Aynur Bəşirli Aynur K

APORT, MSM, HOTMA L, QOOQLE 
  
*CD-ROM.    Bu  kompakt  disklər  sizin  musiqiyə  qulaq  asdığınız  disklərdən 
fərqlənmir. CD-ROM-un tutumu 600 Meqabaytdı, bu 300 000 cap vərəqinə 
bərabərdi. Bu, informasiyanı  saxlamaq  üçün  ən  rahat  üsuldu. Daha tutumlu 
informasiya  daşıyıcıları  da  var:  USB  fləş  yaddaş  kartları.  Bu  kartlarda  da 
xeyli  informasiya  yerləşir.  Kartın  özü  isə  çox  kiçikdi,  bir  qələm  qədər  yer 
tutur.   
               ANON M QAYNAQLAR    
               Çap  mediasında  anonim  qaynaqlar  kimlər  üçün  önəmlidi?  ctimai  
maraq  naminə,    aşkarlanması  başqa  heç  cür  mümkün  olmayan  faktları  üzə 
çıxaran jurnalistlər üçün. Çox vaxt siyasətçilər, dövlət adamları jurnalistlərin 
birbaşa  suallarını  cavablandırmır,  əsas  məqsəddən  yayınır,  önəmli  olayları 
gizlətməyə  çalışırlar.  Bu  zaman  həqiqətdə  nə  baş  verdiyini  öyrənmək  üçün 
media işçiləri öz “idealist- ifşaçı” – çox vaxt anonim qaynaqlarına müraciət 
etməli  olurlar.  Bunlar  müxtəlif    qurumlarda,    idarələrdə    nəyəsə  incimiş, 
yaxud  rəhbərliyin  hərəkətlərindən  narazı  əməkdaşları  olur.  Bu  adamlar 
adlarının  açıqlanmayacağı,  onlar  ziyan  çəkməyəcəyləri  şərtilə    jurnalistlərə 
qizli informasiyaları ötürürlər. 
                                                                                        
 
  MARAQLIDI 
                                                                      
ABŞ-da anonim qaynaqlardan yararlanma respublika quruluşunun ilk 
günlərindən mövcuddu.  lk prezident Corc Vaşinqton nazirlər 

---

kabinetində  baş verən hər şeyin mediyaya  bütün detallarıyla 
çatmasından çıx hirslənirdı.Ona elə gəlirdi ki, informasiya sızmasının 
səbəbkarı dövlət katibi Tomas Ceffersondu. 
19-cu əsr boyu jurnalistlər dövlət sənədlərini daşıyan klerkləri satın 
almaqla informasiya toplayırdılar. 20-ci əsrin əvvəlində digər 
prezident Kelvin Kulic (1923-1929) mediyaya öz  təsir üsulunu “kəşf 
etmişdi”.   ctimai rəy formalaşdırmaq üçün onun əməkdaşları lazımi 
informasiyanı anonim olaraq yayırdılar.  ş o yerə çatmışdı ki, Kulic 
öz administrasiyasına gələn məktublara şəxsən  “Ağ Evin sözçüsü “ 
adı ilə cavab yazırdı. 
           Lakin  praktika göstərir ki, anonim gaynaqların verdiyi informasiya 
heç də həmişə gerçək olmur. Bəzi hallarda jurnalistlər sadəcə bu qaynağı 
özlərindən uydururlar. 1981-ci ildə “Vaşinqton Post” qəzetinin müxbiri Canet 
Kuk 8 yaşlı narkoman haqqında ürəkağrıdan  məqalə yazır. Guya bu oğlan 5 
yaşından narkotiklərə alışıb. Qıvraq Canet qaynağını açmayacağını deyir.  
Guya bu halda onun qəhrəmanının həyatı təhlükədə ola bilər.  Məqaləyə görə, 
Canet Amerikanın ali jurnalist mükafatını Pulitser Ödülünü ( Pulitzer Prize )  
alır. Canetin kolleqalarının çoxu “işin  içində iş olduğundan” şübhələnirdilər. 
Nəticədə Canet narkoman Cimmini özü uydurduğunu boynuna alır. Və 
mükafatı qaytarmalı olur. 
       
