Article in Cappadocia Journal of History and Social Sciences · January 019 doi: 10. 29228/cahij. 39263 citations reads 3,126 author

2. 2. Vergi Sistemi ve Seramik Endüstrisinin Gelişimi 
Goryeo Hanedanlığında merkezi yönetim il ve ilçelere yani bölgesel yönetimlere vergi adı 
altında haraç uygulaması yapmaktaydı (Namwon, 2008: 3). Goryeo toplumunda para ekonomi sistemi 
tamamen gelişmediği için vergilendirme hususunda para yerine, miktarıyla zaman zaman çok büyük 
bir külfete sebebiyet veren pirinç, tahıl, pamuk ya da haşhaş kullanılmakta idi. Bu durum ise Goryeo 
hükümetinin vergileri toplarken kara yerine deniz yolunu tercih etmelerine yol açıyordu (Namwon, 
2008: 4). Vergileri tahsil ederek Goryeo’nun başkentindeki ambara götürecek olan gemiler 
yüklemelerini tamamlamalarının ardından yola çıkmakta idiler. 1009-1083 yılları arasında Goryeo 
Hanedanlığında bu amaçla on üç adet ambar kurulmuştur. Hanedanlığın ilk dönemlerinden itibaren, 
yerel yönetimler organize edilirken söz konusu ambarların nehir ya da deniz kıyıları boyunca inşa 
edilmelerine özen gösterilmiştir (Namwon, 2008: 4). Toplanan vergiler önce bu bölgesel ambarlara 
götürülmekte, daha sonra ise deniz yoluyla merkeze aktarılmakta idi. Kullanılmakta olan bu yöntemin 
ne yazık ki olumsuz yanları da mevcuttu. Her ne kadar hazırlıklı olsalar da Goryeo halkı, bu süre 
zarfında şiddetli fırtınalar gibi doğal felaketlerle karşı karşıya kalmakta idi. Bu yüzden batan gemiler 
eşyaların kaybına neden olurken, dolayısıyla vergilerin toplanmasında engel teşkil ettiği gibi daha da 
vahimi can kayıpları ile sonuçlanabilmekteydi. Ancak yaşanan bu durum vergilerin tahsil edilmesine 
mani olmuyor; yetkili ve işçiler vergileri ödemek mecburiyetinde kalıyorlardı. Öte yandan, vergilerin 
toplanarak getirildiği, deniz ve nehir kıyılarına kurulan bu ambarların bulunduğu bölgeler ise diğer 
bölgelere oranla önemli ölçüde gelişim göstermekte idi (Namwon, 2008: 5). 
Vergilendirme karşılığında toplanan seramik eşyaların, kâselerin ambarlara dağıtımı az evvel de 
belirtildiği üzere nehir ve deniz yolları ile yapılmakta idi. Su altında ve gemi enkazlarında yapılan 
araştırmalarda Kore denizlerinde çok miktarda seramik çıkartılmıştır. Hatta son yıllarda dahi Kore’nin 
güneybatısında sayısı on binlere varan Goryeo seramiği enkazlardan kurtarılarak tarihe 
kazandırılmıştır. Kore Kültürel Miras İdaresi’ne göre deniz altındaki, bahsi geçen kazalar 
neticesindeki, batıklardan çıkartılan söz konusu eserlerin yaklaşık yüzde ellisini Goryeo 
Hanedanlığına ait seramikler oluşturmaktadır. Bu durum Goryeo Hanedanlığı döneminde denizciliğin 
gelişimini de ortaya koymaktadır (Namwon, 2008: 1). Goryeo seladon
48
seramikleri diğer ürünlere 
göre oldukça ağır ve kırılmaya müsait idi. Bu nedenle vergilendirmede kullanılacak bu tür 
seramiklerin de ambarlara nakliyesi deniz yolu ile gerçekleştirilmekte idi. Bunun neticesinde ise 
hanedanlığın denize kıyısı olan bölgelerinde seramik endüstrisinin gelişimi de kaçınılmaz olmuştu. 
48
Seladon: Yeşilimsi seramik sır seladon, hem sırrın kendisi için hem de sırlı eşyalar için kullanılır. Seladon 
seramiklerine özellikle Çin, Kore, Tayland ve Japonya’da büyük değer verilmektedir. Zanaatkârlar bu 
seramiklerin yapımında eşyayı sırlamadan önce yüzeyine yüksek oranda demir ihtiva eden sıvılaştırılmış kil 
uygulamakta idiler. Fırında pişme esnasında demirin sırla etkileşmesi neticesinde ise bu meşhur porselenlere 
adını veren yeşilimsi renkler ortaya çıkmaktadır. Ayrıca şayet içine konan yemek zehirli ise seladon kapların 
renk değiştirdiği bilinmekte ve bu özelliğinden ötürü de kraliyet ailelerinde olduğu gibi Osmanlı’da da ilgi 
görmüştür (britannica.com). 

