Az rbaycan m LL elml r akadem yasi

 
71 
vasit
r  göst rilmi ,  Q rb  ölk
rinin  bu  sah
  t crüb si  
nümun  olaraq t qdim edilmi dir.  
mçinin institutun dissertantlar  Niyazov Xalid Qüdr t 
lunun “Az rbaycan siyasi sistemin modernl
si  raitind  
dövl t informasiya siyas ti”, V zirova Lamiy  Aftandil q
n 
“Az rbaycan n beyn lxalq v  dövl tl raras  münasib tl rind  
V-in rolu” v   Babayeva Hüsniyy  Vasif q
n “Müasir 
dövrd  ictimai fikrin formala mas nda PR texnologiyalar n rolu: 
AR timsal nda”  elmi  i ri  il  ba  ara
rmalar apar r. 
 
Problem 5. Bioetika v  tibbi hüquq 
Hesabat dövründ  “Az rbaycanda genetik modifikasiya 
olunmu  m hsullar n risql rinin qiym tl ndirilm si v  idar  
olunmas ” (icra müdd ti 2011-2013), “Bioetika  v   tibbi 
hüququn Az rbaycanda inki af  v  t drisi” (icra müdd ti 2011-
2014), “ hiyy  sistemi v  insan hüquqlar ” ” (icra  müdd ti 
2012-2016) mövzular nda ara
rmalar apar r. 
Hesabat dövründ  “Az rbaycanda genetik modifikasiya 
olunmu  m hsullar n risql rinin qiym tl ndirilm si v  idar  
olunmas ”, “Bioetika v  tibbi hüququn Az rbaycanda inki af  
 t drisi” v  “S hiyy  sistemi v  insan hüquqlar ” 
mövzular na (icra müdd ti 2011-2016) dair elmi t dqiqatlar, o 
cüml
n “GMO t rkibli m hsullar n dövriyy sini t nziml
n 
beyn lxalq  konvensiyalar,  s
dl r  v   Az rbaycan 
qanunvericiliyi” adl  i  üzr  ara
rmalar apar lm
r, h min 
ara
rmalar “GMO t rkibi m hsullar n Az rbaycana idxal , 
ölk mizd  istehsal , istifad si, sat , yay lmas n t dqiqi v  
qanuni  saslar ” m rh
sin  daxil edilib, ba a çatd lm
r. 
Bu gün bioetikan n vacibliyi c miyy td , el
 d  elm 
al mind
übh   do urmur.  ndiki dövrd ,  xüsusil   gen 
diagnostikas n, gen terapiyas n sür tl  ink af etdiyi bir 
qamda insan geni il  manipulyasiya prosesl rini t nziml
n 
qanunvericilik normalar n  i nib  haz rlanmas   v  t tbiqi 
aktuald r.  n yeni biotexnologiyalar n inki af , o cüml
n 

---

 
72 
genetik bax mdan modifikas ya olunmu  m hsullar n yay lmas  v  
hlük si bir daha sübuta yetirir ki, b
riyy tin t
qqisind  
yard m m qs di da yan bu qlobal proqramlar heç d  inki af 
etm kd  olan dövl tl rin ehtiyaclar  n
 alm r. 
Molekulyar  biologiya,  biokimya,  biomüh ndislik  v  
genetika  sah sind   nailiyy tl rin  t tbiqi,  gen  terapiyas , 
klonla
rma, embrion üz rind  t dqiqatlar n m qs
uy unlu u, 
genom v  insan hüquqlar  m
ri bioetika elmi qar
nda 
duran v zif
rd n biri kimi bilavasit  insan h yat na v  onu  hat  
ed n canl  al
 müdaxil  il  ba
r. Bu m nada bioetika 
elminin insan hüquqlar  il  ba  olmas  v  elmi bilikl r v  
texnologiyalar n t tbiqi zaman  insan hüquqlar n müdafi si 
sah sind  t dqiqatlar davam etdirilmi dir. 
Bu i ri yüks k s viyy
 icra etm k m qs dil  institutun 
2010-cu ild  yarad lm  Bioetika v  tibbi hüquq  öb si  özünün 
elmi-praktiki  f aliyy tind   Az rbaycan  Respublikas  
Konstitusiyas nda, BMT-nin  nsan Hüquqlar na dair Ümumi 
yannam sind , Az rbaycan Respublikas nda insan hüquq v  
azadl qlar n müdafi sinin s
liliyini art rmaq  sah sind  
Milli F aliyy t Proqram n 4.3, 4.4, 4.6,4.7, 4.8 v  4.9 
ndl rind , YUNESKO-nun Bioetika v nsan Hüquqlar  Ümumi 
yannam sind ,   nsan Hüquqlar  üzr  Avropa Konvensiyas nda, 
insan hüquqlar na dair dig r beyn lxalq s
dl rd  t sbit olunmu  
siyasi, sosial v  m
ni hüquqlar  t dqiq edir, bioetika v  tibbi 
hüquq üzr  maarifl ndirm ni h yata keçirir v  bu sah
 