 
 
 

---

   ANON M QAYNAQLARDAN NƏ ÜÇÜN  ST FADƏ OLUNUR? 
 “Sosial önəm daşıyan xəbəri açıq yolla toplamaq və təsdiqləmək 
mümkünsüz sayılanda anonim xəbərə üz tutmaq lazım gəlir. Anonim xəbər də 
faktlara dayanmalı və ictimai çıxarlar baxımından dəyərli olmalıdır.” 
25
 
        ANON M QAYNAQLARA  ST NAD  
      
Jurnalist bu inormasiyanı özü dəyərləndirməlidi. Qeyd olunduğu kimi,  
jurnalist öncə  anonim mənbənin verdiyi məlumatın fakt olub-olmadığını 
müəyyənləşdirməlidi. Əqər qaynaq kifayət qədər peşəkardısa (öz fəaliyyət 
dairəsində), rahatca ona  istinad verə bilərsiniz. Lakin bir şeyi unutmayın: 
yalnız onun kompetentliyinə aid faktlardan söhbət gedirsə. Diqər tərəfdən, 
Rusiya dövlətinin vəzifəli şəxsi anonim olaraq deyir ki, bütün çeçenlər 
başkəsəndir, yaxud Çeçenistan rəsmisi anonim olaraq geyd edir ki, ruslar 
hamısı xroniki alkololiklərdi. Siz bu deyimləri VERMƏMƏL S N Z ! 
    ÖZÜNÜZDƏN SORUŞUN:  NƏ ÜÇÜN QAYNAQ ANON M 
QALMAQ  STƏY R? 
        Bəlkə, sizdən sadəcə vasitə kimi  istifadə edirlər?   
        Bəlkə, sizdən faydalanırlar?  
  Yox əgər əmin olursunuzsa, qaynağın açılması informasiya verənə ciddi 
zərər verəcək, üstünüzə belə “ günah” götürməyin. “Qaynaq və ya 
qaynaqların qorunması vacibdi. Bu heç də o demək deyil ki, sözügedən 
qaynağın xarakteri barədə bəzi bilgilər verilmir. Qaynağın öz adını niyə gizli 
                                                  
25
 
Məmmədli  Z.  КИВ-дя  аноним  гайнаглардан  истифадя  юзялликляри.  “Jurnalistika-
dünən, bu gün, sabah” jurnalı, 2002.
    
 

---

saxlaması, müzakirəyə çıxarılan məsələdə mövqeyi açıqlanmalıdır”. 
Qaynaqla öncədən şərtləşin- anonimliyi pozmamaq şərtilə şəxs 
haqqında maksimum informasiya verəcəksiniz.  “Bakı şəhəri icra hakimi” 
yox,  “Bakı şəhəri icra hakimiyyəti rəsmisi” formasında .   
   Anonim qaynaqlarla bağlı daha bir önəmli an. 
UNUTMAYIN: YAZINIZ TƏK ANON M QAYNAQLARA 
ƏSALANARAQ YAZILMAMALIDI. 
        Bu, kobud səhvdi. Anonim qaynaqdan gələn informasiya yaxşı jurnalist 
araşdırmasının, analitik yazının hazırlanmasına təkan ola bilər. Amma 
bütünlükdə yazınız anonim qaynaqların üzərində durursa, bu şəhərimizdə 
tikilən yeni binalara oxşayacaq;  16 mərtəməli binanın konstruksiyası 6 
metrlik özülün üzərində qurulur. Belə pis memar olmayın! 
     ANON M QAYNAQLARDA XÜSUS  VƏZ YYƏTLƏR 
    Bəzən jurnalist özü qaynağı anonimləşdirir. Söhbət  
•
 
cinayət; 
•
 
təcavüz;  
•
 
insan alveri qurbanlarından; 
•
 
zora məruz qalmış azyaşlılardan; 
•
 
yaxınlarını itirmiş insanlardan gedirsə. 
   Bu, jurnalistin etik və demək, həm də peşəkar standartlarına daxil 
anlayışlardı. 
    
                 QAYNAQLARLA  Ş N  ET K ASPEKTLƏR NDƏN 
  
Əslində,  cəmiyyət  sağlamdısa,  sivildisə  informasiya  toplayışı  elə 
gözgörəsi  ciddi  problemlər  doğurmamalıdı.  Bu  idealda  belədi.  Reallıq  isə 
bizi  başqa  situasiyalarla  üzləşdirir.  Orta  sinif  çinovnik  sadəcə  bizi  daha 

---