52
Şək.6.46. Akkumulyatorlu püskürmə sisteminin (Common Rail) hissələri:
1-yanacaq çəni; 2-sorma nasosu; 3-səviyyəölçən; 4-yanacağın qabaqcadan qızdırılması; 5-yanacaq
süzgəci; 6-alçaq təzyiqli yanacaq nasosu; 7-kəsmə klapanı; 8-yüksək təzyiqli yanacaq nasosu; 9-
təzyiq sensoru; 10-təzyiq tənzimləyici klapan; 11-yanacaq soyuducusu; 12-ştiftli közərmə şamı;
13-idarəetmə bloku; 14-KW-sensor; 15-temperatur sensoru; 16-NW-sensor. 17-. 18- 19-
itələyici mil, 20-iynə-klapan, 21-tozlandırıcı deşiyi.
Şək.6.47. Bosch şirkətinin Common Rail sistemi üçün radial-plunjerli yüksək təzyiqli yanacaq
nasosu:
1-ekssentrik val; 2- dövr edən oymaq; 3-plunjer; 4-giriş klapanı; 5-giriş klapanının elektromaqniti;
6-çıxış klapanı; 7-təzyiq tənzimləyici klapanın elektromaqniti; 8-tənzimləyici klapan; 9-əks-
klapan.
53
a)
b)
b) d)
Şək.6.48. Yüngül minik avtomobilində Common Rail sisteminin yerləşdirilməsi:
a-Common Rail sisteminin yerləşdirilməsi; b-YTYN, yanacaq akkumulyatoru və dizel injektorları;
c-dizel injektorunun yerləşdirilməsi; d-dizel injektoru ilə püskürmə.
Yanacaq süzgəcləri. Nasos və injektorların işçi hissələrini mexaniki mikrohissəciklərdən
təmizləmək üçün yanacaq süzgəcləri nəzərdə tutulur. Süzgəclər kobud və narın olmaqla iki tipdə
olur. Kobud süzgəclər və ya süzgəc-çökdürücülər nisbətən böyük mexaniki hissəcikləri (0.06÷0.07
mm-dən yuxarı) süzdüklərindən, müqaviməti aşağıdır (təzyiq düşküsü 0.015 MPa ÷ 0.03 MPa) və
ATYN-dan qabaq yerləşdirilir (şək.6.49, şək.6.50, şək.6.51). Narın süzgəc 0.06÷0.08 MPa təzyiq
54
düşküsü yaradaraq 0.005÷0.025 mm-dən böyük ölçülü mexaniki hissəcikləri buraxmamalıdır.
(şək.6.52, şək.6.53, şək.6.54).
Şək.6.49. Süzgəc-çökdürücü: Şək.6.50. Süzgəc-çökdürücü:
1-çıxıntılar, 2-deşiklər, 3-bürünc lövhələr, 1-dirək; 2-araqatı; 3-tor-süzgəc; 4-sakitləşdirici;
4-yay, 5-mil, 6-tıxac. 5-gövdə; 6-axıtma tıxacı; 7-əksetdirici;
8-yanacaqvermə ştuseri; 9-yanacaq daxil olan ştuser.
Şək.6.51. Kobud yanacaq süzgəci: Şək.6.52. Narın yanacaq süzgəci ilə çökdürücü:
1-yaylı şayba; 2-bolt; 3, 6-araqatı; 4-tıxac; 1-gövdə; 2-mil; 3, 17, 20 və 21-süzgəc elementi;
5-qapaq; 7-gövdə; 8-süzücü element; 9-kran. 4 və 23-şayba, 9, 13 və 24-tıxac; 5, 11, 22- qayka;
6, 12-qapaq; 7 və 8-yanacaq çıxan boru; 10, 15-
yanacaq daxil olan boru; 14-yuva; 16, 18 və 19-
araqatı.
55
Şək.6.53. Narın yanacaq süzgəcinin sxemi:
1-süzgəcin qapağı; 2-giriş kanalı; 3-kağız
süzücü
element;
4-gövdə;
5-suyun
(kondensatın) separator kameri; 6-suyun
buraxılması üçün tıxac; 7-çıxış kanalı.