beyn lxalq t crüb ni öyr nir, milli hüquqa t tbiq edir v  
Az rbaycan  c miyy tind   demokratik  prosesl rin  inki af  
kontekstind  insan hüquqlar  v
sas azadl qlar probleml rinin 
öyr nilm sind , müzakir sind  v  t bli ind  aktiv i tirak edir. 
öb nin ba ca  f aliyy ti insan  hüquqlar n  n vacib 
rind n olan sa laml q hüququnun qorunmas na, bioetika 
hsilinin c miyy td  v  qanunvericilikd  roluna, beyn lxalq 
crüb nin bu sah
 öyr nilm sin  h sr olunmu dur. 

---

 
73 
öb nin 
kda lar  YUNESKO-ya üzv ölk
rin bioetika 
 tibbi hüquq sah sind  f aliyy t göst
n  t kilatlar  v  
kda lar  il
laq
r  yaratm  (Heyd r  liyev Fondu, 
YUNESKO-nun Ba  Ofisi, YUNESKO-nun Az rbaycanda Milli 
Komissiyas , YUNESKO-nun Bioetika kafedras , Dünya Tibbi 
Hüquq   Assosiasiyas , Amerika Tibbi Hüquq Assosiasiyas , 
Avropa Tibbi   Hüquq Assosiasiyas , Çin Tibbi Hüquq 
Assosiasiyas , Rusiya Tibbi Hüquq  nstitutu v  s.) onlar n 
crüb
rind n faydalanm , bu sah
 dünya elmi 
biyyat  
geni  t hlil ed
k öz elmi t dqiqatlar nda istifad  etmi r. 
Qeyd edilm lidir ki, 2010-cu  ilin sentyabr  ay nda 
institutun Bioetika v  tibbi hüquq  öb si  sas nda YUNESKO-nun 
Bioetika kafedras n Az rbaycan bürosu f aliyy t göst rir v  bu 
haqqda institut v  YUNESKO aras nda 
kda q müqavil si 
imzalanm
r. 
öb nin  sas f aliyy t növl rind n biri d  bioetikan n v  
tibbi hüququn t drisin , ali m kt bl rd  onun t hsil siyas tin  
daxil edilm sin , t kilatlarda treyninql rin t kilin  yön lmi dir. 
Bu m qs dl
öb  Az rbaycan ali m kt bl ri il  (m
n, Bak  
Dövl t Universiteti, Moskva Dövl t Universitetinin Bak  filial ) 
kda q müqavil
ri ba lay r, seminar v  müzakir
r t kil 
edir. YUNESKO  bioetika proqram n realla mas  üçün elmi v  
praktiki konfranslar t kil edir, t dris v saitl ri v  kitablar n r 
etdirir, t dris proqramlar  v  metodik göst ri r haz rlay r. 
nstitut  “Az rbaycanda genetik modifikasiya olunmu  
hsullar n risql rinin qiym tl ndirilm si v  idar  olunmas ” 
(1.5.1.)  mövzusu  il  ba  kitab v  monoqrafiyalar  haz rlay b v  
rcüm  edib.  nsan Hüquqlar nstitutunun 
kda lar  h.e.f.d. 
Ayt n Mustafayeva, t.e.d., prof., Vüqar M mm dov, b.e.f.d.  sm t 
hm dov  v   f-r.e.d.,  prof.,  Röv n  X lilov  “Genetik 
modifikasiya olunmu  qida m hsullar ” adl  d rs v saiti yazm  
 n r edilmi dir (184 s h.). H min d rs v saiti genetik 
modifikasiya edilmi  orqanizml r v  onlar n m hsullar  haqq nda 
yaz lm  ilk kitabd r. Bu d rs v saitind  gen müh ndisliyi 

---