Avtomobil transporti muxandisligi

eksponensial taqsimlanish qonuni
bo‘yicha, eskirish natijasida vujudga
keladigan buzilishlar
Veybull-Gnedenko taqsimlanish qonuni
bo‘yicha, yeyilish va
eskirishning birgalikda ta’sir etishi natijasida vujudga keladigan buzilishlar esa
logarifmik-normal taqsimlanish qonuni
bo‘yicha taqsimlanadi. Har bir
taqsimlanish qonuni aniq xususiyatlarga ega, shu sababli ularni qo‘llash elementlar
buzilishlarini oldindan ko‘ra bilish va kerakli tadbirlarni ishlab chiqish imkonini
beradi.
5.4.1 Normal taqsimlanish qonuni
Bu qonun tadqiq qilinayotgan jarayonga va uning natijasiga bir-biri bilan bog‘liq
bo‘lmagan yoki kuchsiz bog‘liq bo‘lgan juda ko‘p omillar ta’sir etganida namoyon
bo‘ladi. Alohida olingan har bir omilning ta’siri qolgan omillar ta’sirining
yig‘indisiga nisbatan juda kam. Normal taqsimlanish qonuni matematik statistikaning
asosiy taqsimlanish qonunlaridan biri hisoblanadi. Uning taqsimlanish zichligi
quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
)
2
2
2
)
(
exp(
2
1
)
(
s
p
s
L
L
L
f
-
-
´
=
(5.15)
Normal qonunning taqsimlanish zichligi grafigi simmetrik shakldan iborat (5.2-
rasm).
5.2-rasm.
Normal taqsimlanish
qonuni zichligi funksiyasining
vaqt (bosib o‘tilgan yo‘l) bo‘yicha
o‘zgarishi
2% 14% 34% 34% 14% 2%
f(L)
-3
s
-2
s
-
s
L
+
s
+2
s
+3
s
L, ming
km.

---

33
Ushbu qonunning xususiyatlaridan biri – tasodifiy son qiymatlarining
L
qiymati
chap va o‘ng tomonlari 3
s
ga teng oraliqlarga bo‘linishi:
[
L
-
s
;
L
]
va
[
L
;
L
+s]
- 34
%
dan
[
L
-2
s
;
L
-
s]
va
[
L
+s
;
L
+
2
s]
- 14
%
dan
[
L
-3
s
;
L
-2
s]
va
[
L
+2s
;
L
+3s]
- 2%. dan
(5.23) formuladan ko‘rinib turibdiki, L
=`
L
teng bo‘lganda, f(L) maksimal
qiymatga ega bo‘ladi, ya’ni f
max
(L)
=1/(s
p
2
)
.
Ishonchlilik xususiyatlarining ayrim ko‘rsatkichlari normal taqsimlanish qonuni
bo‘yicha quyidagicha aniqlanadi: