz massivində çəmən-ot bitkilərinin fitokütləsinin (yerüstü və kök kütləsinin), həmçinin ağac bitkilərində meşə döşənəyinin miqdarı müəyyən edilmişdir. Tədqiqatlar çəmən-bataqlı, allüvial-çəmən, allüvial-çəmən-meşə və çəmən-qəhvəyi torpaqlar üzrə seçilmiş tədqiqat məntəqələrində aparılmışdır. Çə- mən-ot bitkilərinin qeydiyyatı (uçotu) tam inkişafının çiçəklənmə dövründə (may- iyun aylarında) müəyyən edilmişdir. Ot bitkilərinin yerüstü hissəsi torpaq səthinə qədər 50x50 sm 2 ölçüdə biçməklə və kök kütləsi isə 25X25x20 sm 3 ölçüdə; 0-20, 20-50 sm dərinlikdə 3 təkrarda təyin edilmişdir. Meşə döşənəyi xəzəlinin miqdarının ölçüsü 50x50 sm 2 olan 3 təkrarda öyrənilmişdir [1]. Bitkilərin fitokütləsində azotun təyini – Keldel metodu, Si, Al, Fe, Ca, Mg, Mn bitkilərin quru yanma külündən adi kimyəvi metodla, K, P, S isə bitkilərin yaş yanma məhlulunda, kalium - spektral, kükürd – çəki və fosfor – kalorimetrik metodla təyin olunmuşdur. Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|