Şək.6.54. Narın ynacaq süzgəci:
1-kran; 2-yay; 3-şayba; 4, 15-rezin araqatı; 5-
süzücü element; 6-gövdə; 7-metal çubuq; 8-
paranit araqtı; 9-qapaq; 10-hava buraxıcı
tıxac; 11, 14-araqatı; 12-buraxıcı jiklyor; 13-
bolt.
Dizel injektorları. Dizel injektorlarının vəzifəsi yanacağı mühərrikin yanma kamerinə yüksək
təzyiqlə püskürərək, onun tələb olunan narınlıqla tozlandırılmasını təmin etmək, yanma kamerində
mühərrikin işçi prosesinin tələblərinə uyğun forma və ölçülərdə tozlandırılmış yanacaq şırnağı
yaratmaqdır.
Dizel injektorları açıq və qapalı olmaqla iki tip olur. Açıq tipli injektorlar yüksək təzyiq
borusunun çıxış ucuna qoşulan gövdə və tozlandırıcı deşiklərdən ibarət olmaqla sadə quruluşa
malikdir, hərəkət edən hissələri yoxdur (şək.6.55). Yüksək təzyiqlə verilıən yanacaq diametri 0.2-
0.3 mm olan tozlandırıcı deşiklərdən böyük sürətlə keçərək, diametri 5÷20 mkm olan damcılara
parçalanır və istiqamətlənmiş maye toz şırnağı şəklində püskürülütr.
Yanacaq damcılamasının, yanma zamanı yüksək təzyiq və temperaturlu qazlar injektorun
həcminə keçərək, orada qalmış yanacağın parçalanmasına gətirib çıxara bilər. Bunun qarşısını
almaq üçün bəzən açıq tipli injektorlar kiçik təzyiqlər fərqindən açılan kürəcik və ya müstəvi tipli
sadə klapanlarla təchiz edilir. Klapanlı-ucluqlu (soplolu) adlanan belə injektorlardan birinin
quruluşu şək.6.56-də təsvir edilmişdir.
56
Şək.6.55. Açıq tipli dizel injektoru (a) və Şək.6.56. Klapanlı-ucluqlu dizel
onun hidravlik xarakteristikası (b): injektoru.
1-gövdə; 2-tozlandırıcı deşiklər.
Qapalı tipli injektorlarda qapayıcı orqan — klapan injektor həcmi ilə yanma kamerinin
əlaqəsini kəsir. Klapan mexaniki, hidravlik, elektromaqnit və s. təsirlə yalnız püskürmə
müddətində açılır. Qapalı injektorlar da tozlandırıcı və klapanın quruluşuna görə iki növə bölünür:
iynə klapanlı (şək.34, a)və ştiftli (şək.34, b) injektorlar.
Şək.6.57. Dizel injektorların iynə klapanlı (a) və ştiftli (b) tozlandırıcıları:
1-tozlandırıcının gövdəsi; 2-iynə; 3-ştift.
Həm iynəli, həm də ştiftli injektorun tozlandırıcısında qapayıcı səth konus şəklində olur. Yayın
təsiri ilə klapanın konik səthi tozlandırıcının daxili konusuna sıxılaraq, yanacağın çıxış yolunu
bağlayır. Yanacağın təzyiqinin təsiri ilə klapan yuxarı qalxaraq, yanacağı konik səthlərin arasından
buraxır. İynəli injektorda iynənin ucunun altında, tozlandırıcı deşikləri arasındakı həcm quyu
adlanır. Yanacaq həmin həcmə daxil olaraq, tozlandırıcı deşiklərdən yanma kamerinə püskürülür.
Tozlandırıcı deşiklərin sayı müxtəlif mühərriklərdə 2÷8 arasında ola bilər.
Ştiftli injektorun klapanının uc hissəsindəki çıxıntı ştift adlanır (şək.). ştift silindrik və ya konik
şəkildə olmaqla, püskürülən yanacaq şırnağına müəyyən forma verir. Yanacaq ştiftlə
tozlandırıcının gövdəsi arasındakı halqa şəkilli keçid sahəsindən püskürülür. Buna görə də ştiftli
Dostları ilə paylaş: |