Avtomabilsozlik

deb qabul qilingan (1 dB =0,1 B). Shunga ko'ra, sekin

suhbatning tovush gattiq- ligi 40 dB, shovinniki 80 dB,

samolyotniki esa 110-120 dB ga teng.

Tovush kattalriklari

Sayyoramizdagi eng baland tovush 194dB

Tovush balandligi

• Tovushning balandligi tovush chastotasi bilan tavsiflanadi. Erkak kishi tovushidan ayol tovushining chastotasi ancha katta bo'ladi.

Ultratovushlar

Ultratovush (lot. ultra - yugori, haddan tashqari ortiqcha) lar- ni inson

qulogi sezmaydi. Lekin ba'zi hayvonlarning sezgi organla- ri

ultratovush yordamida ishlaydi. Masalan, ari, delfin, ko'rshapalak

kabi hayvonlar to'siqlarni aniqlashda yoki o'ljasini topishda ultrata

tovushdan foydalanadi.

Chastotasi 20 000 Hz dan katta bo'lgan tovush tolqinlari- ga ultratovushlar deyiladi.

Ultratovushlar

• Qoya ro'parasida turgan bola ovozining aks sadosini 2 sdan son' g eshitdi. Boladan qoyagacha bo'gan masofa ganchaga teng?

Shu mavzuga doir masala

1. Exolotdan yuborilgan signal 1,6 sekunddan keyin qabul qilin- gan bo'lsa, dengizning chuqurligi qanday (km)? Tovushning suvdagi tezligi 1500 m/s.

2. Tovush havodan suvga o'toqda. Bunda uning chastotasi gan- day o'zgaradi? Tovushning suvdagi tezligi 1480 m/s, havoda tezligi 340 m/s ga teng.

3. Ikki temir yo'l stansiyasi orasidagi masofa 8,3 km. Bir stansi- yadan ikkinchi stansiyaga tovush rels orgali gancha vagtda yetib ke- ladi? (Tovushning 20 C° temperaturada po'latdagi tezligi 5100 m/s).

Yechilishi

TOVUSH TO’LQINLARI

• Tovush to‘lqinlari deb muhitning (qattiq jismlar, suyuqliklar va gazlarning) ma’lum bir chastota bilan sodir bo‘ladigan davriy siqilishlari va kengayishlariga aytiladi. Muhitning tarkibiy qismlari to‘lqinning tarqalish yo‘nalishida tebranma harakatlarni sodir qiladi, shu sababli bunday to‘lqinlar bo‘ylama mexanik to‘lqinlar deb ataladi. Tovush to‘lqini degan nom odamning qulog‘i qabul qiladigan diapazon bilan bog‘lanadi