Avtandil ağbaba
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aşıq Nuri X əstə Hasan Aşıq Şenlik
204 sənətkarlardan biridir. Onun “Yaralı Yusuf” adlı bir dastan düzüb-qoşduğu da məlumdur. Şenliyin soyundan olan nəvəsi aşıq Nuri bu nəslin ən istedadlı saz-söz sənətkarı kimi tanınmışdır. Qəflətən xəstələnən Aşıq Nuri gənc ikən həyatdan köçmüşdür. Güclü şairlik istedadına malik olan Aşıq Nuri haqqında indi də maraqlı söz- söhbətlər danışılır. Araşdırmalar göstərir ki, “çağdaş olan aşıqlardan özəlliklə Aşıq Zülali və Aşıq Summani üstündə təsiri olan Aşıq Şenlik özündən sonra bir çox aşığa da təsir etmişdir” [223, 233]. Folklorşünas M.Özarslanın bu fikrinə əlavə olaraq demək istəyirik ki, Şenliyin müasiri Çorlu Məhəmməd yaşca ondan böyük olsa da, el-obada özünü həmişə Aşıq Şenliyin şagirdi adlandırır və bununla fəxr edirmiş. Çorlu Məhəmməd kimi tanınmış bir el şairinin Şenliyi özünə mənəvi ustad sayması təsadüfi deyildir. Yaxud Aşıq Şenliyin sənət ənənəsini ləyaqətlə davam etdirən Aşıq Gülüstan ustadından bəhs edərkən “Ustad Baba Şenlik”-deyə böyük ehtiramla danışarmış. “Aşıq Şenliyi adi sözlərlə anmağa, adi xitablarla xatırlamağa heç vaxt onun könlü razı olmazmış” [200, 17]. Bu faktlar Ağbaba-Çıldır aşıq mühitində ustad-şagird ənənəsinin yüksək milli-əxlaqi köklərə malik olduğunu göstərir. Araşdırıcıların və saz-söz sənətkarlarının məlumatlarına görə Aşıq Şenlikdən sənət dərsi alan, ona qulluq edən on dörd şagirdin olduğunu deyə bilərik. Həmin şagirdlərin arasında Şenlik ənənəsini davam etdirən və yaradıcı biçimdə yaşadan saz- söz ustaları olmuşdur. Əldə etdiyimiz bilgilərə görə onlardan Aşıq Gülüstanın, Aşıq İbrahimin, Aşıq Qasımın və Aşıq Nəsibin adını çəkə bilərik. Ümumiyyətlə, Aşıq Şenlikdən sənət dərsi alan aşıqların və onların yetişdirdikləri şagirdlərin çoxsaylılığı, geniş bir coğrafi ərazidə fəaliyyət göstərməsi, Aşıq Şenlik ənənəsinin çağdaş dövrümüzdə də davam etdirilməsi Ağbaba-Çıldır aşıq mühitində Şenlik qolunun tarixi mövcud luğunun dinamik inkişafını bir daha təsdiqləyir. Xəstə Hasandan başlayan bu sənət şəcərəsi dediklərimizin aydın nümunəsi kimi maraq doğurur. Diqqət edilsə, Aşıq Şenliyin sənət xəttini iki özünəməxsus keyfiyyəti ilə səciyyələndirmək mümkündür. Bunlardan birincisi onun sənət ardıcıllarının çoxsaylılığıdır. Bu səcərəyə daxil olan əlli bir aşığın on dördünün Aşıq Şenliyin özünün, otuz yeddisi isə yetrimələrinin şagirdi olmuşdur. 