---

CAPPADOCIA JOURNAL OF HISTORY AND SOCIAL SCIENCES VOL.13-october 2019 
ISSN-2199-353X 
Online only at http://www.cahij.com/
17 
Hanedanlığın ilk yıllarında seladon ve beyaz porselen fırınları merkez olarak Gaegyeong
49
’da 
kurulmuş ve zamanla güneybatı kıyılarına doğru genişlemiştir (Namwon, 2008: 10). 
Joseon Hanedanlığında seramiklere olan rağbetin Goryeo Hanedanlığında olduğundan fazla 
olduğu tahmin edilmektedir. Zira Joseon Hanedanlığı süresince seramik fırını merkezlerinin sayısında 
büyük oranda artış gözlemlenmiştir. Hanedanlık boyunca saray porselenlerinin üretimi için bugünkü 
Seul yakınlarında kurulan kraliyet fırınları, Goryeo dönemi ile mukayese edildiğinde seramik 
endüstrisinde deniz nakliyesine olan güvenin olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Goryeo 
Hanedanlığında seramik ürünlerin deniz yoluyla dağıtımı oldukça önemli bir husus olmuştur. Seramik 
fırınlarının lokasyonu, dağıtımının rahat ve uygun olmasına göre belirlenmekte idi. 10. yüzyılın 
başlarında üretilen ilk seladon seramiklerin üretim alanları adım adım güneybatı kıyıları boyunca 
ilerlemiştir. Bu durum ulusal vergi sistemi, seladon üretim ve nakliyesi ile yakından ilişkilidir. 
Seramik fırınlarının Goryeo Hanedanlığında farklı yerlerde inşa edilmesinin gerekçesi olarak ise 
hammadde elde etmenin kolaylığı ve tüketiciye olan yakınlığı gösterilmektedir (Namwon, 2008: 2). 
Seramik malzeme, insan eliyle kullanılmaya başlandığı dönemden günümüze dek kesintisiz bir 
şekilde kültürün bir parçası olmuştur. Bu kültürün içinde gündelik yaşam ihtiyaçlarına cevap veren 
yeme-içme ve saklama kapları yanında inanca yönelik kullanımlar da dikkat çekicidir. Tarihin kimi 
dönemlerinde kültürel bir değer olarak öne çıkan seramikler, kimi zaman ise başka malzemelerin 
gölgesinde kalmıştır. Kore’de sanayileşmenin tarihi oldukça kısadır. Bu alandaki üretim faaliyetleri 
temelde Joseon Hanedanlığı halkının el işçiliğine dayanmaktaydı (Park, 2014: 321). 
Kore’de seramik, devamlılığını muhafaza eden bir sanat dalıdır. En ünlü Kore seramikleri 
Goryeo (918-1392) ve Joseon (1392-1910) Hanedanlıklarına ait seladon seramiklerdir (“Korean 
Ceramics”, ty: sy). Seramik kültüründe güçlü bir üretim geleneği olarak karşımıza çıkan yeşil seladon 
sırlı seramikler, inanç kültürüne bağlı ortaya çıkmış bir renk kimliğidir. Çin’de kutsal sayılan yeşim 
taşının yeşil rengine öykünülerek üretilen seramiklerde renk kaynağını yeşim taşının kutsal değerinden 
bulmaktadır. Aslında üretim amacı da bu kutsal taşın taklit edilmesidir (Balyemez, 2018: 57). Yazar 
Emmauel Cooper ‘10000 Years of Pottery’ adlı eserinde bu noktaya ilişkin şunları ifade etmektedir:
“