Qulu Məhərrəmli
B OQRAF YA
Mənbəyi şübhə doğuran xəbər heç vaxt mötəbər sayıla bilməz. Mənbə
həmişə konkret və dürüst olmalıdır. Məsələn, diqqət yetirmisinizsə, son
vaxtlar yerli qəzetlərin çoxunda informasiyanın «etibarlı mənbələrə»
istinadən verilməsi təcrübəsi xeyli artıb. Bu fakt redaksiyalarda məlumat
qaynaqları ilə bağlı problemlərin olduğunu göstərir. Adətən, cəmiyyətdə
anlaşma olmayanda, mətbuat yerişini itirib ləngərləyəndə qəzetlə
informasiya mənbələri arasında etimad itir və bu zaman anonim qaynaqlarla
işləmək zərurəti aktuallaşır. Beləliklə, Qərbdə mübahisəli fakt kimi çözülən
anonim qaynaqlarla işləmək bizdə zərurətə çevrilir. Mən ilk dəfə bu
problemlə 1992-ci ilin fevralında «Aydınlıq» qəzetinin sifarişi ilə «Paytaxt
cəbhəyə necə kömək edir» mövzusunda yazı hazırlayarkən üzləşdim. Bakı
məktəblərindən birinin 9-cu sinfinin iki şagirdi əsgərlərə qoşulub Qarabağa –
cəbhə bölgəsinə vuruşmağa getmişdi. Bir həftədən sonra hərbi hissəyə gələn
yoxlama komissiyası həmin «könüllüləri» geri qaytarmışdı. Mən bu
yeniyetmələrin entuziazmı arxasında böyük bir xalq təşəbbüsünün
dayandığını, bütün ölkənin, həqiqi mənada, arxa cəbhəyə çevrilməsini əks
etdirməyə, müəyyən təhlillər aparmağa çalışırdım. Göz önündə bu məsələyə
dair xeyli fakt var idi, lakin müraciət etdiyim hökumət təşkilatlarındakı
mənbələrin heç biri bu məlum faktlar barədə danışmaq istəmədi. Mənə lazım
olan informasiyaları verənlərin isə heç biri rəsmən ona istinad edilməsini,
adının çəkilməsini istəmirdi. Yazım həmin dövr üçün xarakterik olan coşqun
vətənərvərlik ruhunda olsa da, çoxları başını cəncələ salmaqdan ehtiyat
edirdi. Bu çəkingən adamların sırasında çox yüksək vəzifə sahibləri var
idi…
Bu gün Azərbaycanda hansısa prinsipial məsələyə dair informasiyanı
mətbuata verən mənbə daha çox anonim qalmağı üstün tutur. Məncə, milli
psixologiya və həyati gerçəkliklərə görə bu məqamı başa düşmək
mümkündür. Burada əsas odur ki, həmin anonim mənbənin verdiyi
informasiyalar doğru, dürüst olsun. Məsələn, AzTV-də «7 gün» analitik
informasiya proqramı apardığım vaxt Azərbaycana keyfiyyətsiz əlil arabaları
alınması və bu işdə böyük pulların mənimsənilməsi ilə bağlı anonim qalmaq
istəyən mənbədən informasiya almışdim. Teleşirkətin o vaxtkı sədri ilə
razılaşdıq ki, mən bu biabırçı faktı araşdırım. Faktla balı Nazirlər
Kabinetinin,
Sosial
Təminat
Nazirliyinin,
Maliyyə
Nazirliyinin
nümunayəndələri və xarici şirkətlə bağlanmış həmin müqaviləyə müsbət rəy
vermiş ekspertlərlə görüşdüm. Hamı əlillərə sevgidən danışdı, belə şeydən
pul qazanmağın günah olduğunu dedi və təbii ki, bu faktı danmağa çalışdı,
yalnız ekspertlərdən biri etiraf etdi ki, alınacaq əlil arabaları, həqiqətən
keyfiyyətsizdir və onun vicdanı bu faktı gizlətməyə imkan vermir. Həmin
şəxs, efirdə danışmaqdan imtina etsə də, məsələnin mahiyyəti ilə bağlı mənə
yazılı şəkildə geniş və anlaşıqlı arayış verdi. Mən bu arayışla bağlı şəxsi
münasibətdə olduğum o vaxtkı maliyyə naziri ilə görüşdüm. Əvvəlcə
dediyim faktlara inanmadı, sonra onu ekspert arayışı və əlavə dəlillərlə tanış
etdim. Yaxşı ki, dinləməyə hövsələsi çatdı. Bir neçə ekspertin yanına
çağırtdırdı.
Mən apardığım proqramda əlillərin bərpası mərkəzindən reportaj verdim,
əlillərə
dövlət
qayğısı
barədə
süjet
göstərdim,
ölkədə
əlil
arabalarının çatışmazlığından danışdım. Azərbaycan işbazlarının məhsulunu
almaq istədikləri xarici şirkətin əlil arabaları barədə məndən anonim qalmağı
xahiş etmiş ekspertin rəyini açıqladım, beynəlxalq ekspertlərə də istinad
etdim. Əlil arabaları istehsal edən beynəlxalq şirkətlərin adlarını sadaladım.
Proqram təsirsiz qalmadı. Nazirlər Kabineti əlillərin cibinə göz dikmiş
işbazların müqaviləsini ləğv etdi. Bir neçə aydan sonra Azərbaycana başqa
firmanın daha keyfiyyətli arabaları gətirildi.
ş təcrübəsi və əlaqələri artdıqca hər bir jurnalistin informasiya
qaynaqları da artır. Adətən, jurnalistlərin əksəriyyəti məlumatı hakimiyyət
orqanlarından, onların mətbuat xidmətlərindən alır. Amma belə məlumatlar
çox vaxt təbliğat-təşviqat xarakteri daşıyır və K V-in məqsədlərinə uyğun
olmur. Ona görə də, gənc jurnalistlərə belə məlumat və mənbələrlə
işləyərkən ehtiyatlı olmağı tövsiyyə edərdim. Əvəzində hadisə və proseslər
içərisində olan sıravi adamlarla əlaqə qurmaq məqsədəuyğundur. Bu
adamlar həmişə jurnalistələrə dəqiq məlumat verəməyə can atır, amma
onların səlahiyyət və vəzifələri elədir ki, biz bu adamlara istinad edə
bilmirik. Ona görə də jurnalist informasiya mənbəyini seçərkən bu adamlara
diqqət yetirməli və onların məlumatlarını mötəbərlilik səviyyəsinə qaldıra
bilməlidir. Mən öz iş təcrübəmdə bu adamların məlumatlarının 90 faiz
dürüst olduğunu görmüşəm.
nformasiya qaynaqlarınız.
nformasiya qaynaqları ilə iş texnologiyasının incəlikləri
Dostları ilə paylaş: |