Article in Cappadocia Journal of History and Social Sciences · January 019 doi: 10. 29228/cahij. 39263 citations reads 3,126 author

3. Ortaçağ’da Kore’de Para Sistemi ve Kullanımı 
11.
ve 13. yüzyıllar arası Kore’nin para tarihçesi hakkındaki inceleme Doğu Asya’daki politik, askeri 
ve ticari tarihle yakından ilişkilidir (Ho, 2014: 276). 942 yılında Goryeo Hanedanlığında, Liao’nun 
metal para kullanması nedeniyle tüm para kullanımı yasaklanmış ve söz konusu yasak 996’ya kadar 
sürmüştür. Fakat bu yasağa rağmen her iki ülke arasında, deve ve atlara karşılık olarak kenevir 
kumaşı
56
, cilalı parlak objeler, porselenlerin kullanıldığı ticaret az da olsa devam etmiştir (Ho, 2014: 
262). 
996-1271 yılları arası yani Goryeo Hanedanlığının orta dönemleri ülkede iç istikrar, ekonomik 
büyüme ve ticarette eşsiz sayılabilecek ölçüde bir büyüme yaşanmıştır. Moğol istilasının hemen 
öncesinde 1232’de hanedanlıkta Jin ve Song Çin’den gelen yabancı tüccarların yanı sıra daha 
uzaklardan, Orta Doğu ve Japonya’dan, deniz aşırı memleketlerden gelen tüccarlar da bulunmakta idi 
(Ho, 2014: 263). 
Goryeo Hanedanlığı süresince batıdaki komşularıyla kara ticareti ve Song Çin ile deniz aşırı 
ticaret gerçekleştirilmiştir. Liao ve Jurchen ile yapılan ticarette ise temel olarak at, sığır ve kürke 
karşılık gümüş eşya ve porselenler kullanılmıştır (Ho, 2014: 264). Jin ile ticarette ise altın ve 
gümüşten imal edilen değerli eşyalar, ginseng, ipek, alaca desenli Şam kumaşları, öküz, at, geyik, kürk 
ve köpek gibi oldukça kıymetli nesneler kullanılmıştır. Kore’nin Japonya ile arasındaki oldukça ufak 
çapta addedilebilecek olan ticari hayatta Goryeo, az evvel bahsedildiği üzere pek değerli eşyalar ihraç 
ederken; semer, kılıç, ayna, yosun, cıva, mürekkep taşı
57
ve ok ithal etmekteydi. Ayrıca, Goryeo 
Güneydoğu Asya’dan ipek, tıbbi ürün, kitap, müzik aleti, altın, gümüş objeler, kürk, kâğıt, kalem ve 
mürekkep de ithal etmiştir. Karşılığında da yüksek kalitede kâğıt, mürekkep, yeşim taşı
58
rengindeki 
seladon porselenleri, ginseng
59
ve tıbbi ürünleri ihraç etmiştir (Ho, 2014: 264). 
56
Kenevir kumaş: Kenevir Kuzey Yarımkürenin ılıman bölgelerinde yetişen, lateks taşımayan, otsu ve dotik bir 
bitkidir. Yani erkek ve dişi çiçekler ayrı bitkiler üzerinde oluşur. Gövdesi dik ve içi boştur. Kenevirin asıl ürünü 
olan liflerinin yanında tohumlarından da yararlanılır. Tohumları % 335 oranında yağ içerir. Yarı kuruyan 
yağlardan olan bu yağ Arap sabunu, boya ve vernik yapımı gibi alanlarda kullanıldığı gibi, yemlik olarak da 
kullanılır. Tohumlardan yağ çıkarma sırasında geriye kalan küspe hayvan yemi olarak kullanılabilir. Daha 
detaylı bilgi için bkz. (Bakır, 2005: 28-30). 
57
Mürekkep Taşı: Kuru mürekkep ve suyun karıştırılarak Çin sanat ve kaligrafisinde kullanılan bir taştır 
(www.britishmuseum.org). 
58
Aslında yeşim taşı bir aktinot türüdür. Ca Mg3 Si4 O12, Ca2 (Mg, Fe)5 Si8 O22 (OH)2. Monoklin düzeninde 
kristallenir. Kristalleri uzun prizma durumundadır. Sertliği 5-5,5 özgül ağırlığı 2,8-3,3'tür. Kimi zaman ışınlı 