205 İkinci cəhət bu şəcərənin mədəni-coğrafi arealının genişliyidir. Başqa sözlə, Aşıq Şenliyin sənət xəttinin şaxələri İrəvan (Bala Məmməd), Qars (Aşıq Gülüstan), Ağbaba (Aşıq Nəsib), Qazaxıstan (Aşıq Murtuza), Axıska (Hikmət Arifi Ataman) və digər ərazilərə gedib çıxır. Şərqi Anadolu bütövlükdə Aşıq Şenliyin və Aşıq Summaninin sənət ənənəsinini təsiri altında olmuşdur. Saz-söz sənətkarları və xalq arasında hər iki sənətkar “butalı” aşıq kimi şöhrətlənmiş və “ustad”, “baba” ləqəbi ilə tanınıb sevilmişlər. Bu səbəbdəndir ki, onların haqqında çeşidli rəvayətlər yaranmışdır. Bu rəvayətlərin birində deyilir ki, Aşıq Şenliklə Aşıq Summani qarşılaşıb deyişirlər. Lakin heç biri bir- birinə qalib gələ bilmir. Şenliyin anası Summaninin gözündən öpüb [bəzi söyləmələrdə köynəyindən keçirib] onu oğulluğa qəbul edir. Şərqi Anadoluda, o cümlədən Ağbaba-Çıldır aşıqlıq gələnəklərinin inkişafında, Aşıq Summaninin də Şenlik qədər böyük rolu olmuşdur. Türkiyəli folklorşünas-alim M.Özarslan bu ustad aşıqların sənət ənənəsi arasındakı oxşarlıqları, genetik kökləri incələyərək öz fikrini belə ifadə edir: “Aşıq Şenlik və Aşıq Summani birindən baxıldığında digərinin görünə bildiyi aşıqlardandır. Başqa bir ifadə ilə, Aşıq Şenlik özü bir az Aşıq Summani, Aşıq Summani də bir az özü, bir az da Aşıq Şenlikdir” [223, 65]. M.Özarslanın bu diqqətcil müşahidəsi həm Aşıq Şenliyin, həm də Aşıq Summaninin sənət şəcərəsinin eyni ənənə üzərində yaranıb formalaşdığını göstərir. Xüsusilə, Aşıq Şenliyin sənət şəcərəsi uzun illər dinamik və çoxşaxəli xətt üzrə davam etmişdir. Onun sənət şəcərəsində oğlu Qasımın yetərincə rolu olmuşdur. Aşıq Qasım uzun müddət Çıldır və Qars ətrafında aşıqlıq etmiş, ondan çox şagird yetişdirmişdir. Həmin şagirdlərin arasında Nuri Şenlik, Şərəf Taşlıova, İslam Ərdənər kimi istadadlı saz-söz sənətkarları Şərqi Anadolu aşıqlığının Azərbaycan aşıq sənəti ilə qarşılıqlı sənət əlaqələrinin inkişafında səmərəli fəaliyyət göstərmişlər. Bunu Aşıq Şenliyin sənət şəcərəsindən əyani şəkildə görmək olar: 206 Aşıq Haqverdi Yılmaz Şenlik Şərəf Taşlıov a Fikr ət Şenlik Dursun Durdağı Saleh Şenlik Şövqi Halıcı Abbas Seyhan M əhəmməd Hicrani Nuru Şenlik İslam Ərdənər Nuru Şahinoğlu Hikm ət Arifi Ataman Şah İsmayıl S ədrəddin Ulu Aşıq Nuri X əstə Hasan Aşıq Şenlik Rüst əm Alyansoğlu Aşıq Ç ərkəz Aşıq İlyas Aşıq İsrafil Aşıq Hüseyn Aşıq Bala kişi Aşıq İbrahim Aşıq Göz əli Aşıq Əli Aşıq Bala M əmməd Aşıq Namaz Aşıq Qasım Aşıq Əsgər Aşıq N əsib Çorlu M əhə mm əd Aşıq Mövlüd Aşıq Süleyman Aşıq Hüseyn Aşıq Gülüstan Yetim L əvənd İsgəndər Ağbabalı Aşıq F əxfur Aşıq Mürtuza Aşıq Paşa G öydağ lı Aşıq Q əzənfər Əhmədov Murad Çobanoğlu Murad Yıldız Nusr ət Yurtma Haqqı Baydar Mürs əl Sinan Arif Çiftçi M ətin B əktaş Haqqı Virani Günay Yıldız İlqar Çiftçioğlu Mahmud Qaradaş Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|