---

CAPPADOCIA JOURNAL OF HISTORY AND SOCIAL SCIENCES VOL.13-october 2019 
ISSN-2199-353X 
Online only at http://www.cahij.com/
22 
Sözünü ettiğimiz bu istikrar ve bayındır dönem, Moğolların açtıkları istikrarsızlık süreci ile 13. 
yüzyılda son bulmuştur (Ho, 2014: 267). Goryeo’nun bağımsızlık, özgüven ve askeri gücü o dönemin 
para politikalarına da yansımıştır. Doğu ve Kuzeydoğu Asya’da tekstil ürünleri ve hububat para yerine 
kullanılan en eski nesnelerdi. Gerçi 10. yüzyılda dahi bu para sistemi devam etmiş, Goryeo halkı 
tarafından ticarette para olarak giysi ve pirinç kullanılmıştır (Ho, 2014: 269). 
Her ne kadar biraz daha erken olduğu tahmin edilse de Goryeo ilk metal parasını 1106 yılında 
kullanmıştır. Zira kaynaklarda bu durumun yanlış yorumlamalardan ötürü adeta gizemli bir hal aldığı 
görülmektedir. Ancak kral Taejo, daha önce de bahsedildiği gibi Liao ile ticari ilişkileri kesmek adına 
metal paraların kullanımına yasak getirmiştir. 10. yüzyılın ortalarında, kaynaklara göre, Goryeo kuzey 
komşusu Jurchen ile ata karşılık gümüş eşya ve ipek vermekte idi. Zira o dönem metalürjik olarak 
gümüş alanında oldukça gelişen Goryeo’nun, Jurchen ile ticari amaçla külçe gümüş dökümü 
yaptırması gümüş paraların oluşumunda bir başlangıç teşkil etmiştir (Ho, 2014: 269). 
10.Yüzyılın sonları ile birlikte Goryeo, farklı ticaret ağlarındaki para ihtiyacını karşılamak üzere 
karma bir para sistemi izlemiş ve bu suretle de 976-982 yılları arasında bronz para üretimi yapılmıştır 
(Ho, 2014: 270). 996 yılında Liao İmparatorluğu ile ilişkilerin kurulmasından üç sene sonra Goryeo 
Hükümeti demir para basmaya başlamıştır. 1101’de ilk defa gümüş para kullanılmış
60
, 1287’ye kadar 
yaklaşık iki yüzyıl geçerliliğini muhafaza etmiştir (Ho, 2014: 273) 
Para konusunda dönüm noktası ise Yuan İmparatorluğu’nda 1275 tarihinde kâğıt paranın 
piyasaya sürülmesi olmuştur. Ülkeye gelen Yuan elçisi hükümetten kâğıt paranın kullanımını 
yaygınlaştırmak amacıyla metal para kullanımına yasak konulması talebinde bulunmuştur. Kâğıt 
paraya şüpheyle yaklaşan Goryeo Hükümeti, gümüş paraları kaldırmak yerine daha küçük gümüş 
paraları (
so unbyong-küçük gümüş vazo
) piyasaya sürmeyi önermiştir. İki ülke arasındaki ticarette 
metal para kullanımına dair yasak uygulamaya konulmuş, Goryeo tüm altın ve gümüş paraları Yuan’ın 
kâğıt paraları ile değiştirmeyi kabul etmiştir. Ancak kâğıt paranın zoraki kullandırılması, istenen 
neticeyi vermemiş, vazo şeklindeki gümüş paranın değerinde herhangi bir artış yaşanmamıştır. Bunun 
yerine ise, bakır ile karıştırılarak imal edilen gümüş paraların yayılmasıyla enflasyon hız kazanmıştır 
(Ho, 2014: 275)
61
. 
Aslına bakılacak olursa vazo şeklindeki gümüş paralardaki devalüasyon, kâğıt paranın ortaya 
çıkışından daha öncesine dayanmaktadır. 1328 yılı itibarıyla en yüksek kalitedeki eski, vazo şekilli 
gümüş paranın değeri düşmüştür. 1331 yılında Goryeo mahkemesi bu vazo şeklindeki gümüş paranın 
resmi olarak kaldırıldığını ilan etmiş; onun yerine kaliteli 
‘ufak gümüş vazo
’ şeklindeki paraların 
biçimleri de bulunur. Genellikle amorf kütleler durumunda görülür. Ona "aktinolit" ve "nefrit" de denir. 
Mineralin çekiç darbesine karşı sağlamlığı kendisini oluşturan mikroskopik liflerin kumaş gibi sıkça dokunmuş 
olmasından ileri gelir. Ortaçağda yeşim taşlı yüzük takınan kişiye yıldırım çarpmadığına inanılırdı. Bkz. 
Abdulhalik Bakır,